چند روز پیش که در ترافیک بعدازظهر گیر افتاده بودم و از بی‌حوصلگی اطراف را نگاه می‌کردم، توجهم به خانم جوانی جلب شد که پک‌های عمیقی به سیگارش می‌زد. چند ماشین عقب‌تر هم، زن‌وشوهری سیگار می‌کشیدند...
مطمئنم که هرکدام از آنها برای خرید انواع کرم‌ها و لوازم آرایشی که زیباترشان کند، هزینه‌های زیادی می‌پردازند غافل از اینکه با هر نخ سیگار، پوستشان را با سرعت زیادی تخریب می‌کنند. سیگار علاوه بر پدید آوردن امراض کشنده‌ای مانند سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی و ریوی، تظاهرات خارجی هم دارد و اشخاص سیگاری نسبت به همسالان خود پیرتر به نظر می‌رسند. به عقیده شما خانم‌ها و آقایان سیگاری این نکته را می‌دانند؟ در گفت‌وگو با دکتر پروین منصوری، متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به این موضوع پرداختیم.
سلامت: خانم دکتر! آیا واقعا سیگار می‌تواند باعث ایجاد چروک پوست شود؟
بله، تا به حال تظاهرات پوستی سیگار زیاد مورد توجه نبوده ولی امروزه تحقیقات زیادی برای اثبات این موضوع انجام شده است. برای مثال در سال 1965 دو پژوهشگر پی بردند که زنان سیگاری از نظر چهره و رنگ پوست و چروک‌های زودرس، با غیرسیگاری‌ها تفاوت دارند. چهره سیگاری‌ها رنگ‌پریده و متمایل به خاکستری است و چروک‌ها خیلی زود روی پوست آنها دیده می‌شود. به طور مثال چروک پوست افراد 40 تا 49 ساله سیگاری، به اندازه افراد 60 ساله غیرسیگاری است. امروزه حتی اصطلاح «صورت سیگاری» به کار می‌رود. متاسفانه خانم‌ها برای ابتلا به چین و چروک‌های ناشی از سیگار، از آقایان مستعدترند.
سلامت: علت پدید آمدن این چهره خاص در سیگاری‌ها چیست؟
نیکوتین سیگار باعث تنگ شدن عروق پوست و کم شدن اکسیژن‌رسانی به بافت پوست می‌شود. از آنجا که اکسیژن خون سیگاری‌ها کاهش و دی‌اکسیدکربن خون که یک ماده دفعی است، افزایش می‌یابد، گلبول‌های قرمز با آن دی‌اکسیدکربن ترکیب غیرطبیعی می‌سازند و چسبندگی پلاکت‌ها زیاد می‌شود. خون غلیظ و عبورش از رگ‌ها آهسته‌تر می‌شود بنابراین در ساخت کلاژن (رشته‌های نگهدارنده پوست) و الاستین (ماده‌ای که باعث قوام پوست می‌شود) اختلال ایجاد خواهد شد. الاستین ضخیم‌تر می‌شود و به صورت تکه‌تکه قرار می‌گیرد و چروک‌ها به وجود می‌آیند. علاوه بر این، مواد سمی موجود در سیگار پوست را مستعد تحریک بیش از حد معمول می‌کنند و عواملی مانند نور آفتاب آسیب بیشتری به آن می‌رسانند.
سلامت: این چروک‌ها، با ترک سیگار از بین می‌روند؟
بله، وقتی سیگار را ترک کنید، اکسیژن‌رسانی به بافت پوست بیشتر و به مرور زمان روند چروک شدن پوست متوقف می‌شود و گاهی حتی در آنهایی که در سنین جوانی سیگار کشیدن را شروع کرده‌اند،بهبود و قوام پوست را به وضوح می‌بینیم. سیگاری‌ها فقط نگران ظاهر و زیبایی‌شان هستند ولی ما نگرانی‌‌های دیگری هم داریم.
