یا این‌كه هنگام پوشیدن كفش، فشردگی در ناحیه قوزك پا احساس كنید؟ برخی افراد وقتی با این علائم مواجه می‌شوند آن را نشانه‌هایی از كم‌خوابی یا پرخوابی دانسته و بی‌خیال آن می‌شوند؛ اما در مقابل كسانی هم هستند كه موشكافانه این علائم را بررسی كرده و علت اصلی آن را می‌یابند.
التهاب بینی و گونه‌ها، پف‌آلودگی و سیاهی دور چشم و تورم سایر نقاط بدن، همگی نشان‌دهنده احتباس آب و مواد زائد در بافت‌های نرم بدن است. متهم ردیف اول آن هم سدیم موجود در نمك سفره است. سدیم و پتاسیم؛ همزمان نقش مهم و اساسی در حفظ تعادل آب بدن دارد.
سدیم سبب جذب آب به درون سلول‌ها شده و پتاسیم به دفع مولكول‌های آب و مواد زائد از درون سلول‌ها كمك می‌كند. هنگامی كه میزان دریافت سدیم بالا رود، آب و مواد زائد در بافت‌های نرم بدن بخصوص صورت و زیر چشم‌ها محبوس شده و ورم و پف‌آلودگی به وجود می‌آید.
حال اگر به این علائم توجهی نشود پرفشاری خون، سرگیجه، منگی، تنگی نفس، گرفتگی ماهیچه‌ها و در موارد شدیدتر بروز بیماری‌های كلیوی و كبدی، نارسایی قلبی ـ عروقی، استئوپروز (پوكی استخوان)، اضافه وزن و مشكلات عصبی تظاهر می‌كند. به گفته كارشناسان تغذیه، مقدار مناسب نمك طعام دریافتی 3 گرم (حدود یك قاشق چایخوری) در روز است.
بر اساس تحقیقات انجام شده در ایران، این میزان 3 تا 4 برابر بیشتر از مقدار استاندارد آن گزارش شده است. خوب است بدانید غذاهایی كه به طور طبیعی روزانه در 3 وعده مصرف می‌شوند حاوی سدیم بوده و نیاز بدن به این عنصر را تامین خواهد كرد و دیگر به افزودن نمك به غذای در حال پخت یا استفاده از نمك سفره نیاز نیست.
مواد پروتئینی همچون انواع گوشت‌ها در مقایسه با سبزیجات، میوه‌ها و غلات از سدیم بیشتری برخوردار بوده كه این میزان در فرآورده‌های گوشتی مانند سوسیس و كالباس چند برابر بیشتر خواهد بود. این را هم بدانید كه برخی بیسكویت‌ها، غلات آماده صبحانه، كیك‌های حاوی جوش شیرین و برخی افزودنی‌ها و نگهدارنده‌های موجود در نوشابه‌ها و تنقلات حاوی مقدار زیادی نمك است كه به دلیل اختلاط با تركیباتی چون شكر، نشاسته و پودر ذرت مقدار زیاد نمك آنها مشخص نبوده و شور نیست.
این محصولات در گروه مواد غذایی با نمك مخفی قرار دارد و برای افراد مبتلا به پرفشاری خون و بیماران كلیوی محدودیت مصرف دارد. محصولات صنعتی كه در جدول تغذیه‌ای درج شده روی برچسب آنها در هر 100 گرم حاوی 5/1 تا 3 گرم نمك باشد، از گروه غذاهای پرنمك و آنهایی كه در هر100گرم تنها حاوی 3/0 گرم نمك باشد، از جمله غذاهای كم‌نمك به شمار می‌رود، اما این پرسش مطرح است، نمك‌هایی را كه این روزها با عناوین نمك رژیمی، نمك دریا و نمك میوه در بازار عرضه می‌شود، می‌توان جایگزین نمك طعام كرد؟
در مصرف نمك رژیمی افراط نكنید
این روزها در اكثر فروشگاه‌ها و مغازه‌های مواد غذایی نمك‌هایی با نام نمك رژیمی عرضه می‌شود. افراد زیادی هم به این تصور كه این نمك‌ها صد درصد رژیمی و فاقد سدیم هستند آن را به مقدار زیاد استفاده كرده و حتی به دیگران هم توصیه می‌كنند، اما باید بدانید این محصول فاقد سدیم نیست. نمك‌های رژیمی، نمك‌هایی كم سدیم هستند كه تنها 50 درصد از سدیم نمك طعام حذف و پتاسیم جایگزین آن شده است.
پتاسیم همانند نمك شور بوده، اما پس طعم تلخی دارد و به همین دلیل نمی‌توان آن را كامل جایگزین سدیم كرد. بد نیست بدانید در انواعی از این محصول میزان سدیم كمتر یا بیشتر از 50 درصد بوده كه با مطالعه برچسب آن می‌توان به این میزان پی برد.
افراد دیابتی و كسانی كه پرفشاری خون دارند، این محصول را باید تحت نظر پزشك مربوط مصرف كنند. مصرف این محصول برای مبتلایان به نارسایی كلیوی توصیه نمی‌شود؛ چراكه دفع سدیم و پتاسیم از طریق كلیه‌ها بوده و احتمال دارد اختلالاتی در عملكرد كلیه این بیماران ایجاد شود.
از ماهیت اصلی نمك میوه مطمئن شوید
میوه‌ها پتاسیم زیادی دارد. بنابراین اگر عصاره میوه یا پودر میوه خشك یا كلرید پتاسیم استخراج شده از میوه به عنوان نمك میوه عرضه شود، مصرف آن بلامانع است، چراكه فاقد سدیم بوده و مضرات آن را ندارد، اما به دلیل آن كه این نمك هنوز به طور رایج در اختیار همگان قرار نگرفته و قیمت بالایی دارد، اغلب با نام نمك میوه، اما ماهیت نمك طعام عرضه می‌شود. بنابراین اول از ماهیت اصلی این نمك مطمئن شوید و سپس آن را خریداری كنید.
نمك دریا هم فشار خون را بالا می‌برد
مدتی است كه از گوشه و كنار تبلیغاتی می‌شنویم كه نمك دریایی خاصیت درمانی داشته و می‌تواند پرفشاری خون را بهبود بخشد، اما باید بدانید این تبلیغات حقیقت ندارد. گرچه نمك دریا در مقایسه با نمك سفره به دلیل آن كه از اعماق دریا استخراج می‌شود، املاح معدنی بویژه ید زیادتری داشته و سالم‌تر و طعم‌دارتر از نمك سفره (معدن) است، اما از نظر میزان سدیم با نمك طعام برابری كرده و مصرف زیاد و مستمر آن باعث ازدیاد فشار خون و عوارض ناشی از آن شده و برای سلامتی دردسرساز است.
نمك معدن همان نمك سفره است
این نمك از معادن نمك به صورت خشك استخراج و تصفیه می‌شود و از نظر ید بسیار فقیر است. درصد ناخالصی‌هایی همچون گچ، منیزیم، شن و ماسه و همچنین فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و ارسنیك آن در مقایسه با نمك دریا بسیار بالاست. جالب است بدانید نمك‌هایی كه شوری كمتری دارد، اغلب حاوی مقدار بالایی گچ و املاح نامحلول بوده و می‌تواند باعث بروز ناراحتی‌های گوارشی، كلیوی و كبدی شود.
بهترین نمك محصولی است كه دارای مشخصه تصفیه و تبلور مجدد باشد، رنگ آن سفید، دانه‌بندی آن كروی، یددار و دارای مهر استاندارد، مجوز بهداشت و تاریخ مصرف باشد.