جامعه پزشكی و كارشناسان اجتماعی با ابراز نگرانی از رشد بی رویه و گسترش روزافزون گرایش به مصرف خودسرانه انواع داروهای اعصاب و روان و مسكن ها درباره عوارض سوء مصرف این مواد هشدار جدی داده اند.
دكتر سید جمال سعید واقفی نایب رئیس انجمن علمی داروسازان كشور در این باره گفت: بررسی های به عمل آمده نشان می دهد انواع قرص های اعصاب و روان و مسكن ها در سال 84 در رتبه اول مصرف دارو قرار گرفته اند. وی با بیان این كه میزان مصرف انواع دارو بویژه داروهای اعصاب و روان و مسكن ها در كشور بیش از استانداردها است.
وی تصریح كرد: متأسفانه در چند سال اخیر مصرف این نوع داروها به دلیل افزایش نگرانی های اجتماعی، تنش ها و بروز مشكلات روحی، روانی بشدت افزایش نشان می دهد.
دبیر انجمن داروسازان كشور ارزانی بیش از حد، كمبود نظارت های لازم بر نحوه توزیع این داروها و رواج فرهنگ غلط خوددرمانی در كشور را از عوامل اصلی مصرف بیش از حد این داروها اعلام كرد.رئیس هیأت مدیره شركت تعاونی داروسازان خاطرنشان كرد: جوانان مضطرب و پرتنش، معتادان و سالخوردگان عمده ترین مصرف كننده این نوع قرص ها هستند.
به گفته دكتر واقفی، گروهی از جوانان جامعه به دلیل نا آگاهی از چگونگی رفع مشكلات اجتماعی یا اقتصادی و فرار از برخی بحران ها، بدون مراجعه به پزشكان و متخصصان مربوطه خودسرانه از این نوع داروها استفاده می كنند. حال آن كه بخش عمده ای از آنها به مصرف این نوع داروهای خطرساز نیازی ندارند.
وی ادامه داد: گروه دیگر نیز معتادانی هستند كه در طول روز به دلایل مختلف توانایی استعمال و مصرف انواع مخدرها را ندارند. به همین خاطر برای رهایی از شرایط نامناسب جسمی و روحی به طور دایم از این نوع قرص ها استفاده می كنند.
دكتر واقفی تصریح كرد: برخی سالمندان یا افراد مسن نیز به دلیل اختلالات خواب یا برخی مشكلات روحی، روانی گرایش قابل توجهی به مصرف خودسرانه این نوع قرص ها دارند.
ممنوعیت فروش بدون نسخه داروهای اعصاب و روان
دبیر انجمن داروسازان كشور در ادامه تأكید كرد: طبق قوانین و مقررات موجود، داروخانه های سراسر كشور به هیچ وجه مجاز به عرضه داروهای مسكن و اعصاب و روان بدون نسخه پزشك نیستند. حال آن كه عرضه این نوع داروها بدون نسخه نیز تخلف بوده و قابل پیگرد قانونی است.
عوارض خطرناك
به گفته دكتر واقفی - داروساز - مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشك این نوع داروهای شیمیایی عوارض متعدد، خطرناك و گاهی جبران ناپذیری دارد كه از آن جمله می توان به بی اشتهایی، لاغری مفرط، عوارض خونی، كبدی، قلبی، عروقی و اختلالات خواب اشاره كرد. وی تصریح كرد: از آنجا كه عوارض این نوع داروها یك دفعه و ناگهانی بروز نمی كند، به همین خاطر مصرف كنندگان از عمق خطرات مختلفی كه در آینده نه چندان دور گریبانگیرشان خواهد شد، بی خبرند.
شیوع مسمومیت های خطرناك دارویی
دكتر علیرضا سلیمی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی نیز از عوارض بسیار خطرناك مسمومیت های دارویی ناشی از سوء مصرف قرص های اعصاب و روان و مسكن ها خبر داد.
وی گفت: بررسی های صورت گرفته در بیمارستان لقمان تهران نشان می دهد معمولاً در طول یك شبانه روز حدود 150 بیمار به دلیل مسمومیت های دارویی به این مركز منتقل می شوند، كه بخش اعظم آنان مصرف كننده بیش از اندازه قرص های اعصاب و روان هستند.
وی با اشاره به نتایج تحقیقات مشترك پزشكان و روانپزشكان ایرانی و اتریشی كه درباره مسمومیت های دارویی در یكی از مراكز درمانی ایران صورت گرفته است، تصریح كرد: یكی از اعضای این گروه با مشاهده تعداد مسمومان این مركز به شدت شوكه و متعجب شد. چرا كه 45 درصد از مسمومان منتقل شده به دلیل وخامت حالشان در بخش مراقبت های ویژه بستری شدند. 50 درصد مسمومان نیز حداقل یك شب تحت مراقبت های ویژه پزشكی، درمانی قرار گرفته اند.
مصرف خودسرانه دارو تیغ دو دم است
رئیس بخش مراقبت های ویژه پزشكی بیمارستان لقمان تهران در ادامه با تأكید بر این كه مصرف خودسرانه این نوع داروهای خطرناك و عارضه همانند حركت روی یك تیغ دو لبه است، یادآور شد: این نوع داروها فقط باید با تجویز متخصصان مربوطه مصرف شود.
به گفته دكتر سلیمی ارزانی بیش از حد داروهای اعصاب و روان، كنترل و نظارت ضعیف بر عملكرد برخی داروخانه ها و فروش بدون نسخه داروهای مزبور و اطلاع رسانی ضعیف دستگاه های مسئول و رسانه های گروهی درباره عوارض خطرناك این داده ها از عوامل اصلی شیوع مصرف آنها در كشور است. حال آن كه عوارض این داروها در برخی مواقع از مصرف مواد مخدر صنعتی نیز خطرناكتر و پرعارضه تر است.
وی تصریح می كند: افت شدید اخلاقی، شغلی، رفتارهای ناهنجار اجتماعی، برخوردهای تند با اطرافیان و افراد جامعه نیز از دیگر عوارض مصرف خودسرانه این نوع قرص هاست.
رواج مصرف داروهای اعصاب و روان در میان درون گرایان
دكتر شهلا كاظمی پور، معاون پژوهشی مركز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه نیز گفت: معمولاً مصرف این نوع داروها در میان افراد درونگرا بیش از دیگران رواج دارد. به همین خاطر كارشناسان مسائل اجتماعی معتقدند میان مصرف گسترده داروهای اعصاب و روان و درونگرایی رابطه مستقیمی وجود دارد.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران افزود: ترس، نگرانی، استرس، اضطراب، افزایش فشارهای اجتماعی، اقتصادی و مشاهده مشكلات گوناگون اجتماعی از جمله ترافیك، آلودگی هوا و موارد مشابه آستانه تحمل اغلب افراد جامعه را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. این در حالی است كه متأسفانه به دلیل ضعف های جدی ساختاری و كاركردی نهادهای مختلف اجتماعی از جمله دستگاه های مسئول و رسانه های گروهی شاهد ضعف اطلاع رسانی عمومی درباره راهكارهای مقابله و پیشگیری از بحران ها و مشكلات مختلف هستیم.
دكتر كاظمی پور تقویت روحیه و اعتماد به نفس و گسترش نقش فیلترهای فرهنگی جامعه را در كاهش مشكلات روحی، روانی قشرهای مختلف جامعه بسیار حائز اهمیت می داند.
او تأكید می كند: بسیاری از بیماری های روحی، روانی و فشارهای اجتماعی كه برخی افراد بویژه جوانان خود را اسیر آنها می بینند به راحتی و بدون نیاز به مصرف خودسرانه انواع داروهای مضر و خطرناك اعصاب و روان قابل درمان است. به شرط آن كه رسانه های گروهی و نهادهای مسئول با برنامه ریزی های دقیق و منسجم زمینه های لازم برای اطلاع رسانی و آموزش خانواده ها و قشرهای مختلف جامعه را فراهم كنند.
برخورد جدی با بحران سازان
معاون پژوهشی مركز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در بخش دیگر سخنانش اظهار كرد: امروزه برخی افراد، گروه ها و رسانه ها با منفی بافی و انتشار اخبار و گزارش های مختلف تنش زا و تنش آفرین به بروز مشكلات اجتماعی افراد مختلف بویژه جوانان دامن می زنند. حال اگر سهم كارشناسان اجتماعی در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها افزایش یابد، به طور قطع شاهد كاهش ناهنجاری های مختلف اجتماعی و مصرف خودسرانه داروهای مرگ آور و جامعه ای شاد و بانشاط خواهیم بود.