تجربه جنگهای گذشته نشان میدهد نتایج جنگ تا حد زیادی تحت تأثیر توانمندیهای كشور یا كشورهای پیروز در عرصه جنگ الكترونیك قرار دارد.
یكی از این نوع توانمندیها؛ بهره گیری از توان الكترونیك در صحنه نبرد است. امروزه جنگ الكترونیك یكی از انواع جنگهای جدید محسوب میشود كه در فرایند و نتیجه جنگها و رقابتها نقش مهمی ایفا میكند.
توانایی كشورها در عرصه مدیریت، كنترل و جنگ الكترونیك در دوران صلح نیز نقش مهمی در عرصه فعالیتهای اطلاعاتی و جاسوسی دارد. بنابراین میتوان گفت كارایی و استفاده از توانمندیها و ظرفیتها جنگ الكترونیك فقط در در عرصه نظامی و در صحنه نبرد خلاصه نمیشود. لذا شاهد این هستیم كه اكثر كشورها به شدت به دنبال سرمایهگذاری در عرصه جنگ الكترونیك و داشتن دست بالا در مقابل رقبا و دشمنان در این زمینه هستند.
جنگ تحمیلی، جنگ آمریكا و عراق در سال 1991، حمله آمریكا به عراق در سال 2003 و حمله آمریكا به افغانستان در سال 2001 موجب گردید جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری گسترده از تجربیات ناشی از تحولات سه دهه گذشته در منطقه و دنیا به اهمیت این موضوع اشراف كامل پیدا نموده و سرمایهگذاری خوبی برای فعال شدن تواناییهایی كشور در این حوزه انجام دهد. وهمچنین با توجه به تجربیات گسترده ناشی از روندهای موجود نظامی و رویدادهای چند سال اخیر سرمایهگذاریهای صورت گرفته در عرصه جنگ الكترونیك با توجه به سرمایه انسانی موجود در كشور نتایج موفقیت آمیزی به دنبال داشته است.
ازجمله این موفقیت‌ها میتوان به موفقیت ایران در كنترل و مدیریت هواپیمای بدون سرنشین آمریكایی و توانمندی ایران در مقابله با حملات سایبری و كنترل موشكهای دشمن اشاره كرد كه همگی نمایانگر توانمندی ایران در این حوزه است.
*مقابله و كنترل هواپیماهای جاسوسی پهپاد
بدون شك یكی از مهم‌ترین موفقیت‌های ایران در عرصه جنگ الكترونیك، كنترل هواپیمای بدون سرنشین آمریكایی با نام آر.كیو 170 بود.
در حالی كه كارشناسان آمریكایی احتمال انجام چنین كاری را در حد صفر ارزیابی میكردند ولی این
هواپیما در خاك ایران بدون هیچ گونه آسیب جدی بر زمین نشست و تحت كنترل قرار گرفت.
واكنش كارشناسان نظامی و امنیتی آمریكا بسیار عجولانه بوده و توانایی ایران در كنترل این
هواپیما را رد كردند و علت اصلی سقوط آن و اشتباه در كنترل
هواپیما عنوان نمودند.
با این حال پس از آنكه توسط نیروهای ایرانی اعلام شد، هواپیمای مذكور رمزگشایی شده و به برای اثبات این ادعا، كدهایی در این زمینه ارائه شد، به خوبی روشن گردید؛ ایران توانمندی لازم برای رمزگشایی و كنترل كامل این نوع هواپیماها را دارد. افزون بر این‌ها، هم اكنون جمهوری اسلامی با هدف ساخت نمونه داخلی و استفاده از تكنولوژی به كار رفته در آن در تولیدات نظامی داخلی در حال نمونه برداری از این
هواپیما است.
همین امر موجب شد نگرانیهای گستردهای در آمریكا در زمینه توانمندی ایران در عرصه مهندسی معكوس و امكان ساخت نمونههایی از پهپاد آر.كیو 170 بوجود آید. گفتنی است در برخی از هواپیماهای نظامی آمریكا همین نوع تكنولوژی شبیه به تكنولوژی هواپیمای پهپاد به كار رفته است. بنابراین امكان بالقوه بوجود امده تا ایران توانایی خارج كردن كنترل پهپاد آر. كیو 170 از قدرت نظامی آمریكا فراهم آید.
