امروزه با پیشرفت علم دامپزشکی و کشف دلایل بسیاری از بیماری ها، عمر مفید سگ بیشتر شده و دامپزشکان توجه بیشتری به پیشگیری نسبت به درمان دارند.نمونۀ بارز آن انجام دقیق و به موقع معاینات دوره ای، واکسیناسیون و درمان های ضدانگل است.
دهان و دندان سگ نیز از این امر مستثنی نبوده و جهت پیشگیری از بیماری های آن ها، مراقبت روزانه توسط صاحب حیوان و معاینات دوره ای و منظم توسط دامپزشک الزامی بوده و عدم توجه به آن بسیار خطرناک و گاهی غیر قابل جبران است.
برای جلوگیری از ابتلای سگ به بیماری های دهان و دندان باید برنامه ای منظم جهت مراقبت از آن داشت و در مواقعی هم از دامپزشک کمک خواست.





پلاک های دندانی (Dental Plaques )
دندان های سگ های خانگی کمتر دچار حفره های دندانی می شوند ولی به دلیل عدم نگهداری صحیح به سرعت به مشکلات لثه و دندان مبتلا می شوند. پلاک های دندانی در اثر باقی ماندن غذا و باکتری ها برروی دندان ها و لثه ها تشکیل می گردند و پس از سه تا پنج روز از زمان تشکیل با مواد معدنی موجود در بزاق ترکیب شده و محکم می شوند.




جرم های دندانی(Dental Tartars )
اگر پلاک های دندانی با مسواک زدن منظم روزانه برداشته نشود، با مواد معدنی موجود در بزاق دهان سگ ترکیب و به جرم دندانی تبدیل شده و به سطح دندان می چسبند.
جرم های دندانی پس از گذشت زمان اندکی موجب حساس شدن و التهاب لثه ها و در نهایت بروز بیماری های لثه که در بعضی موارد غیر قابل برگشت می باشد، می گردند.




بیماری های لثه (Periodontal Diseases )
اگر جرم های دندانی توسط دامپزشک برداشته نشوند این عارضه پیشرفت بیشتری کرده و به زیر لثه ها نفوذ می کند که در مرحله ابتدایی سبب بیماری ژنژویت (Gingivitis ) می شود که در این بیماری هنوز آسیبی به ساختارهای محافظ دندان مثل لیگامنت دندانی و استخوان فک وارد نگردیده است و قابل درمان می باشد.
در صورتی که در این مرحله جلوی پیشرفت بیماری گرفته نشود سگ به پریودنتیت (Periodontitis ) مبتلا می گردد که در این زمان به تدریج لثه ها از دندان جدا شده و بسیار دردناک می شوند و حیوان دچار آبسه های دندانی می شود.






در مراحل پیشرفته تر عفونت به استخوان رسیده و حتی ممکن است باکتری ها وارد خون شده و منجر به التهاب دریچه های قلب ( اندوکاردیت)، عفونت کبد و کلیه ها گردد که در این مرحله بیماری برگشت ناپذیر است و لیگامنت دندانی که ریشۀ دندان را به استخوان فک متصل می کند هم ممکن است از بین رفته و دندان ها لق شده و بیافتند.

بهترین برنامه برای مراقبت و نگهداری از دهان و دندان های سگ به شرح زیر است:
معاینه دقیق و منظم دهان و دندان های سگ توسط دامپزشک هر 6 ماه یک بار.
جرم گیری و تمیز کردن دندان های سگ توسط دامپزشک (در صورت لزوم).
مسواک زدن و نگهداری روزانۀ دندان ها توسط صاحبان.
استفاده روزانه سگ از جویدنی های خوراکی و اسباب بازیهای مخصوص سگ.




