---

مقدمه
امروزه بیماری های دندانی در خرگوش ها عوارضی شناخته شده اند و به عنوان عواملی در سایر اختلالات تشخیص داده شده اند.بنابراین شناخت این نوع بیماری ها و فیزیولوژی دندان ها امری مهم هم برای دامپزشکانی که با خرگوش ها سر و کار دارند است هم برای صاحبان این حیوانات.
خرگوش ها گیاهخوار هستند، و معمولا رژیم غذاییشان را طیفی از سبزیجات و گیاهان زبر و خشک را تشکیل میدهد.نکته ای که در مورد خرگوش ها خاص است این است که دندان های آنها ریشه باز است.یعنی دندانها تا پایان عمر توانایی رشد را دارند.یک خرگوش سالم که از رژیم غذایی درستی برخوردار باشد میتواند در حین جویدن غذا دندانهایش را هم کوتاه کند.

علائم بیماری های دندانی
نشانه های بیماریهای دندانی بسیار زیاد هستند و در برخی موارد ممکن غیر قابل تشخیص باشند.علائم اولیه ممکن است واضح نباشند و به سرعت صاحب حیوان را متوجه خود نکنند.در این حالت، خرگوش عادات غذایی خود را تغییر داده،از خوردن غذاهایی که جویدنشان سخت است دوری میکند و یا غذا را از دهان خود می اندازد.یا ممکن است در این دوره مقداری وزن خود را از دست بدهند یا پس از شانه کشی، هنوز هم نامرتب باشند.این حالت مخصوصا زمانی رخ میدهد که دندانهای پیشین بیش از حد رشد کرده باشند.علائم پیشرفته تر میتواند بزاق بیش از حد،کمبود اشتها،بوی بد نفس و از دادن مقدار زیادی وزن باشد.همچنین ممکن است حیوان به بیماری های دیگری از قبیل کار نکردن دستگاه گوارش،آبسه و آلوده شدن ناحیه ی چشم دچار شوند.

دلایل بیماری های دندانی
عمده ترین دلایل بیماریهای دندانی مریوط به ژنتیک و تغذیه ی حیوان میشوند.استعداد های ژنتیکی بسیار شایع است.متاسفانه با وجود تولید مثل در میان هم نژاد ها، خرگوش هایی متولد میشوند که مستعد این بیماری ها هستند.این مورد بیشتر هنگامی دیده میشود که دندانهای پیشین رشد بیش از حد داشته باشند و در انتها حالتی حلقه مانند پیدا کنند و به هم نرسند.این خرگوشها نیاز دارند که دندانهای پیشینشان هر 1-2 ماه یکبار کوتاه یا خارج شود.برخی خرگوش ها با جمجه هایی دراز متولد میشوند که خود میتواند منجر به انسداد دندانها شود.مطلب قابل توجه دیگر تغذیه است.بیشتر خرگوش ها از طیفی از پلت ها تغذیه میکنند.از آنجایی که این پلت ها حاوی مواد مغذی هستند و ساییده شده اند، نیاز به جویدن را در حیوان کاهش میدهند.دندانهای آسیا با رشد حیوان شروع به حلقوی شدن میکنند.با کمتر شدن سایش غذا که نتیجه ی کم شدن میزان جویدن است،آسیاهای پایینی به سمت زبان متمایل میشوند و آسیاهای بالایی به سمت گونه ها رشد میکنند.این تغییرات زمان گیر هستند و میتوانند باعث بوجود آمدن عارضه های ثانویه از جمله از دست دادن ناگهانی اشتها و عفونت شوند.خراب شدن کیفیت دندانها،عفونت و ازدیاد طول ریشه از دیگر بیماریهای دندانی محسوب میشوند.مشکلات استخوانی،ژنتیک و تغذیه از عوامل این بیماری ها محسوب میشوند.

تشخیص
از آنجایی که بیماری های دندانی از اهمیت فراوانی در خرگوش ها برخوردار است،امتحان بیماریهای دندانی باید جدا از سایر بخش های فیزولوژی گرفته شود.به عنوان بخشی از امتحان،دامپزشک ابتدا وضعیت عمومی،وضعیت پوست،ترشحات چشمی، را چک کرده،تورم زیر استخوان فک و رنگ بزاق که همه به بیماری های دندانی مربوط هستند.چک کردن دندان های پیشین بوسیله ی بلند کردن لبها و بررسی طول و چفت شدگی آنها انجام میشود.
اطراف گونه ها نیز برای بررسی وجود هر گونه شی تیزی بررسی میشود.دامپزشک ممکن است بخواهد با یک آینه ی طبی و یا اتوسکوپ وضعیت دندان های آسیا را هم مشاهده کند.اغلب دامپزشک موفق به پیدا کردن برجستگی هایی در این نواحی میشود و امتحان دندانی دقیق تر و پر کردن دندان های آسیا را پیشنهاد میکند.
امتحان دندانی تحت بیهوشی میتواند به راحتی بعد از یک آزمایش خون انجام شود.حیوان به صورت کامل چک میشود تا از آمادگی وی برای بیهوشی اطمینان حاصل شود.عوامل بیهوشی به مسائلی از قبیل سن و سلامت حیوان،مدت بیهوشی و مقدار مشکل بودن عمل بستگی دارد.داروهای ضد درد هم تزریق میشوند تا هم از استرس حیوان بکاهند و هم بازگشت وی از بیهوشی را راحتتر کنند.وسایل پیشرفته ای برای بررسی وضعیت دهان حیوان وجود دارند.از قبیل : باز کننده ی گونه ها،آینه ی مخصوص طبی و منبع نور مخصوص.الماس های برنده ی مخصوص و دریل دندانپزشکی برای از بین بردن برجستگی های بوجود آمده روی دندان ها و پر کردنشان استفاده میشوند.در سال های اخیر، وسیله ای برای تشخیص میزان بیماری بوسیله ی رادیوگرافی ساخته شده است.در حین بیهوشی، ممکن است نیاز به عکس گرفتن از ناحیه ی ریشه ها به کمک اشعه ی ایکس ری برای تشخیص ازدیاد طول و آبسه وجود داشته باشد.



