روزگارنو: کلسترول در خون باعث تشکیل پلاک هایی می شود که رگ ها را تنگ نموده و فرد را مستعد بیماری های قلبی می سازد.
با وجود این،
کلسترول ماده ای ساده محسوب نمی شود. برخی ترکیبات
کلسترول برای رگ ها خطرناکند و بعضی مفید. به علاوه، نوع مواد غذایی مصرفی ما ممکن است
کلسترول بد را از نظر آسیب رسانی خنثی کنند به طوری که نتواند به رگ ها آسیب برساند.
چه نوع غذاهایی مصرف کنیم تا
کلسترول را در کنترل داشته باشیم؟
اساسا غذایی که ما مصرف می کنیم باید میزان
کلسترول بد یا LDL را کاهش داده و باعث افزایش
کلسترول خوب یا HDL شود.
کلسترول بد سبب تنگ شدن رگ ها می شود. از سوی دیگر،
کلسترول خوب، با جمع آوری
کلسترول بد آن را به کبد راهی می کند تا در آنجا از بین برود. به طور کلی هر چه مقدار
کلسترول خوب در خون بیشتر باشد، عروق سالم تر است. با توجه به تحقیقات بسیاری که در مورد اثر
کلسترول بر روی عروق وجود دارد، با مصرف غذاهای مناسب می توان به راههای گوناگونی به کنترل
کلسترول پرداخت.
لوبیا و خواص آن
انواع لوبیا و حبوبات را، هم می توان به صورت تازه و هم به صورت خشک مصرف کرد. لوبیا ارزان ترین، متداول ترین، مؤثرترین و سالم ترین ابزار مبارزه با
کلسترول است. مطالعات نشان می دهد که لوبیای پخته به میزان یک فنجان در روز سبب ۲۰ درصد کاهش در
کلسترول می گردد. نتیجه را هم در کمتر از سه هفته می توان مشاهده کرد. تمام انواع لوبیا از نظر مبارزه با
کلسترول یکسان عمل می کنند. در تحقیقی مصرف نیم فنجان لوبیای کنسرو شده در مردان میانسالی که سطح
کلسترول شان بالا بود باعث کاهش ۱۲ درصد در
کلسترول آنها شد.
مصرف روزانه یک فنجان حبوبات، میزان
کلسترول خوب را تا ۹ درصد افزایش می دهد و این اثر ناگهانی نیست بلکه ظرف یک الی دو سال اتفاق می افتد. مصرف حبوبات نسبت
کلسترول بد به
کلسترول خوب را کاهش می دهد. برای کسب نتیجه بهتر نیم فنجان از حبوبات را در روز و نیم فنجان دیگر را هنگام شب مصرف کنید.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته بر روی لوبیای سویا، مصرف روزانه ۲۵ گرم پروتئین سویا به مقدار زیادی میزان
کلسترول خون کاهش می یابد.
بررسی دیگر روی ۳۸ مطالعه در مجموع نشان داد که مصرف روزانه ۴۷ گرم پروتئین سویا به جای مصرف پروتئین حیوانی،
کلسترول بد را تا ۱۳ درصد و تری گلیسرید را به میزان ۱۰ درصد کاهش داده و
کلسترول خوب را ۵/۲ درصد افزایش می دهد. علت این امر را می توان نوع اسیدهای آمینه (اجزاء تشکیل دهنده پروتئین) در سویا دانست. اسیدهای آمینه موجود در سویا بر روی چگونگی تشکیل
کلسترول در کبد و مصرف آن اثر دارد. سویا حاوی عامل شیمیایی مهمی به نام جنستاین یعنی نوعی ایزوفلاونوئید گیاهی است که
کلسترول خون را کاهش می دهد.
قدرت ماده گیاهی جو
با مصرف جو میزان
کلسترول را کاهش دهید. دانشمندان هلندی ۳۰ سال قبل به قدرت ضد کلسترولی جو پی برده و اینک این موضوع مورد تأیید چندین محقق قرار گرفته است. جالب اینجاست که مقدار مصرفی آن نیاز نیست زیاد باشد. بهترین میزان مصرف آن ۶۰ گرم سبوس جو یا۳۲ فنجان جو خام است. این مقدار جو میزان
کلسترول را نزد افرادی که از رژیم غذایی کم چربی استفاده می کنند، ۱۶ درصد کاهش می دهد. نصف این مقدار جو روزانه، در تحقیق دیگری میزان
کلسترول را ۱۰ درصد پایین آورده است.
آرد جو دو سر هم در کاهش
کلسترول مؤثر است. اما میزان مصرف آن باید ۲ برابر سبوس جو باشد.
اگر سطح
کلسترول خون از ۲۳۰ میلی گرم درصد بیشتر باشد، تأثیر جو در کاهش آن قطعی است (این مسئله در مورد دیگر غذاهای حاوی فیبر (الیاف گیاهی) محلول نیز صدق می کند). در تحقیقات اخیر معلوم شده است که تأثیر جو بر حسب سن و جنسیت افراد متفاوت است.
