“زاغ بور”، پرنده‌ای از خانواده کلاغیان است، پرنده‌ای بسیار کنجکاو که مهمترین تفا‌وتش با خویشاوندانش راه رفتن بر روی پاست. این پرنده که گونه بومی ایران محسوب می‌شود و خود را با شرایط خشن و سخت نواحی بیابانی سازگار کرده است در مواقع خطر، به جای پرواز کردن سعی می‌کند با دویدن از خطر دور شود و علاقه‌ای به پرواز ندارد.
غذای زاغ بور”عنکبوت آفتابی” و ترکیبی از دانه‌های گیاهی، خزندگان و حشرات کوچک است و برای لانه گزینی بوته‌ها وگیاهان “قیچ” که نزدیک به سطح زمین یا روی زمین قرار گرفته‌اند را انتخاب می‌کند.
در هر بار تخم گذاری شش عدد تخم می‌گذارد و ۲۰ روز زمان نیاز است تا جوجه‌هایش از تخم بیرون بیایند. جوجه‌ها پس از ۱۵ روز تغذیه توسط والدین از لانه خارج می‌شوند تا شیوه زیستن در طبیعت را بیاموزند. زاغ بور پرنده‌ای به شدت قلمرو طلب بوده که صدای زیبا و دلنشین بر جذابیت آن افزوده است.
مریم امیدی، کارشناس ارشد اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه بیشترین پراکنش زاغ بور در نواحی بیابانی و استپی است، گفت: استان‌های اصفهان، سمنان، یزد، خراسان(شمالی، رضوی و جنوبی) و فارس میزبان این پرنده هستند.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر پراکنش این گونه به نواحی بیشتری بسط پیدا کرده است، اظهار کرد: متاسفانه فعالیت‌های کشاورزی، چرای بی‌رویه دام و قطع بوته‌ها باعث کاهش پراکنش این گونه در مناطق اصلی زندگی آن از جمله استان اصفهان شده است.
کارشناس ارشد اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اظهار کرد: در استان اصفهان پناهگاه حیات وحش عباس آباد (نائین)، منطقه حفاظت شده کهیاز (اردستان)، منطقه شکار ممنوع کوه بزرگی (انارک)، منطقه شکار ممنوع کلاته (خور و بیابانک) و منطقه شکار ممنوع خارو (اردستان) از زیستگاههای زاغ بور در استان اصفهان است.
امیدی به اهمیت این گونه برای اکوسیستم منطقه زندگی‌اش اشاره کرده و اذعان کرد: این گونه پرنده همانند سایر پرندگان در کنترل حشرات و خزندگان کوچک که افزایش جمعیت آنها باعث به وجود آمدن آفت می‌شود موثر است و هم‌چنین با جابه‌جایی دانه‌ها و بذرهای مختلف نقش مهمی در پراکنش گیاهان و رویش آنها دارد.
وی اضافه کرد: تخریب زیستگاه به ویژه زیستگاههای جوجه‌آوری، تخریب گیاهان “قیچ” به واسطه بوته کنی، چرای بی رویه و توسعه مزارع و شکار یا صید این‌گونه به منظور استفاده‌های مختلف از جمله تاکسیدرمی مهمترین عوامل تهدید کننده این حیوان است.
امیدی با اشاره به اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان تا‌کنون طرح یا پروژه مطالعاتی در مورد گونه زاغ بور اجرا نکرده است، گفت: در این زمینه تنها چند پایان‌نامه و رساله دکتری و نیز یک طرح ملی با موضوع زاغ بور در زیستگاههای این گونه و در استان‌های مختلف اجرا شده است.
وی اضافه کرد: مطالعه و بررسی تهدید‌های بالفعل و بالقوه زیستگاههای منتخب و نیز تعیین پراکنش زاغ بور در کشور طرح‌هایی است که در برخی استان‌ها توسط سازمان محیط زیست در حال اجرا است.
این کارشناس ارشد اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به تمایل علاقه‌مندان به پرنده‌نگری و عکاسان طبیعت به این گونه در سال‌های اخیر گفت: این اتفاق موجب رونق اقتصاد منطقه می‌شود و می‌توان با آموزش مردم محلی از آنها به عنوان راهنمایان تورهای طبیعت گردی و پرنده بینی استفاده کرد.
امیدی با بیان اهمیت افزایش آگاهی مردم نسبت به این گونه و ارزش‌های اقتصادی که می‌تواند برای منطقه داشته باشد، تصریح کرد: افزایش آگاهی مردم محلی گام موثری برای حفظ گونه‌های جانوری و گیاهی است زیرا افراد بومی نقش مهمی در حفاظت از یک گونه در منطقه خود دارند.
وی با اشاره به اینکه این پرنده در تمام طول سال در ایران زندگی می‌کند و در استان اصفهان آماری از مرگ و میر آن در دسترس نمی‌باشد، خاطرنشان کرد: زاغ بور در IUCN (اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست) گونه‌ای با اهمیت کمتر معرفی شده و که همه ساله جوجه‌آوری دارد.