صفحه نخست » جزییات-خبر » دنیای حیوانات

تهران - روزانه دهها حيوان اهلي و وحشي در نقاط مختلف ايران قرباني تصادفات جاده اي مي شوند. تصادفاتي که براي اين مخلوقات بي زبان ناگزير است اما انسانها مي توانند راهکارهايي براي کاهش آن بيابند.

شايد بتوان گفت که همه رانندگان و سرنشينان خودروهاي مختلف حداقل يک بار در عمر خود با لاشه حيوانات افتاده بر سطح جاده ها و خيابانها رو به رو شده اند.
در خيابانها و بزرگراه هاي شهري سگها و گربه ها و در جاده هاي برون شهري، گونه هاي متنوع جانوري قرباني خودروهايي بوده اند که با سرعت زياد آنها را يا نديده، زير گرفتند و يا نجات خود و خودروي شان را بر جان آنها مقدم دانستند.

** عوامل تصادف خودروها با حيوانات
حيوانات به اندازه انسانها قدرت واکنش مناسب در برابر بسياري از پديده ها را ندارند و به همين دليل احتمال ايجاد حوادثي مانند تصادف خودروها با اين موجودات بيشتر است.
"احسان نعمتي" دانشجوي کارشناسي ارشد رشته مديريت در اين باره به خبرنگار ايرنا، گفت: حيوانات بويژه در شبها و مواقع تاريکي در مواجهه با نور، ميخکوب مي شوند که ما خراساني ها مي گوييم "چراغ چشم" شده اند. در اين وضعيت،‌ حيوان تا بفهمد در مقابلش چه چيزي هست، در زير چرخهاي خودرو له مي شود.
وي بي احتياطي برخي رانندگان ، سرعت غيرمجاز و بي توجهي به علائم هشداردهنده را هم از دلايل اصلي ايجاد تصادف با حيوانات در جاده ها ذکر کرد و گفت: متاسفانه برخي از آدمها نيز در مواجهه با حيوانات واکنش عصبي از خود نشان مي دهند و عامل خيلي از تصادفاتي مي شوند که در حالت طبيعي مي توانست وجود نداشته باشد.
"حسين معتمدي" کارشناس منابع طبيعي بر اين نظر است که تقريبا همه حيوانات بجز گونه هاي خاصي از کلاغ ها و زاغ ها، قدرت تخمين سرعت را در مسير عمود بر مسير حرکتشان ندارند و سرعت هاي بالا هم براي آنها تعريف نشده است.
وي افزود: سرعت واکنش تمام حيوانات براي فرار از تصادف، نسبت به سرعت عادي و مجاز رانندگي در اغلب جاده هاي کشور کمتر است، حتي سرعت يوزپلنگ که سريعترين دونده جهان است. به همين خاطر، آنها بطور طبيعي وارد جاده مي شوند و در صورت عکس العمل نامناسب ما، سبب تصادف خواهند شد.
معتمدي، احساس منفي نسبت به حيوانات را هم از جمله عوامل تشديدکننده تصادف با مخلوقات بي زبان مي داند. او با لحني انتقادي مي گويد "در فرهنگ ما محبت زيادي نسبت به برخي حيوانات وجود ندارد و حتي برخي حس حيوان ستيزي نيز دارند."
به گفته او، "نهادهاي آموزشي و رسانه هاي ارتباط جمعي بايد با کار فرهنگي درازمدت، زمينه اين مساله را در جامعه ما برطرف کنند. شناساندن جانوران و مانوس شدن با حيوانات از کودکي، باعث مي شود وحشت بي مورد از برخي جانوران از بين برود و واکنشهاي طبيعي نسبت به آنها ايجاد شود."
اين کارشناس اطلاعات خود را در اين باره اينگونه تکميل مي کند که " آموزش رفتار طبيعي با حيوانات به رانندگان آينده باعث مي شود که آنها در مواجهه احتمالي با جانوران اهلي و وحشي در جاده ها، واکنشهاي عصبي و شتابزده از خود نشان ندهند و احتمال تصادف را بالا نبرند."
با اينکه نمي توان منکر وجود حس حيوان ستيزي در برخي افراد جامعه شد اما اين را هم نمي توان ناديده گرفت که اغلب مردم از ديدن جسد خونين و متلاشي شده يک حيوان در جاده نه تنها خوشحال نمي شوند بلکه احساس مشمئزکننده و بسيار بدي به آنها دست مي دهد و اين صحنه، بويژه بر خانواده ها و کودکان، اثر روحي و رواني بدي بر جاي مي گذارد.

