صفحه نخست » بخش تخصصی » مقالات تخصصی » اجتماعی

آغاز نوروز برابر با یکم فروردین‌ماه، جشن آغاز سال و یکی از کهن‌ترین جشن‌های باقي‌مانده از دوران باستان با سه‌هزار سال قدمت است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن می‌گیرند.

به گزارش پارس توریسم، براساس اطلاعات منتشرشده در جلد چهارم كتاب «طهران قديم» نوشته‌ي جعفر شهري، عيد نوروز به‌عنوان يكي از قديمي‌ترين آداب و رسوم ايرانيان باستان هميشه مورد توجه ثرتمندان و فقيران بوده است.

زمان استقبال از اين رسم كهن، اسفندماه يعني «ماه حوت» بود كه كم‌كم فكر عيد نوروز در دل ثرتمندان و فقران مي‌نشست و مردم به تهيه‌ي وسايل عيد برمي‌خاستند و مقدم بر همه، رخت و لباس دوخته ندوخته براي خود و كودكان بود كه دغدغه و وقت زيادتري را مي‌طلبيد.

لباس‌هاي عيد كودكان غالبا از رنگ‌هاي زنده‌ي سبز، سرخ، زرد و آبي تهيه مي‌شد كه نشاط داشته باشد و بعد از آن نوبت كفش و كلاه و احيانا جوراب مي‌رسيد كه خريداري كنند و بزرگ‌ترها براي خود گيوه‌، عبا، كلاه، چادر سياه و چادر نماز كه با داشتن لباس حسابي هم بايد اين چند تكه را نو و تجديد كنند.

بنا بر اين رسم، «خانه‌تكاني» يكي از ديگر رسومي بود كه ايرانيان از گذشته‌هاي دور آن را انجام مي‌دادند. پس از آسوده شدن از رخت و لباس و كفش و كلاه خود و بچه‌ها نوبت به خانه‌تكاني مي‌رسيد و اين سنتي بود كه در خانه‌ي هيچ ثروتمند و گدا تعطيلي‌پذير نمي‌شد و اگر خانه جباخانه يا مسجد و مرده‌شوخانه بايد كل و جزء آن بيرون ريخته مي‌شد، پاكيزه، نظيف، شسته و گردگيري‌شده مرتب به جاهاي خود عودت داده مي‌شد.

سبزه سبز كردن، يكي ديگر از رسوم ايراني‌ها بود كه به نسبت (سنگيني - سبكي) دست سبزكننده از 20 روز تا 10 روز به عيد مانده صورت مي‌گرفت و اين نيز به اين ترتيب بود كه زن خانه به تعداد جمعيت خانواده‌، مشت‌مشت گندم يا عدس، ماش و هر چه خواسته عقيده‌شان بود به طوري كه بعد از مشت كردن و به طرف ظرف بردن چيزي از مشتش به زمين نيفتد، برمي‌داشت در ظرفي سفالين مي‌ريخت و با هر مشت نيت سلامتي، تندرستي، خوشي، خوشبختي و مال و گشايش و آنچه را كه به هريك از افراد مربوط مي‌شد، آب نيم گرم در جاي گرم ريخته و اگر هوا زياد سرد و جاي گرمي نبود در پاي كرسي مي‌گذاشت و هر روز آب خورد رفته‌اش را به او مي‌رساند تا دانه‌ها در ظرف كُج (نيش) زده به سفيدي بزند. آن‌گاه در دستمال مي‌ريخت سه روز نيز با رطوبت معتدل در دستمال نگاه مي‌داشت تا كُجه‌هايش نقره‌يي شود كاملا نيش‌هايش بالا آمده باشد. سپس در دُوري مسي يا بشقاب و دوري چيني و مانند آن يا مطابق جمعيت خانه در ظرف‌هاي كوچك و بزرگ پهن مي‌كرد، رويش را دستمال مي‌كشيد و آب مي‌پاشيد، روزها در معرض آفتاب و شب‌ها در گرم‌ترين اتاق يا مكان مي‌گذاشت تا سبزه‌ها رخ بكشند رو به سبزي بياورند،‌ آن‌گاه روبان قرمزي به دورش مي‌بست و پاپيون مانند گره زده با گل‌هاي پارچه‌يي رنگارنگ كه به اطراف روبان مي‌دوخت زينت و آماده مي‌كرد.

براساس اطلاعات منتشرشده در اين كتاب، از همين روزها بود كه دكان‌هاي شيريني‌فروشي، آجيل‌فروشي، دوخته‌فروش‌ها، كفاش‌ها، كلاه‌دوزها، گيوه‌فروش‌ها، ماهي‌فروش‌ها و سبزي‌فروش‌ها رونق مي‌گرفت و كسبه و پيشه‌وران ديگري نيز بودند كه به دور كوچه‌ها و گذرها به راه افتاد ورود بهار را بشارت مي‌دادند، از جمله نعناترخوني‌ها كه با لاوك‌هاي چوبي پونه وحشي‌هاي پرعطر و بوي ترخون‌هاي پاكوتاه و تربچه‌ نقلي‌هاي آب‌زده‌ي خود مي‌خواندند: «آي گل پونه‌، نعنا پونه‌، نوبر بهاره گل پونه، تربچه نُقليه نعنا و ترخون». از سوي ديگر، بستني‌فروش‌هاي چرخي و قالبي كه با راه انداختن چرخ‌ها و سرگرفتن بشكه، قالب بستني‌شان مي‌خواندند «بهار آوردم‌، نوبربهار آوردم. جيگر و جلا مي‌ده بستني‌، پرهل و گلابه بستني». آب آلويي‌ها كه لگن‌هاي آلوخيس‌كرده‌هاي خود را سر هر سه‌راه و چهارراه روي چهارپايه‌هاي بلند خود گذارده مي‌گفتند: «سرآبه آب آلو، ‌تشنه بيا آب آلو. صفرابره آلو». باغبان‌ها نيز بيل بدوش مي‌خوانند «آي باغچه بيل مي‌زنيم،‌ آي مُوهَرَس مي‌كنيم».

به گزارش ايسنا، با توجه به قدمت اين آيين كهن، مجمع عمومی سازمان ملل در نشست چهارم اسفندماه ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰)، ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، با ریشه‌ي ایرانی به‌ رسمیت شناخت و آن را در تقویم قرار داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه‌ي ایرانی است که قدمتی بیش از سه‌هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند.