کنجکاو-غذاهايي كه امروزه در بازار وجود دارد با چندين نوع مواد افزودني عرضه مي‌شود.
اين مواد به‌عنوان چاشني يا براي شكل دادن، شيرين و خوشرنگ كردن به غذاهايي )غذاهاي آماده) كه هر روز مي‌خوريم اضافه مي‌شود. نكته جالب توجه اينكه تا‌كنون عوارض سوء‌تغذيه تعداد كمي از مواد افزودني به غذاها گزارش شده و آن هم بيشتر در افرادي بوده كه استعداد ابتلا به آلرژي‌ها را داشته‌اند. تعدادي از مواد افزودني كه آثار سوء مصرف آنها گزارش شده، عبارتند از: شيرين كننده‌ها، ضد‌اكسيد كننده‌ها، خوشرنگ‌كننده‌ها، چاشني‌ها و نگهدارنده‌ها.
اسامي تعدادي از افزودني‌هاي غذايي كه باعث ايجاد واكنش‌ها و عوارض سوء در بدن شده‌اند ارائه مي‌شود. هر چند كه همه عوارض گزارش از نظر علمي مورد بررسي دقيق نگرفته‌اند.
آسپارتام (Aspartame):
اين ماده يك شيرين‌كننده با كالري كم است كه در بسياري از غذاها و آشاميدني‌ها به جاي شكر به كار مي‌رود.
مطالعات جديد نشان مي‌دهد كه
اين ماده به ندرت در افرادي كه نسبت به آن حساسيت دارند كهير، ورم پلك‌ها و لب‌ها، دست‌ها و پاها ايجاد مي‌كند و تحقيق در
اين زمينه ادامه دارد.
مواد ضد‌اكسيد كننده: از جذب اكسيژن به مواد‌غذايي جلوگيري مي‌كنند و بيشتر در غذاهاي حاوي حبوبات و غلات به كار مي‌روند.
اين مواد در افرادي كه نسبت به آنها حساسيت دارند كهير و ساير تظاهرات پوستي ايجاد مي‌كند.
مواد رنگي مختلف كه به غذاها و آشاميدني‌ها افزوده مي‌شود: ممكن است در افرادي كه به آن حساسند باعث كهير و ديگر تظاهرات پوستي يا حتي آسم شود.
Monosodium glutamate( MSG):
اين ماده كه به‌عنوان چاشني غذا (خوشبو و خوش طعم كننده) به كار مي‌رود. به‌دليل استفاده زياد از
اين ماده در كشورهاي ژاپن، چين و آسياي جنوب شرقي، به واكنش‌هاي ناشي از آن، عنوان «بيماري رستوران چيني» داده شده است. البته
اين عنوان گمراه‌كننده است چون
اين ماده فقط در غذاهاي مشرق زمين مصرف نمي‌شود بلكه توليد‌كنندگان مواد‌غذايي و رستوران‌ها در كشورهاي مختلف از آن استفاده مي‌كنند.
عوارض سوئي كه از مصرف نسبتا زياد
اين ماده گزارش شده عبارت است از سردرد، تهوع، اسهال، عرق كردن زياد، گرفتگي سينه و احساس سوزش در پشت گردن. مصرف
اين ماده توسط افراد مبتلا به آسم مي‌تواند به تشديد بيماري منجر شود.
نيترات‌ها و نيتريت‌ها (Nitrates/Nitrites):
اين دو ماده در سطح گسترده‌اي به‌عنوان نگهدارنده مواد‌غذايي به كار مي‌روند. هر چند كه به‌عنوان چاشني و خوش‌رنگ‌كننده نيز محسوب مي‌شوند. از
اين مواد بيشتر در گوشت به عمل آمده مانند هات داگ و سالامي استفاده مي‌شود. مصرف زياد نيترات‌ها و نيتريت‌ها مي‌تواند عوارضي مانند سردرد و كهير در بعضي افراد ايجاد كند.
سولفيت‌ها (Sulfites): سولفيت‌ها كه شامل تركيباتي مانند دي اكسيد سولفور، سولفيت سديم يا پتاسيم، بي‌سولفيت و متابي سولفيت هستند به‌عنوان نگهدارنده مواد‌غذايي و آشاميدني به كار مي‌روند.