کلسترول زنان جوان با جو کاهش نمی یابد در حالی که در کاهش
کلسترول زنان مسن اثر قابل توجهی دارد. تأثیر جو بر مردان اعم از جوان و مسن متوسط است.
در بیست تحقیق که روی انسان انجام شده است، معلوم شد سیر تازه و برخی محصولات سیر،
کلسترول را کاهش می دهند. این تحقیقات نشان داده اند که سه دانه سیر تازه می تواند
کلسترول را تا ۱۰ و حتی تا ۱۵ درصد کاهش دهد. ماده اصلی کاهش دهنده
کلسترول در سیر «آلی سین» می باشد.
خواص پیاز
پیازِ خام یکی از معدود مواد غذایی است که باعث افزایش
کلسترول خوب می شود. اکثر افرادی که مبتلا به بیماری های قلبی یا افزایش
کلسترول هستند مصرف نصف پیاز خام در روز یا معادل آن به صورت آب پیاز، به میزان ۳۰ درصد
کلسترول خوب را افزایش می دهد.
مصرف ماهی را افزایش دهید
برای افزایش سطح
کلسترول خوب در خون، از ماهی پرچربی مانند آزاد و قباد که سرشار از اسیدهای چرب «امگا ـ ۳» هستند باید استفاده شود. در یک مطالعه، افرادی که سطح
کلسترول شان طبیعی بود به مقدار زیادی ماهی آزاد را به مدت ۴۰ روز هنگام نهار و شام مصرف کردند. به این ترتیب سطح
کلسترول خوب آنها به مقدار قابل توجهی بالا رفت. در ماهی های پرچرب، عاملی وجود دارد که به سرعت بر روی
کلسترول و بیماری های قلبی ـ عروقی تأثیر می گذارد.
شرکت کنندگان در آزمایش فوق، روزانه نیم کیلو ماهی آزاد مصرف می کردند. اما محققین معتقدند که حتی مصرف مقدار کمی ماهی آزاد باعث اندکی افزایش در سطح
کلسترول خوب می شود. اگر میزان
کلسترول خوب از حدود طبیعی کمتر باشد، با خوردن ماهی این میزان بالا می رود. چون عامل مؤثر در بالا بردن سطح
کلسترول خوب اسیدهای چرب «امگا ـ ۳» است، لذا آن دسته از ماهی هایی که سرشار از روغن ماهی باشند (مانند قباد، ساردین، حلوا، شیر، شاه ماهی، تن) باعث افزایش سطح
کلسترول خوب می گردند. میزان تری گلیسرید نیز با خوردن این گونه ماهی ها کاهش می یابد.
فواید روغن زیتون
روغن زیتون بر عروق و
کلسترول تأثیر فراوانی می گذارد. روغن زیتون به سه طریق به ما کمک می کند. اول اینکه میزان
کلسترول بد را کاهش می دهد. دوم، همزمان موجب افزایش سطح
کلسترول خوب می گردد. سوم، مانع از تخریب
کلسترول بد و رسوب آن در جداره رگ ها می شود. یعنی روغن زیتون از اکسیده شدن
کلسترول بد جلوگیری می کند. هنگام استفاده از چربی، نوع اشباع نشده آن یعنی روغن زیتون بهترین انتخاب برای مبارزه با تصلب شرائین (سخت شدن رگ ها) است. از تحقیقات بی شماری که در کرت یونان انجام گرفته است، این نتیجه حاصل شده که در میان کشاورزان تعداد زیادی صد ساله وجود دارد و علت این طول عمر را مصرف روغن زیتون دانسته اند.
فواید مصرف بادام و گردو
در حالی که آجیل ها سرشار از چربی هستند، چگونه برای
کلسترول مفیدند؟ باید توجه داشت که ۵۰ تا ۸۰ درصد چربی موجود در آجیل ها از چربی های اشباع نشده است که باعث کاهش
کلسترول می شوند و از اکسیده شدن
کلسترول بد (که سخت شدن رگ ها را به وجود می آورد) جلوگیری می کنند. اثر بادام به دلیل تشابه در نوع چربی، مانند اثر روغن زیتون است.
تحقیقات بر روی گردو نیز ارزش غذایی این ماده را تعیین کرده است. آجیل ها بخش عمده ای از رژیم غذایی مرسوم به «مدیترانه ای» را تشکیل می دهند. اخیرا معلوم شده است که رژیم غذایی مدیترانه ای که در آن از گوشت کم ولی از میوه و سبزی، غلات و چربی های اشباع نشده مثل روغن زیتون و آجیل به مقدار زیادی استفاده می شود، بعد از حمله اول قلبی، ۷۰ درصد بیشتر از رژیم غذایی کم چرب جان بیماران را از مرگ نجات داده است.
آجیل ها، علاوه بر اینکه چربی خوبی به شمار می آیند، دارای مزیت غذایی دیگری نیز هستند و آن میزان منیزیوم، پتاسیم، اسیدفولیک و کلسیم آنهاست و یکی از منابع خوب ویتامین «ای» به حساب می آیند.