معاینه دهان توسط دامپزشک:
دامپزشک می تواند با معاینه منظم و دقیق، صاحب سگ را از مشکلات دهان و دندان مثل پلاک ها و جرم های دندانی تشکیل شده و یا در حال تشکیل، بیماری لثه، دندان های شکسته و یا آبسه کرده، مطلع کرده و جهت درمان اقدامات لازم را به عمل آورد.




دامپزشک هنگام معاینه دهان سگ:
سر و صورت را جهت برسی عدم تقارن ها، التهاب ها و یا ترشحات غیرطبیعی معاینه می کند.
حفرۀ دهان، تمام سطوح دندان ها، زبان، لثه ها، محل اتصال لثه به دندان ها، کف و سقف دهان و همچنین لوزه ها را معاینه می کند.

تمیز کردن دندان ها توسط دامپزشک:
برای جلوگیری از بیماری های دهان و دندان، سگ به مراقبت روزانه نیاز دارد و برای این کار شما باید حداقل دوبار در روز دندان های حیوان را مسواک بزنید. مسواک زدن سبب از بین رفتن پلاک های دندانی می شود ولی جرم های دندانی با مسواک زدن از بین نمی روند و در صورت وجود جرم های دندانی دامپزشک باید بوسیلۀ دستگاه اولتراسونیک اسکیلر (Ultrasonic Scaler ) آن ها را بردارد.
تصاویر زیر نشانگر تغییرات دندان ها پس از جرم گیری می باشد.





مراقبت و نگهداری روزانه:
مراقبت روزانه در خانه شامل بررسی های روزانۀ دهان و دندان ها و مسواک زدن است هنگام برسی دهان سگتان باید هر گونه علائمی از بیماری لثه مثل بوی بد دهان، لثه های قرمز رنگ شده، پلاک ها و جرم های دندانی که به رنگ زرد _ قهوه ای برروی دندان ها تشکیل شده اند، درد و خون ریزی هنگامی که دهان و یا لثه ها را لمس می کنید.
آبریزش غیر طبیعی و زیاد از حد، دندان های شکسته، افتادن و یا لق شده، همچنین هر تودۀ غیر عادی در دهان را جدی گرفته و به دامپزشک اطلاع دهید.



برای مسواک زدن بهتر است از مسواک های مخصوص سگ و گربه ها که برسی نرم دارند، استفاده کنید و فقط از خمیردندان های مخصوص حیوانات و یا از خمیردندان های خوراکی کودکان استفاده نمایید.استفاده از خمیردندان های غیر خوراکی که مخصوص افراد بزرگسال است باعث دل درد، استفراغ و بروز مشکلات گوارشی می گردد.




سگ ها معمولا هنگام مسواک زدن مقاومت می کنند و به صاحب خود اجازۀ این کار را نمی دهند ولی با چند تمرین بسیار ساده می توانید آن ها را به مسواک زدن علاقه مند سازید.

1. ابتدا باید به احساس ترس سگ در هنگامی که مسواک را به داخل دهان می برید، غلبه کنید. برای این کار، روزانه 2 بار انگشت خود را به داخل آب گوشت و یا آب مرغ فرو برده و خیلی آرام و در حین بازی کردن با سگ، انگشت خود را به داخل دهان حیوان برده و حرکاتی شبیه مسواک زدن انجام دهید، این عمل را 3 روز متوالی تکرار کنید.
2. در مرحلۀ بعد به جای انگشت از مسواک مخصوص سگ که به آب گوشت و یا آب مرغ آغشته کرده اید،استفاده کرده و به همان روش و در مدت 3 روز ادامه می دهید.
3. در مرحلۀ آخر مسواک را به خمیردندان مخصوص حیوانات و یا خمیردندان خوراکی مخصوص کودکان آغشته کرده و روزانه 2بار دندان های سگ را مسواک بزنید.





علاوه بر مسواک زدن روزانه، می توان از خوراکی ها و یا اسباب بازی هایی که به منظور جلوگیری از تشکیل پلاک و جرم های دندانی در پت شاپها وجود دارد نیز استفاده کنید.