مصرف
اين ماده در افراد حساس باعث ايجاد گرفتگي سينه، كهير، دل پيچه، اسهال، كاهش فشار خون، سرگيجه، ضعف و افزايش تعداد نبض مي‌شود. سولفيت‌ها همچنين مي‌توانند حملات آسم را در افراد حساس ايجاد كنند. غذاهاي بسته بندي شده‌اي كه غلظت سولفيت‌ها در آنها از حد خاصي (10 قسمت در ميليون( بيشتر باشد بايد با علامت ويژه‌اي مشخص شود تا افراد حساس به سولفيت‌ها بتوانند از مصرف آنها خودداري كنند.
كوتاهي قد ناشي از مصرف نانهاي تخمير نشده
يك متخصص تغذيه گفت: مصرف نانهاي تخمير نشده به‌دليل داشتن ماده‌اي به نام فيتات، مانع جذب مواد معدني به‌خصوص «روي» و موجب كوتاهي قد مي‌شود.
غلات به‌عنوان تأمين‌كننده انرژي، داراي قسمتي از پروتئين‌ها و برخي ويتامين‌ها و مواد معدني ضروري هستند اما مشخص شده مصرف نان‌هايي كه آرد آنها به‌خوبي تخمير نشده است به‌دليل وجود ماده‌اي به نام فيتات در پوسته غلات مانع از جذب مواد معدني به‌خصوص روي و كوتاهي قد مي‌شود.
دكتر ربابه شيخ الاسلام، متخصص اپيدميولوژي در
اين خصوص به همشهري مي‌گويد:
نان كامل يعني ناني كه از آرد گندم بدون سبوس‌گيري تهيه شده باشد. ما در كشورمان بخشي از سبوس را مي‌گيريم ولي آرد مصرفي در تهيه
نان سنگك و بربري نسبت به نان‌هايي كه به غلط
نان فانتزي لقب گرفته‌اند سبوس بيشتري دارد. متأسفانه
اين نانهاي خوب ايراني اغلب در نانوايي‌هايي نامناسب و گاهي كثيف توليد مي‌شوند.
از طرف ديگر نان‌هايي كه در شرايط بهداشتي تهيه مي‌شوند اغلب آرد سفيدند كه از نظر تغذيه‌اي مناسب نيستند چون آرد سفيد سبوس‌گيري شده و ارزش غذايي خود را از دست داده است.
بنابراين اگر از نانوايي‌هاي سنتي
نان مي‌خريد، مراقب باشيد نانوايي تميز باشد، كارگران روپوش پوشيده و نظيف باشند و شرايط نانوايي بهداشتي و حداقل از منظر بيروني كه شما قادر به ديدن آن هستيد پاكيزه باشد.
نانهاي صنعتي اغلب در شرايط بهداشتي تهيه مي‌شوند. اگر آرد آنها سبوس دارباشد رنگ تيره‌اي دارند و اغلب روي بسته بندي آنها بايد تاريخ توليد و ميزان سبوس يا تهيه شده از آرد كامل ذكر شده باشد. ناني را بخريد كه مشخص باشد كجا تهيه شده و در حقيقت شناسنامه‌دار باشد. نانهاي بي‌هويت در مكان‌هايي تهيه مي‌شوند كه از چشم مامورين نظارتي مخفي هستند.
به گفته وي،
نان تازه داغ است و انباشته شدن
نان داغ قبل از سرد شدن، باعث تغيير حالت ظاهري، بيات شدگي زودرس، تسريع در كپك‌زدگي و تشديد ضايعات مي‌شود و مصرف آن ممكن است بيماري گوارشي ايجاد كند.
بنابراين با جابه‌جاكردن بگذاريد نان‌ها كاملا خنك شوند. ناني كه پس از سرد شدن با سفره حمل و نگهداري شود، مطبوع‌تر و ماندگارتر خواهد بود.
چند نكته مهم:
- از خوردن
نان سبوس دار در وعده‌هاي غذايي خود غافل نشويد. مصرف
نان سبوس دار در هر وعده غذايي 30تا40درصد خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و گوارشي را كاهش مي‌دهد. خوردن
نان سبوس دار مانع از جذب سريع قند و چربي در خون مي‌شود.
- نانهاي تيره (حاوي سبوس بيشتر) ارزش غذايي بالاتري نسبت به نانهاي سفيد و روشن دارند.
- قرار دادن
نان در يخچال، بيات شدن
نان را تسريع مي‌كند.
- از حمل
نان در لابه لاي ورقه‌هاي روزنامه خودداري كنيد.
- هيچ نوع ناني را داغ در كيسه پلاستيك نگذاريد. در مجاورت
نان داغ، مواد سمي از پلاستيك به
نان منتقل مي‌شود.