هیبرید در زیست شناسی به دو معنی به کار می رود.
هیبرید گونه های مختلف
هنگامی که دو حیوان یا گیاه ازگونه های مختلف تولید مثل می کنند، نتیجه یک هیبرید است. هیبرید سازی بین گونه های متعلق به یک جنس "intergeneric"، و هیبرید سازی بین گونه های متعلق به یک جنس "interspecific" نامیده می شود. هیبرید های متعلق به زیر گونه های مختلف یک گونه ی مشخص "intra-specific" نامیده می شوند. تولید مثل بین گونه هایی از خانواده های مختلف بسیار دشوار است؛ اما گهگاه اتفاق می افتد و نتیجه با عنوان هیبرید "interfamilial" شناخته می شود.
هیبرید های جمعیت / نژاد
هیبرید نوع دوم، از تلاقی بین جمعیت یا نژادهای مختلف از یک گونه به وجود می آید. این نوع هیبرید معمولا به طور آگاهانه و توسط پرورش دهندگان و به منظور ترویج یا ادغام ویژگی های مطلوب، حاصل می شود.

 

هیبریدها به دلایل مختلفی به وجود می آیند، و هیبرید سازی در طبیعت نیز وجود دارد. عمده ترین دلیل هیبرید سازی در اسارت، این است که آکواریومیست، بدون اینکه از ریسک بالای هیبرید سازی اطلاع خاصی داشته باشد، گونه هایی که نسبت نزدیکی با یکدیگر دارند را، در یک آکواریوم قرار می دهد.
از آنجایی که در برخی موارد تشخیص قطعی برخی گونه ها از یکدیگر بسار مشکل است، هیبرید سازی می تواند ناخواسته هم باشد. ماده های گونه های نزدیک به هم، که رنگ آمیزی خاصی ندارند را، به هیچ وجه نمی توان با چشم تشخیص داد. اگرچه تمایز بین نرهای گونه های مختلف نیز برای بسیاری از آکواریومیست ها دشوار است.
افرادی نیز وجود دارند که آگاهانه و برای به وجود آوردن ماهی هایی که برای بازار آکواریوم جذابیت بیشتری داشته باشند، دست به هیبرید سازی می زنند. در بسیاری از موارد، ماهی های ایجاد شده با نام "هیبرید" خرید و فروش می شوند؛ در حالی که پرورش دهندگان متقلبی نیز وجود دارند که تلاش می کنند آنها را به عنوان یک گونه ی فریبنده ی جدید جا بزنند و یا ادعا می کنند که نژادی جدید از یکی از گونه هایی که هیبرید را به وجود آورده، کشف کرده اند.
آخرین دلیل به وجود آمدن هیبریدها، آکواریومیست هایی هستند که تمام سعی شان را می کنند تا ماهی خود را تکثیر کنند، اما در یافتن جفت مناسب موفق نمی شوند. پس از آن بسیای از آکواریومیست ها شانس خود را با یک ماهی از گونه ایی نزدیک به ماهی خود امتحان می کنند.

 