** آلودگي محيط زيست
بر جاي ماندن بقاياي اجساد متعفن و پخش شده حيواناتي که مدتي پس از تصادف با غول آهنين ناشناس همچنان بر آسفالت جاده باقي مانده اند، محيط زيست منطقه تصادف را هم آلوده مي کند.
هرچند، هميشه جانوران زنده اي هستند که تقريبا تمامي بقاياي جانور نگون بخت را بخورند اما در برخي مناطق به دليل تردد و حضور بيشتر انسانها در محيط، اين امر با تاخير زياد صورت مي گيرد و در اين زمانها، محيط بشدت آلوده مي شود و بوي تعفن لاشه، مشام عابران و خودروها را مي آزارد.
احسان نعمتي در اين باره مي گويد: چه خوب است راننده اي که با حيوان تصادف مي کند و موجب مرگ آن مي شود، لاشه حيوان را از وسط جاده دور کند يا اداره کل راه و ترابري را از اين امر آگاه سازد تا هم محيط آلوده نماند و هم از بروز حوادث بعدي جلوگيري شود.

** اثرات زيست محيطي برخورد مرگ آور خودروها با حيوانات
"از بين رفتن گونه هاي مختلف جانوري" مهمترين اثر منفي اي است که تصادف در جاده ها بويژه در مناطقي که گونه هاي نادر جانوري بيشتري در آنها وجود دارد، بر جاي مي گذارد.
مهندس حسين کاشاني کارشناس محيط زيست در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: در تمامي پروژه هاي راه سازي بايد مطالعات زيست محيطي مد نظر قرار گيرد تا حيات وحش کمتر مورد آسيب قرار گيرد.
وي افزود: در همه محورهاي نزديک و مجاور با پارک هاي ملي و مناطق حفاظت شده زيست حيوانات وحشي و گونه هاي جانوري بايد تابلوها و علائم هشداردهنده راهنمايي رانندگي به اندازه کافي نصب شده باشد تا رانندگان با آمادگي و دقت بيشتر و سرعت کمتر برانند و احتمال تصادف با جانوران کاهش يابد.
اين کارشناس محيط زيست همچنين اضافه کرد: معمولا در اين مناطق، وزارت راه با هماهنگي سازمان حفاظت از محيط زيست با نصب ديواره محافظ ،‌ خطرات ورود جانوران به جاده ها را رفع مي کند اما اين کار در بعضي ديگر از مناطق کمتر مورد توجه قرار مي گيرد.
وي گفت: در بعضي ديگر از مناطق براي تردد دام ها بايد زيرگذر وجود داشته باشد که در صورت عدم وجود آن، دام هاي زيادي از بين مي رود.

** وزارت راه و ترابري مي تواند از ميزان تصادفات بکاهد
کاشاني معتقد است که وزارت راه مي تواند با افزايش تعامل با سازمان حفاظت از محيط زيست و نهادهاي گوناگون ديگر مانند بخش اکوتوريسم براي کاهش برخورد خودروها با حيوانات بويژه در مناطقي که تردد گونه هاي جانوري زياد است، اقداماتي به عمل آورد.
وي، نصب تابلوها و علايم هشداردهنده به اندازه کافي را از جمله اين اقدامات برشمرد و گفت: در مناطقي که تردد اينگونه حيوانات بيشتر است، مي بايستي علايم ديگري همچون چراغهاي چشمک زن قرمز نيز در نظر گرفته شود.
"علي علي اکبري" 43 ساله، کارمند وزارت دفاع، مساله برجاماندن اجساد حيوانات بر روي جاده ها را مورد توجه قرار داده است. مساله اي که به گفته او مي تواند موجب تصادفات بعدي شود.
وي در اين باره گفت: در جاده ها امکان کنترل و جمع آوري اجساد جانوران به دليل گستردگي و بعد مسافت وجود ندارد اما وزارت راه مي تواند شماره تلفني را اعلام کند تا مردم موقعيت لاشه جانور را در جاده اطلاع دهند و نسبت به جمع آوري آن اقدام شود.

