ممکن است تاکنون سگ ژرمن شپردی را دیده باشید که در سنین حدود ۸-۷ ماهگی، درست در زمانی که رشد جسمی قابل ملاحظه ای دارد، در ناحیه پا دچار لنگش می شود، به خوبی نمی دود و پس از اندکی فعالیت بدنی خسته شده، تمایلی به ادامه فعالیت نشان نمی دهد. شاید نام بیماری Hip dysplasia یا عارضه تشکیل نادرست مفصل لگنی- رانی را از دامپزشک خود شنیده باشید و از اینکه به شما توصیه شده حیوان خود را به دلیل احتمال وراثتی بودن علت این عارضه، عقیم کنید، ناراحت شده باشید.

این عارضه به دلیل تکامل غیر عادی مفصل اتصال دهنده استخوان ران به لگن به وجود می آید و ممکن است باعث دررفتگی ناقص و یا حتی کامل سر استخوان ران از لگن در سگ های جوان، و در ادامه تخریب مفصل و عوارض شدیدتر در سگ های مسن تر شود. فاکتورهای متعددی می توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند که از این میان می توان به فاکتورهای وراثتی و نیز فاکتورهای محیطی اشاره کرد. به هر حال، فاکتورهای ژنتیکی، نقش اولیه و مهمتری را ایفا می کنند و عوامل محیطی، مانند رشد سریع حیوان و وزن گیری با سرعت بالا به دلیل دریافت غذای زیاد، در شکل گیری چنین مفصل معیوبی موثر خواهند بود. همچنین التهاب های مفصلی به همراه عفونت مایع مفصلی که در بسیاری موارد، متعاقب ضربه های خفیف اما مداوم به مفصل ایجاد می شوند، ممکن است از عوامل به وجود آورنده چنین عارضه ای باشند. از مهمترین علل درد حیوان که باعث می شود حیوان تمایل و توان فعالیت بدنی زیاد را نداشته باشد، کشیدگی رشته های فیبروز کپسول مفصلی، در نتیجه دررفتگی ناقص مفصلی است که مسلماً باعث ایجاد درد شدید و متعاقب آن لنگش حیوان خواهد شد.

گاهی ممکن است بد شکل شدن استخوان لگن در محل اتصال با استخوان ران، و یا شکستگی های کوچک در محل، این درد و ناراحتی را افزایش دهند. لازم به ذکر است که رخداد این عارضه، در سگ های نژاد بزرگ بیشتر از نژاد کوچک و در گربه ها بسیار نادر است.

صاحب حیوان زمانی متوجه درگیری حیوان خود می شود که با علائمی نظیر مشکل در ایستادن بعد از مدتی نشستن، عدم تحمل تمرین و لنگش های متناوب و یا حتی مداوم روبرو می شود. لنگش حیوان به طور ناگهانی در طی تمرین و یا بعد از فعالیت های بدنی افزایش می یابد. در حیوانات جوان عارضه در سنین ۵ الی ۱۰ ماهگی تشخیص داده می شود. گاهی صاحب حیوان متوجه یک چرخش غیر عادی مفصل به سمت خارج در هنگام راه رفتن می شود و گاهی عضلات ناحیه لگن در سمت درگیر نسبت به سمت مقابل کوچکتر می ماند.

تشخیص قطعی باید بر مبنای معاینه دقیق توسط جراح دامپزشک و اخذ عکس رادیوگراف باشد. شاید جراح لازم بداند جهت تکمیل روند معاینه، حیوان را با داروی آرامبخش تا حدی آرام کند. درمان این عارضه بسته به سن، مرحله بیماری، امکانات و شرایط نگهداری حیوان، می تواند به صورت محافظه کارانه و دارویی و یا در صورت لزوم به صورت جراحی انجام گیرد.

اگرچه مداخله فوری جراحی می تواند تا حدود زیادی پیشگویی بهبودی بیماری را افزایش دهد، اما باید توجه داشت که حدود ۷۵ درصد از بیماران جوانی که به روش محافظه کارانه درمان شده اند، با افزایش سن و بلوغ، به فعالیت فیزیکی قابل قبولی بازگشته اند.