سلامت: چه نگرانی‌ای؟
تحقیقات جدید نشان داده چروک صورت ناشی از سیگار، یک پیش‌آگهی بد است. در کسانی که به دلیل سیگار کشیدن صورتشان چروک می‌شود، احتمال بروز بیماری کشنده انسداد مزمن ریه ناشی از سیگار 5 برابر بیشتر از افرادی است که چروک صورت ندارند. شاید علت این ارتباط بین بیماری ریه و چروک پوست، ژن‌های مشابهی باشد که مسوولیت خاصی دارند. پس به نظر ما با ترک سیگار 2 نتیجه به دست می‌آید: 1) خطر ابتلا به بیماری‌های کشنده ریوی کم می‌شود. 2) چروک صورت و پیرشدن زودرس متوقف می‌شود.
سلامت: به نظر شما مهم‌ترین اثر سیگار بر پوست چیست؟
کاهش چشمگیر روند بهبود و ترمیم زخم‌ها. محققان ثابت کرده‌اند اثر زیانبار سیگار به صورت چشمگیری در ترمیم زخم‌ها خود را نشان می‌دهد و به‌خصوص در سیگاری‌هایی که جراحی پیوند پوستی یا گرافت پوستی انجام می‌دهند (بعد از برداشتن ضایعه، چون پوست آن ناحیه برای پوشش کافی نیست، از قسمت دیگر بدن یک گرافت پوستی برمی‌دارند و به آن ناحیه پیوند می‌زنند). به دلیل نرسیدن اکسیژن و تغذیه کافی به‌وسیله خون به آن ناحیه، بافت پیوندی با احتمال 3 برابر نسبت به غیرسیگاری‌ها تخریب می‌شود (نکروز) و زخم برای مدت زیادی بهبود نمی‌یابد.
تصور کنید بیمار این همه هزینه کرده و رنج کشیده، جراح زحمت کشیده و فرد به دلیل سیگار کشیدن همه چیز را نابود می‌کند. در افراد سیگاری که روزی 2 پاکت سیگار می‌کشند، حتی تا 6 برابر احتمال این تخریب بیشتر است.
سلامت: پس از کشیدن سیگار، تا چند لحظه خون‌رسانی عروق مختل می‌شود؟
به نکته خوبی اشاره کردید چون همه افراد به‌خصوص سیگاری‌ها معتقدند پدیده تنگی عروق پوست گذرا و لحظه‌ای است اما حتی یک سیگار تا 90 دقیقه باعث تنگی عروق پوست می‌شود و افرادی که مرتب در حال سیگار کشیدن هستند، در قسمت اعظم روز پوستشان را از نعمت اکسیژن و تغذیه محروم می‌کنند. با این اوضاع نمی‌توان انتظار داشت پوست شاداب بماند. حتی جراحان هم برای انجام جراحی پوست از حداقل یک هفته قبل تا یک هفته بعد از جراحی مصرف سیگار را ممنوع می‌کنند.
سلامت:
سیگار علاوه بر اثر تخریبی روی زیبایی پوست صورت، چه آثار ثابت شده دیگری دارد؟
اگر دقت کرده باشید، لب‌های سیگاری‌ها ، انگشتانی که سیگار را نگه می‌دارد و ناخن‌ها ، لثه‌ها ، همه از این تنگی عروق و مضرات سیگار متاثر می‌شوند. پلاک‌های سفیدرنگ در کام سیگاری‌ها و زبانشان گاهی به دلیل التهاب غدد بزاقی به وجود می‌آید. دانه‌های قرمز هم از مشخصه سیگاری‌هاست. لب‌ها و لثه‌های سیاه هم علاوه بر وجود خون غلیظ و تیره سیگاری‌ها، نشانه عدم خون‌رسانی است و چون خون و موادغذایی به لثه نمی‌رسد، بروز عفونت‌های میکروبی و لثه‌های دردناک خون‌ریزی دهنده در سیگاری‌ها بیشتر دیده می‌شود.
سلامت: صحبت آخر؟
این روزها دختر خانم های زیادی را می بینم که همپای آقایان سیگار و قلیان می کشند (هر کام قلیان معادل 10 نخ سیگار است)، باید به آنها هشدار داد که پوست از آثار زیانبار سیگار در امان نیست، حتی جالب است بدانید سیگاری‌ها مستعد سفید شدن زودرس موها نیز هستند. پس اگر به نتایج خطرهای جسمی و بیماری‌های کشنده سیگار اهمیت نمی‌دهید، حداقل برای حفظ زیبایی و نداشتن ظاهر پیر باوجود سن کم، این کار را کنار بگذارید.