پایان بخش اول
بیماری های دندانی در خرگوش ها (ترجمه) (بخش 2)

---

درمان
درمان این نوع بیماری ها به مقدار پیشرفت بیماری در خلل دچار شدن حیوان به این عارضه بستگی دارد.در تمامی موارد،خرگوش هایی که به بی اشتهایی،کم کاری دستگاه گوارش و یا عفونت شدید دچار هستند،باید در ابتدا تثبیت شوند.کنترل مایعات بدن،دمای بدن،داروهای ضد درد و آنتیبوتیک ها ممکن است در کنار تهیه ی رژیم غذایی مناسب قدم های اولیه ی درمان باشند.به محض اینکه حیوان تثبیت شد، میتواند برای انجام عمل بیهوش شود.
برای دندانهای پیشی که زیادی رشد کرده اند یک دریل دندانپزشکی لازم است که بتوان کوتاهشان کرد.این مشکلی مزمن است و ممکن است در آینده باز هم نیاز به کوتاه کردن دندان ها باشد.برای برخی خرگوشها، بهترین کار خارج کردن دندانهاست.خارج کردن دندانها عملی مهم و مشکل است و باید تحت بیهوشی حیوان انجام شود.دو دندان پیش بالایی و دو دندان پیش پایینی بوسیله ی ابزار مخصوص خارج میشوند.پس از عمل،خرگوش ها بر روی برنامه ای دارویی شامل آنتیبوتیک ها و داروهای ضد درد و برنامه ای غذایی شامل خوراکی های نرم مرخص میشوند.خوشبختانه خرگوش ها قادرند که به کمک لبهایشان غذاها را تا حدی تجزیه کنند و به این حالت به کمک نگهداری مناسب بعد از چند روز عادت میکنند.
مسدود شدن کانال های اشکی مشکل بزرگ دیگری در خرگوش هایی است که ریشه ی دندانهایشان رشد کرده است.قسمت بالای ریشه به کانال اشکها بسیار نزدیک است در نتیجه التهاب و ازدیاد طول ریشه ها براحتی میتواند موجب مسدود شدن این کانال ها شود.در این حالت، صاحب حیوان متوجه ترشح اشک و گاهی چرک از چشم حیوان میشود.برای حل این مشکل در ابتدا باید به کمک اشعه ی ایکس از آن ناحیه عکس برداری شود.یک راه دیگر برای تست کردن این ناحیه این است که مقداری محلول فلئورسین در چشم ها ریخته شود و سپس به کمک یک لامپ UV مقدار پیشرفت ریشه ها را مشاهده کرد.درمان این عارضه بسیار مشکل است.ممکن است هنگامی که حیوان بیدار و یا بیهوش است مجرای اشک قرمز شود.اغلب دامپزشک مجبور است برای جلوگیری از عفونت از آنتی بیوتیک استفاده کند.صاحب حیوان موظف است که ناحیه ی زیر چشم را خشک و تمیز نگه دارد تا از عفونت های بعدی جلوگیری شود.
برای درمان دندان های آسیایی که زیاد رشد کرده اند،اغلب از یک دریل و فرز دندانپزشکی استفاده میشود تا بتوان دندان را به حالت اولیه برگرداند.عفونت های ریشه ای دندان های آسیا هم معمول است که اغلب به آبسه و عفونت در استخوان های اطراف منجر میشود.در صورت بوجود آمدن آبسه، عمل جراحی برای خارج کردن آبسه و کپسول لازم است.سایر استخوان هایی که در این ناحیه دچار عفونت شده اند نیز باید بررسی شوند.میتوان مقداری آنتی بیوتیک در ناحیه ی آبسه قرار داد تا از عفونت جلوگیری شود.گاهی خارج کردن دندان آسیا و ناحیه ی ملتهب نیاز میشود.


پیش گیری
متاسفانه اغلب بیماری های دندانی در خرگوش ها مزمن هستند.چکاپ ها و پر کردن دندان ها باید روی برنامه ای منظم انجام شود و عفونت ها بی درنگ درمان شوند.بهترین راه برای پیشگیری از ابتلای حیوان به این نوع بیماری ها این است که اطمینان حاصل شود که خرگوش از رژیم غذایی مناسبی شامل علوفه خشک با کیفیت و علوفه ی برگدار تغذیه میکند.از قرار دادن پلت در رژیم اصلی حیوان اجتناب کنید.مراقب علائم این بیماری ها باشید و درصورت مشاهده به سرعت با دامپزشک تماس حاصل کنید.چکاپ سالانه ی وضعیت حیوان و دندانهایش لازم است چراکه در تشخیص زود هنگام این عوارض کمک زیادی میکند و یکی از بهترین پیش گیری ها محسوب میشود.

منبع