بنا به تشخیص جراح دامپزشک، جراحی برای بیماران مسن تری که درمان محافظه کارانه در آنها موثر نبوده و یا در حیوانات جوانی که جهت فعالیت خاص ورزشی نگهداری می شوند، و یا در صورتی که صاحب حیوان توانایی صرف وقت و انرژی جهت درمان محافظه کارانه را نداشته و مایل باشد، روند تخریب مفصل را هر چه سریعتر متوقف نماید، انجام می پذیرد.

درمان محافظه کارانه
در ابتدا باید حیوان به مدت ۱۰ الی ۱۴ روز استراحت مطلق داشته باشد. در طی این مدت لازم است اقداماتی در جهت کاهش درد و ناراحتی حیوان و کمک به تشکیل بافت فیبروز در مفصل انجام گیرد. از این میان می توان به حرکت دادن مفصل در محدوده حرکتی خود به آرامی، گرم کردن و ماساژ ناحیه، تحریک الکتریکی و… اشاره کرد.

این اقدامات ۴ بار در روز انجام می گیرد. آب درمانی شامل شنا و حرکت دادن مفصل در زیر آب، بسیار مفید است. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بنا به تجویز جراح دامپزشک بسیار مفید خواهند بود. باید توجه داشت که مصرف این داروها ممکن است باعث بهبودی کاذب در وضعیت بیمار شده، بیمار تمایل به خروج از وضعیت استراحت را داشته باشد که صاحب حیوان باید از فعالیت بدنی بیمار جلوگیری به عمل آورد.

در مورد بیماران بالغی که دچار روند مزمن تخریب مفصلی شده اند، درمان دارویی خاصی، به همراه مدیریت وزن حیوان ضروری است. وزن بیمار باید به صورت هفتگی کنترل شود. دریافت کالری حیوان از راه تغذیه تحت نظر بوده، ترجیحاً از غذاهای حجیم با چربی و پروتئین کمتر استفاده شود. در برخی موارد استفاده از مکمل های امگا۳ و گلوکز آمین مفید بوده اند.

فعالیت بدنی مانند شنا و پیاده روی طولانی، برای جلوگیری از افزایش وزن حیوان توصیه می شود. به یقین داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی فقط با دستور جراح دامپزشک و در مواقع لزوم استفاده می شود. ورزش هایی مانند بشین- پاشو، آب درمانی و فعالیت در آب بسیار موثر هستند.

به خاطر داشته باشید که کاهش وزن حیوان امری ضروری است. اگر به علت درد، حیوان قادر به فعالیت نبود، لازم است کاهش وزن در برنامه درمانی قرار گیرد.

جراحی درمان
در مواردی که درمان محافظه کارانه مفید واقع نشد، و یا در موارد بسیار شدید و مزمن، درمان جراحی، جهت بازگشت فعالیت بدنی حیوان ضروری است. استفاده از انواع ایمپلنت ها و ایجاد مفاصل مصنوعی فلزی مواردی است که در درمان جراحی مورد توجه قرار می گیرند.

روش دیگری برای جراحی، برداشت بخش سر و گردن استخوان ران و قطع ارتباط این استخوان با لگن است. به این ترتیب پس از جراحی با فعالیت بدنی حیوان و تمرینات خاصی که باید طبق دستور دقیق دامپزشک جراح به دفعات در روز انجام گیرد، مفصلی کاذب در محل تشکیل می شود. اگرچه برای انجام این نوع عمل جراحی، محدودیت وزنی وجود ندارد، اما نژادهای کوچک تر به این جراحی پاسخ بهتری می دهند. این جراحی زمانی انجام خواهد شد که روش های درمانی محافظه کارانه مفید واقع نشده و امکان استفاده از روش های دیگر جراحی نیز به علل اقتصادی و یا… وجود نداشته باشد.