** جانوران زخمي را دريابيم
در کشور ما هيچ بخشي مربوط به امداد حيوانات وجود ندارد تا در زماني که تصادفي صورت مي گيرد و حيواني زخمي مي شود نسبت به نجات جانور اقدام به عمل آيد. آخر حيوانات هم حق تردد دارند. هر چند اين تردد از ميان جاده اي بگذرد که خودروها را در آن بي محابا مي رانند.
افشين متوليان مهندس معدن درباره اين موضوع، اين سووال را مطرح کرد که " اگر حيواني زخمي شد، آيا جايي هست که به اين جانور نگون بخت رسيدگي شود و آيا اصلا محلي براي معالجه حيوانات غيراهلي در کشور وجود دارد؟ به نظر مي رسد اگر دولت در اين جهت همت کند، مردم و مدافعان محيط زيست هم کمک کنند."
اين کارشناس مي گويد: البته مدافعان محيط زيست، چه دولتي و چه غير دولتي ها هم بايد بيشتر فعال باشند تا بويژه در مناطق روستايي و جنگلي و بخشهاي پرتردد جانوري اقدامات حفاظتي کاملتري صورت گيرد."
وي تاکيد کرد: تصادفات با حيوانات در گردنه هاي جاده ها که ديد هم خودرو و هم حيوان کمتر است و راننده خودرو قدرت مانور محدودتري دارد، بيشتر اتفاق مي افتد و در اينجا، احتياط زيادتر رانندگان ضروري است.
اين کارشناس همچنين معتقد است که تخطي رانندگان بخصوص در مناطق حفاظت شده به هيچ وجه نبايد ناديده گرفته شود و براي اينگونه افراد خاطي بايد مجازات در نظر گرفته شود.
وي، همچنين با طرح مساله جابه جايي حيوانات، به خبرنگار ايرنا گفت: در مناطقي مانند استانهاي شمالي کشور که حيوانات در برخي بخشهاي آن رها هستند احتمال تصادف بيشتر است بنابر اين، صاحبان اين حيوانات بايد ملزم به مهار مال خود شوند. پيشتر قوانيني در اين خصوص وجود داشت و در صورت عدم اجراي آن، با خاطيان برخورد مي شد اما در حال حاظر چنين چيزي ديده نمي شود.
نصب چراغهاي روشنايي در شبها بويژه در جاده هاي روستايي که احتمال عبور جانوران در آنها زياد است از خطرات کم مي کند که البته تشخيص چنين مناطقي، با محيط بانان محيط زيست است. در اينگونه مناطق، ‌در روز هم تابلوها کافي نيست و بايد چراغهاي چشمک زن قرمز در مسير تردد حيوانات نصب شود تا جاي هيچ خطايي براي رانندگان باقي نماند.

** توصيه هاي ضروري به رانندگان
حسين معتمدي در خصوص چگونگي مواجهه صحيح رانندگان با حيوانات در جاده ها يادآور شد: حيوانات راهنما نمي زنند و در جاده عکس العمل هاي غيرقابل پيش بيني دارند. راننده در صورت مشاهده آنها در کنار يا ميان جاده، آماده جلوگيري از برخورد شود و ديگران را نيز آگاه کند.
"راننده مي تواند با بوق زدن متناوب و ترساننده و روشن و خاموش کردن چراغهاي بزرگ جلو، حيوان را از ميان جاده رم دهد اما بايد در اين کار احتياط کند زيرا رم دادن حيوان ممکن است سبب فرار آن به سمت مخالف مسير و ايجاد خطر برخورد ساير خودروها با آن شود."
وي افزود: در اين شرايط، راننده بايد با استفاده از فلاشرها و ترمز گيري متناوب به شکلي که خودروهاي پشتي از خاموش و روشن شدن چراغ ترمز متوجه شرايط اضطراري شوند، در صورت امکان با کاهش سرعت، از کنار حيوان عبور کند.
با تمام اين اوصاف، راننده در مواجهه با يک حيوان در جاده نبايد به بهاي عدم برخورد با آن جانور ، چنان خودرو را منحرف کند که با خطر چپ کردن، يا سقوط و يا تصادف با خودرو ديگري مواجه شوند.
برخورد خودروها با حيوانات بزرگ، موجب صدمات بسيار شديد و خطرات جاني مي شود و حتي حيوانات کوچکتر مانند سگ و گربه هم در سرعتهاي بيش از 50 کيلومتر در ساعت، صدمات غير قابل باور به وجود مي آورند. پس رانندگان براي حفظ جان خود و سرنشينانشان هم که شده، با احتياط تر برانند.
از سوي ديگر، نهادهاي دولتي نيز بايد به مسئوليت خود در حفظ حريم جاده ها براي حفاظت از جان انسانها و گونه هاي مختلف و احيانا، نادر جانوري عمل کنند.
تجربه کشورهاي پيشرفته، ديدگاههاي کارشناسي و لزوم حفاظت از انسانها و گونه هاي جانوري همگي ايجاب مي کند تا دولت و رانندگان، توجه جدي تري را به موضوع حفظ جان حيوانات در جاده ها نشان دهند