مشخصات: جثه شبيه سگ، سر بزرگ، قوي‌ترين آرواره را در ميان جانوران دارند، گوش‌ها نسبتاً بزرگ و نوك‌دار، دم متوسط و پرمو است. دست‌ها قوي و از پاها بلندتر است. دست و پا هر كدام چهار انگشت دارند. ناخن‌ها قابل جمع شدن نيست. به طور كلي سر و يك چهارم قسمت جلويي بدن بزرگ ولي يك چهارم عقبي بدن لاغر است. در موقع راه رفتن، برخلاف سگ‌سانان، سر خود را پايين نگه مي‌دارد و حالتي قوزمانند به خود 

مي‌گیرد و مانند شتر دست و پاي هر طرف بدن را با هم حركت مي‌دهد. موها بلند و به نسبت خشن است. يال بلند و سياه رنگي در ناحيه پشت گردن و روي ستون مهره‌ تا ناحيه دم دارد. رنگ بدن خاكستري روشن تا خاكستري متمايل به زرد است و نوارهايي به رنگ قهوه‌اي تيره تا سياه بر روي آن ديده مي‌شود. در ناحيه دم غدد توسعه يافته توليد بو وجود دارد.



اندازه‌ها: طول سر و تنه 90 تا 120 سانتي‌متر، دم 25 تا 35 سانتي‌متر، ارتفاع 60 تا 90 سانتي‌متر، وزن 25 تا 55 كيلوگرم.

زيستگاه: مناطق كوهستاني، استپي، بياباني و بلوچي.



پراكندگي: اكثر مناطق ايران به جز مناطق خزري و آذربايجان.



پراكنش جهاني: آفريقا و آسيا.



عادات: شبگرد است. ولي در اوايل غروب و صبح زود نيز مشاهده مي‌شود. به صورت انفرادي و گاهي جفت و خانوادگي زندگي مي‌كند. معمولاً در غارها و حفره‌هاي طبيعي و يا انسان ساخت ساكن مي‌شود. در اطراف و داخل لانه، جمجمه و استخوان‌هايي كه توسط كفتار به اين محل حمل گرديده است مشاهده مي‌شود كه در بين آنها جمجمه و استخوان‌هاي سگ، گوسفند اهلي و وحشي وجود دارد. در سال 1384 در پناهگاه حيات 

وحش نايبندان در داخل يك معدن متروكه به نام كال زرد كه كفتار در آن ساكن شده بود در بين استخوان‌هاي مختلف، جمجمه يك انسان كه توسط كفتار به آنجا حمل شده بود مشاهده شد. كفتار حس بويايي بسيار قوي‌اي دارد، قادر است از فاصله چند كيلومتري بوي غذا را حس كند. در گذشته كه تعداد كفتار زياد بود در برخي از روستاها براي اين كه كفتار اجساد مردگان را بيرون نياورد تا چند شب بر سر قبر آتش روشن مي‌كردند. 

كفتار در موقع دفاع موهاي يال را سيخ مي‌كند و ازغدد توليد بو نيز استفاده مي‌كند. زماني كه توسط سگ‌ها در تنگنا قرار گيرد، خود را به مردن مي‌زند، ولي به مجرد دور شدن سگ‌ها با آخرين سرعت فرار مي‌كند. قادر است مسافت طولاني را با حالتي شبيه يورتمه بدود. در مواقعي كه در جستجوي غذا است با سرعتي حدود دو تا چهار كيلومتر در ساعت حركت مي‌كند. راه رفتنش صدادار است. رد كفتار را مي‌توان از رد بزرگ دست‌ها در دنبال آن رد كوچك پاها كه با انحنائي به طرف خارج است به آساني تشخيص داد.

 

غذا: از لاشه حيوانات اهلي و وحشي، تخم پرندگان، پستانداران كوچك، خزندگان، تخم لاك پشت دريايي و حشرات و همچنين ميوه‌هايي مانند هندوانه و خرما تغذيه مي‌كند. كفتار با آرواره ها و دندان‌هاي قوي خود استخوان‌هاي م حكمي مانند استخوان ران الاغ را به آساني خرد مي‌كند. در سواحل نزديك بندر لنگه يك كفتار در حالي كه مغشول حفر محل تخم‌گذاري و خوردن تخم لاك پشت دريايي بود، مشاهده شد. معده كفتار بسيار اسيدي است و قادر به هضم بخش‌هاي زيادي از غذاي خورده شده نظير استخوان مي‌باشد. كفتارها بخش‌هاي هضم شده غذا از قبيل شاخ و سم را به صورت ريمه بر مي‌گردانند. كفتار خال‌دار كه در آفريقا زندگي مي‌كند برخلاف كفتار راه راه مهاجم است و حتي گاهي به صورت گروهي به شيرها حمله مي‌كنند.



توليدمثل: احتمالاً در زمستان جفت‌گيري مي‌كند. آبستني حدود 90 روز است. دو تا چهار و گاهي شش بچه كور مي‌زايد. چشم‌ها پس از يك هفته باز مي‌شوند. چهار تا پنج ماه از بچه‌ها مواظبت مي‌كند. در 15 ماهگي قادر به توليدمثل است. طول عمر در اسارت حدود 25 سال است.



وضعيت فعلي: كفتارها دشمن طبيعي خاصي ندارند، گاهي توسط پلنگ شكار مي‌شوند. همه ساله تعدادي از آنها به علل مختلف نظير خوردن طعمه مسموم، شكار و تصادف با اتومبيل از بين مي‌روند و در برخي از مناطق نيز غارها و ساير سكونت‌گاه‌هاي اين حيوان مورد تخريب قرار گرفته و به همين علت در سال‌هاي اخير جمعيت آنها به شدت رو به كاهش نهاده است. در سال 1385 تعدادي از اين حيوان در پناهگاه حيات وحش نايبندان طبس، منطقه حفاظت شده بيدوئيه كرمان، پارك ملي كوير، پارك ملي توران، پارك ملي خجير و مناطق حاشيه خليج‌فارس و درياي عمان توسط مولف مشاهده شد. به تازگي نيز عكس‌هايي از كفتار در حال حمل سرقوچ و سر كل توسط دوربين‌هاي تله‌اي نصب شده در پناهنگاه حيات‌وحش نايبندان گرفته شده كه بسيار جالب است در سال 1387 نيز يك كفتار در پارك ملي گلستان (منطقه آلمه) مشاهده شده است.