امروزه، بسیاری از ماهی ها در طبیعت، در خطر انقراض قرار دارند و یکی از راه های حفظ آنها برای آینده، زنده نگه داشتن آنها در آکواریوم است. این کار باید با پروژه های قدرتمند زیست محیطی ادغام تا زندگی آنها در طبیعت نیز حفظ شود، اما در عین حال پرورش در اسارت می تواند به جلوگیری از ناپدید شدن آنها از روی کره ی خاکی کمک نماید. در حال حاضر سیکلیده های آفریقایی زیادی وجود دارند که زندگی آنها در دست آکواریومیست های خاصی است، زیرا به طور کامل در طبیعت ریشه کن شده اند. با این پیش زمینه به سادگی می توان فهمید که چرا نگهداری از هیبرید ها می تواند مشکل ساز باشد. ما اگر سیکلیده ی آفریقایی کمیابی داشته باشیم و اجازه دهیم با گونه های دیگر تولید مثل کند، به حفظ حیات آن هیچ کمکی نکرده ایم.
موقعیت هنگامی وخیم تر می شود که پرورش دهندگان، هیبرید های خود را با عنوان غیر هیبریدی می فروشند. تصور کنیم شما می خواهید با صرف وقت و انرژی، با پرورش و تکثیر گونه ای خاص از سیکلیده های آفریقایی در اسارت، به حفظ حیات و جلوگیری از انقراض آن کمک کنید. اگر شخصی به شما ماهی هیبرید بفروشد و ادعا کند که خالص است، شما وقت و انرژی چشمگیری را هدر خواهید داد و حتی ممکن است با جفت زدن ماهی ای که فکر میکنید غیر هیبریدی است، با یکی با یکی از گونه های نزدیک یا مشابه، میزان ژن خالص را کاهش دهید. دیر یا زود، مثلا در نسل بعدی یا نسل بعد از آن، شما با ماهی هایی مواجه خواهید شد که به سیکلیده های آفریقایی که قصد حفاظت از آن را داشتید هیچ شباهتی ندارند. برخی از مردم عقیده دارند که هیبرید ها عقیم اند؛ اما این تصور اشتباهی است، خصوصا در مورد ماهی ها.
مشکل دیگر مربوط به قوانین و مقررات در زمینه ی جمع آوری و واردات ماهیان زنده است. معمولا وقتی گونه ای در طبیعت در معرض خطر قرار می گیرد، برای اینکه جمعیتِ کم باقیمانده، از زیستگاه طبیعی خود خارج نشوند، صید و خرید و فروش آنها ممنوع می شود. هنگامی که این ممنوعیت اعمال می شود، علاقه مندان به آکواریوم چاره ای ندارند جز اینکه با نمونه هایی که پیش از این به دنیای آکواریوم وارد شده اند سر کنند. طبیعتا هیبرید سازی از چنین ماهی هایی در این شرایط عمل مطلوبی نیست.
حتی دسترسی به ماهیانی که در طبیعت در خطر انقراض قرار ندارند نیز میتواند دشوار باشد، زیرا ممکن است کشور یا ایالت شما محدودیت هایی در برابر آن داشته باشد. به عنوان مثال استرالیا برای واردات گونه های بیگانه قوانین سفت و سختی دارد؛ زیرا تاکنون مشکلات زیادی را با گونه های مهاجمی که از نقاط دیگر جهان وارد شده اند، تجربه کرده است. درست همانند وضعیتی که در بالا توضیح داده شد، علاقمندان مجبورند با نمونه هایی که قبلا وارد شده اند سر کنند و استفاده از این ماهی برای هیبرید سازی، می تواند موجب ناپدید شدن کامل آن از کشور یا ایالت مورد نظر شود.

 

نژاد های مختلف از یک گونه می توانند با یکدیگر بسیار متفاوت باشند. این مورد، به عنوان مثال، در سیکلیده های دریاچه ی مالاوی به خوبی مشاهده می شود، جایی که دو نژاد از یک گونه در فاصله ی چند صد متر از یکدیگر زندگی می کنند، درحالی که تفاوت های ظاهری زیادی با هم دارند. اگر می خواهیم تمایز های هر کدام از این نژاد ها را حفظ کنیم، باید از ادغام کردن گونه های مختلف در یک آکواریوم خودداری کنیم. بنابراین توصیه می شود که بر روی هر نژاد به طور جداگانه و اختصاصی کار کنید.

گونه های نزدیک به هم را در یک آکواریم نگه ندارید.
نژاد های مختلف یک گونه را با هم ادغام نکنید.
قبل از اینکه شروع به تکثیر کنید، از اصل و نسب ماهی خود اطمینان حاصل کنید. این مورد، هنگام تکثیر از گونه های نادر اهمیت دو چندان می یابد. مقایسه ی ماهی با توضیحات و تصاویر آن در طبیعت همواره توصیه می شود. پیش از اینکه به ماهی اجازه ی تولید مثل بدهید، با پرورش دهندگان و آکواریومیست های با تجربه مشورت کنید و نظر آنها را جویا شوید.
هنگامی که یک گونه ی جدید به طور ناگهانی وارد بازار آکواریوم می شود هشیار باشید، زیرا می تواند هیبرید باشد و کسی سعی داشته باشد که آن را یک گونه ی جدید معرفی کند. این حالت در مورد گونه هایی که به کشور شما قاچاق می شوند نیز صحیح است. پرورش دهندگان متقلب، می توانند هیبرید های مشابه گونه های ممنوعه را ایجاد کنند و آنها را به افرادی که به دنبال وارد کردن ماهی به صورت قاچاق هستند بفروشند.