هرچند به اعتقاد فرماندهان نظامی آمریكا احتمال چنین رویدادی بسیار كم است اما همین امر نگرانی گستردهای در بین مقامات و جامعه نظامی آمریكا ایجاد نموده است. حتی برخی از كارشناسان آمریكایی بر این باورند كه ایران میتواند به سیستم پیچیده كنترل و فرماندهی هواپیماهای پیشرفته آمریكا نفوذ كند و مشكلات گستردهای برای نیروی نظامی آمریكا در سطح خاورمیانه ایجاد نماید.
* تاثیر نظامی موفقیت ایران در كسب دانش سایبری
در شرایط فعلی توانایی تهاجمی و تدافعی كشورها در حوزه حملات سایبری یكی دیگر از جلوههای جنگ الكترونیك محسوب میشود. این نوع جنگها اصولاً دارای زمان و مكان مشخص نمی‌باشند و به عبارتی این گونه نبردها را نبردهای فاقد زمان و مكان ارزیابی میكنند.
در چنین فضایی ایران با توجه به تجربه حملات سایبری علیه تأسیسات نظامی و هستهای خود، سرمایه گذاری مناسبی در این زمینه انجام داده است. كارشناسان غربی معتقدند كه ایران با توجه به سرمایه علمی و انسانی گستردهای كه در اختیار دارد، در حال حاضر به عنوان یكی از كشورهای توانمند در عرصه دفاع و حملات سایبری محسوب میشود. همین نگاه باعث گردیده برخی از كارشناسان آمریكایی اصولاً مخالف حملات سایبری علیه تأسیسات نظامی و هستهای ایران باشند.
به باور آنها چنین اقداماتی در نهایت منجر به اقدامات متقابل علیه تأسیسات هستهای و نظامی آمریكا و رژیم صهیونیستی خواهد شد كه با توجه به ضعفهای موجود در این عرصه و همچنین گستردگی شبكههای اینترنتی آمریكا میتواند فاجعه بار باشد. در آمریكا بخش مهمی از تأسیسات هستهای و نظامی از طریق شبكههای اینترنت كنترل و مدیریت میشوند. درنتیجه هرگونه حمله سایبری موفق علیه آنها میتواند مشكلات جدی برای این كشور ایجاد نماید.
براساس گزارش سایت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، در گزارشی كه توسط كارشناسان آمریكایی به كمیته امنیت ملی مجلس نمایندگان ارائه شد، قدرت حملات تلافی جویانه ایران در زمینه حملات سایبری را «كمرشكن» توصیف نموده و تأكید كردند كه ایران قادر است حملات سنگینی را علیه آمریكا تدارك ببنید. همچنین در این گزارش آمده است : «ایران پس از حملات ویروسی به تأسیسات هستهای خود در سال 1389 (ویروس استاكس نت) كه با اخلال در فعالیت برخی سانتریفیوژها همراه بود، اقدام به سرمایهگذاری گسترده در زمینه تواناییهای سایبری نمود و دانش فنی خود را در این زمینه تقویت كرده است.»
در این زمینه «ایلان برمن» معاون رئیس مركز تحقیقات شورای سیاست خارجی آمریكا اظهار داشت : «در سه سال اخیر ایران سرمایه گذاری كلانی برای تقویت تواناییهای تهاجمی و همچنین دفاعی خود در شبكه اینترنتی و دنیای مجازی انجام داده است. آنها بیش از پیش از جنگ سایبری به عنوان راهكاری بالقوه برای حمله به آمریكا یاد میكنند».
همچنین «اریك اشمیت» مدیر كمپانی گوگل ـ شركتی كه همكاریهای نزدیكی با سازمان سیا دارد ـ در مصاحبه با سی ان ان تصریح كرد : «استعداد بالای ایرانیها در جنگ سایبری تهدیدی برای غرب است. ایرانیها به دلایلی كه به درستی برای ما روشن نیست، به طرز غیرمنتظرهای در جنگ سایبری با استعداد هستند؛ بنابراین به وضوح در آینده تهدیدی برای امنیت سایبری ما به شمار خواهند رفت.»
این موارد به خوبی نشان میدهد كه كارشناسان نظامی و امنیتی كشورهای غربی به خوبی نسبت به تواناییهای ایران در عرصه حملات سایبری آگاه هستند و نگرانیهای جدی در این زمینه دارند.
