- شرق نوشت:

برادران «سرابی‌اقدم» از مجموعه‌داران آذربایجانی دارنده یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های تاریخی در کشور هستند. در مجموعه تاریخی این برادران اشیا و آثاری تاریخی وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است. از آن جمله می‌توان به عینک خلبانی کلنل محمدتقی پسیان و گاو‌صندوق بانک ایران و انگلیس اشاره کرد. آنها این عینک تاریخی را در یک عتیقه‌فروشی در تبریز پیدا کرده‌اند. زندگی و مبارزات کلنل محمدتقی‌خان پسیان به‌عنوان اولین خلبان ایرانی همواره با ابهامات بسیاری روبه‌رو بوده است.

تسلط او بر موسیقی کلاسیک تا انتصاب او به‌عنوان فرمانده بخشی از نیروهای جنگ جهانی دوم تا انتصاب او به‌عنوان والی خراسان و دشمنی او با قوام‌السلطنه همه و همه گویای زوایای نامکشوف زندگی این جوان آذربایجانی است. بنابراین هرچه در زندگی او تحقیق می‌شود بخشی از این تاریخ پنهان و جالب هویدا می‌شود. برادران «سرابی‌اقدم» به‌عنوان یکی از مجموعه‌داران برجسته آذربایجان تحقیقات و مطالعات بسیاری درخصوص تاریخ زندگی پرفراز و نشیب و مبارزات اولین خلبان ایرانی (کلنل محمدتقی‌خان پسیان) انجام دادند و در این رابطه موفق به شناسایی عینک خلبانی این چهره نام‌آور آذربایجانی در یک عتیقه‌فروشی در شهر مراغه شدند.

کلنل در بحبوحه جنگ جهانی اول ضمن اینکه فرماندهی بخشی از قوای آلمان در جبهه لهستان را بر عهده داشت به خلبانی هواپیمایی که تازه اختراع شده و برای اولین بار در جبهه‌ها استفاده می‌شد، علاقه نشان داد. او تعلیمات لازم را فراگرفت. طبیعی بود که وسایل مورد استفاده او در این فن آلمانی باشد.

دو سال بعد از مرگ کلنل اولین کسانی که برای آموزش خلبانی به فرانسه اعزام شدند مجهز به وسایل خلبانی فرانسوی شدند. هنگام مرگ کلنل مادر و تنها خواهر او در تبریز اقامت داشتند. بعدها خواهرش به عقد مردی نظامی از اهالی مراغه درآمد. تحقیقات و جست‌وجوهای بعدی، احتمال اختصاص این عینک به کلنل را قوت بخشید. عتیقه‌فروشی‌ای که برادران سرابی‌اقدم این عینک را از او خریداری کرده‌اند، اعلام کرد این عینک قدیمی را از یک خانواده نظامی خریداری کرده و تاکنون کسی سراغی از آن نگرفته است! بررسی کارشناسانه عکس‌های به‌جامانده از خلبان پسیان که در آنها او با لباس فرم کلاه و وسایل خلبانی دیده می‌شود، به خوبی تعلق این عینک به اولین خلبان ایرانی را به اثبات می‌رساند. روی این عینک مارک تجاری «زیپلون» به چشم می‌خورد. زیپلون نام کارخانه معروف سازنده بالون‌های سیاحتی و تحقیقاتی در آلمان است. 

گاوصندوق بانک ایران و انگلیس
بی‌تردید یکی از قدیمی‌ترین ابزار نظام بانکی ایران، گاو‌صندوق سنگین‌وزنی است که تخمین زده می‌شود بیش از 250 کیلوگرم وزن داشته باشد. این گاوصندوق متعلق به دوران ناصرالدین‌شاه است. دوره‌ای که بریتانیا، اقدام به تاسیس خزانه‌داری و بانک مشترک ایران و بریتانیای کبیر کرد. این صندوق در نوع خود بی‌نظیر بوده و با داشتن یک قفل مرکزی چندرمزی که 16 قفل را به‌طور متناوب باز می‌کرد و یک شاه‌کلید بزرگ، از آثار قدیمی و تاریخی نظام مالی ایران قدیم به شمار می‌آید. این گاوصندوق هم‌اکنون در پستوی خانه موزه سرابی‌اقدم نگهداری می‌شود. 

دستگاه مولد برق دستی (1854) 
زمانی که دستگاه تلگراف برای اولین بار و در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار به ایران وارد شد هنوز برق در ایران وجود نداشت. با توجه به اینکه بدون برق امکان ارسال و دریافت تلگراف وجود نداشت بنابراین در کنار پنج دستگاه تلگراف واردشده به ایران دستگاه‌های مولد برق در قالب جعبه‌های کوچکی نیز به کشور وارد شد.

گفتنی است اولین سیستم‌های روشنایی برق در ایران حدود 30سال بعد و توسط حاج امین‌الضرب تولید و راه‌اندازی شد. طرز کار دستگاه مولد برق هم به این شکل بود که با دست‌های هندل مانند چرخ دنده 
داخل جعبه شروع به چرخش می‌کرد و بعد از تقویت دور حرکت، این چرخش توسط تسمه‌ای نازک پنج عدد قرقره سیم‌پیچی‌شده را می‌چرخاند. سیم‌ها روی قرقره با پارچه عایق کاری‌شده بود و کنار آنها یک آهنربای نعلی‌شکل قرار داشت که با چرخش قرقره‌ها برق تولید شده و توسط دو سیم به بیرون انتقال می‌یافت. این دستگاه که در هیچ موزه یا مجموعه‌ای نظیری برایش پیدا نشده یکی از اشیای منحصر‌به‌فرد سرزمین ماست.