*كنترل و هدایت موشكهای دشمن در هوا
از توانمندیهای دیگر ایران در عرصه نبرد الكترونیك، قدرت مقابله به مثل نیروهای نظامی ایران در برابر حملات موشكی كشورهای متجاوز است. امروزه كشورها در چارچوب نبردهای نظامی سنتی برای مقابله با حملات موشكهای دشمن معمولاً از سیستمها پدافند موشكی و مقابله مستقیم استفاده میكنند. در این روش موشكهای دشمن پس از شناسایی مورد حمله قرار میگیرند و قبل از اصابت به هدف نابود میگردند.
سامانههای دفاع موشكی كه هم اكنون در خاك تركیه و برخی از كشورهای عربی فعال است و همچنین سامانه اس 300 روسیه دقیقاً از این الگو استفاده میكنند. در این الگو كه از تكنولوژیهای پیشرفته شناسایی و هدف گیری استفاده میكند در غایت امر آن هدف قرار دادن موشك دشمن است اما توانایی شناسایی و كنترل موشكهای دشمن بدون از بین بردن آن یكی از مهم‌ترین حوزههای جنگ الكترونیك محسوب میشود. در این نوع جنگ به جای نابودی در هوا موشك ، كنترل آن در دست گرفته میشود و موشك از مسیر اصلی منحرف میگردد.
همچنین این احتمال وجود دارد كه موشكهای كنترل شده علیه مواضع دشمن مورد استفاده قرار گیرند و به عبارت دیگر توانمندی موشكی دشمن عملاً علیه خود دشمن به كار برده شود. بنابراین توانایی ایران در این حوزه یكی از جدیدترین موفقیت‌های كشور در عرصه جنگ الكترونیك محسوب میشود.
امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) در ارتباط با این موضوع اظهار داشت: «هر موشكی قبل از اینكه به پیكره مقدس جمهوری اسلامی ایران آسیب برساند، منهدم یا منحرف میشود و به هدفی كه ما تعیین میكنیم اصابت میكند. این قابلیت جنگ الكترونیك است كه طی آن، این ما هستیم كه برای موشك دشمن برنامه ریزی میكنیم. پروژه فریب موشكهای دشمن در پدافند هوایی كلید خورده و زمان عملیاتی شدن آن نیز به تشخیص قرارگاه است ».
گفتنی است ایران نزدیك به سه سال است كه پروژههای انهدام موشكهای كروز با ارتفاع پست را آغاز كرده است. هر زمان كه تهدیدی صورت بگیرد، این سامانهها به صحنه میآیند و وظیفه خودشان را انجام میدهند. این موضوع به خوبی نشان میدهد كه متخصصان داخلی در حال ارائه الگوی جدیدی در مقابله با حملات موشكی دشمن هستند. ضمن اینكه به دنبال عدم پایبندی روسها در زمینه تحویل اس 300، كارشناسان داخلی ساخت نمونه داخلی آن را در اولویت قرار دادهاند. به گفته مقامات نظامی سامانه جایگزین كه باور 373 نام دارد در حال نهایی شدن است. این سامانه علاوه بر داشتن ویژگیهای اس 300 روسی، توانمندیهای بیشتری در زمینه مقابله با حملات موشكی دشمن دارد.
ظرفیتهای كشور در عرصه جنگ الكترونیك نشان از تأثیرگذاری آن در زمینه مقابله با هواپیماهای نظامی بدون سرنشین دشمن دارد.
توانایی ایران و كدبرداری و در نهایت تلاش برای ساخت نمونههای داخلی هواپیماهای نظامی امریكایی نشان از توانمندیهای كشور در نبرد سایبری است. نبردی كه اختصاص به دوران جنگ نداشته و همواره بین رقبا و دشمنان وجود داشته است.
عزم و اراده متخصصان داخلی در ساخت مشابه سامانه ضد هوایی اس 300 روسی و ظرفیت شناسایی موشكهای دشمن و مدیریت آنها برای اصابت به هدف دلخواه، نشانگر توانایی كشور برای پوشش نقاط ضعف خود و تضعیف نقاط قوت دشمن است. در نتیجه تداوم موفقیت‌های ایران در عرصه جنگ الكترونیك میتواند تهدیدات را خنثی نماید و بر ظرفیتها و حوزههای تأثیرگذاری ایران در عرصه بین المللی بیفزاید.