مصرف توت فرنگی
کلسترول را پایین می آورد
مصرف میوه و سبزی به منزله تزریق ویتامین «ای»، «ث» و دیگر آنتی اکسیدان ها به خون انسان است. این مواد ضد
کلسترول به حساب می آیند. ویتامین «ث» به دو طریق با
کلسترول مبارزه می کند. اولاً محافظ
کلسترول خوب به حساب می آید که پیوسته عروق را پاکسازی می کند. ثانیا ویتامین های «ث» و «ای» مجموعا از تغییر شکل
کلسترول بد که به شریان ها آسیب وارد می کنند جلوگیری به عمل می آورند.
برای مثال مردان و زنانی که روزانه ۱۸۰ میلی گرم ویتامین «ث» (معادل یک فنجان توت فرنگی به اضافه یک فنجان کلم است) مصرف می کنند از افرادی که یک سوم کمتر ویتامین «ث» مصرف دارند، ۱۱ درصد بیشتر
کلسترول خوب را در اختیار دارند. کارشناسان می گویند ویتامین ها (که جزء آنتی اکسیدان ها به شمار می آیند) با از میان برداشتن رادیکال های آزاد که
کلسترول بد را سمی می سازند، کار مفید خود را انجام می دهند.
آماده کردن بدن برای این مبارزه کاری دشوار نیست. با مصرف روزانه ۱۶۰ میلی گرم ویتامین «ث» که در چند پرتقال یافت می شود، بافت های بدن را در مقابل رادیکال های آزاد مقاوم ساخته و از توان
کلسترول بد در حمله به شرائین و رگ ها به مقدار زیادی کاسته می شود.
انستیتوی ملی سرطان توصیه می کند که مصرف روزانه ۵ واحد میوه و سبزی، ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم ویتامین «ث» را به بدن می رساند. یک واحد میوه، معادل ۱ عدد میوه متوسط یا نصف لیوان آب میوه و یک واحد سبزی، معادل ۱ لیوان سبزی خردشده خام یا نصف لیوان سبزی پخته است.
نیاز افراد سیگاری به ویتامین «ث» دو برابر افراد غیر سیگاری است، زیرا بدن آنها برای مبارزه با رادیکال های آزاد به مقدار زیاد ویتامین «ث» نیاز دارد. در خون سیگاری ها مقدار ویتامین «ث» همیشه اندک است. در مورد اطرافیانِ افراد سیگاری نیز این کاهش مشاهده می شود.
ضمن طبخ، ویتامین «ث» را نابود نکنید
ویتامین «ث» به وفور در میوه ها و سبزی های زیر یافت می شود: فلفل قرمز، طالبی، کیوی، توت فرنگی، جوانه گندم، گریپ فروت، پرتقال، گوجه فرنگی، کاهو و کلم. میوه و سبزی های منجمد تا حدودی ویتامین «ث» خود را حفظ می کنند اما کنسرو میوه و سبزی کمتر ویتامین «ث» را در خود نگه می دارند. ویتامین «ث» ناپایدار است و بنابراین حین طبخ از بین می رود. سبزی ها را باید به مدت کوتاهی حرارت داد.
استفاده از مایکروویو بهترین طریق برای حفظ ویتامین «ث» است. پختن سبزی در آب، ۵۰ درصد ویتامین «ث» آن را از بین می برد. سبزی منجمد خام ظرف چند روز یک سوم ویتامین «ث» خود را از دست می دهد و هر گاه سبزی پخته را در فریزر قرار دهید ظرف ۲ تا ۳ روز نصف تا سه چهارم ویتامین «ث» خود را از دست می دهد. بهترین راه حفظ ویتامین «ث» در سبزی ها خوردن آنها به صورت خام یا اندکی پخته شده است. میوه ها منبع دیگری از ویتامین «ث» به شمار می روند که به طور خام و تازه مقدار زیادی از این ویتامین را به بدن ما می رسانند.
اثرات مثبت چای
یکی از خواص عمده چای تأثیر آن بر
کلسترول است. طی تحقیقی در خون مردانی که مقدار چای سبز بیشتری مصرف می کردند، کمترین مقدار
کلسترول بد و تری گلیسرید یافت شد و خون آنها بهترین نسبت
کلسترول بد به
کلسترول خوب (LDL/HDL) را نشان می داد. به علاوه هرچه این مردان به مصرف چای می افزودند، از مقدار چربی اکسید شده و سعی آنها کاسته می شد. مصرف چای رادیکال های آزاد را که باعث تصلب شرائین می شوند بی اثر می سازد. اثر مفید چای به خاطر وجود ترکیبات طبیعی آنتی اکسیدانی به نام فلاونوئید است. این ماده در چای، انگور، پیاز و سبب به وفور یافت می شود.
روزانه مصرف ۲ تا ۳ فنجان چای سبز یا سیاه روی سطح
کلسترول اثر دارد.
روزانه دو عدد سیب مصرف کنید
سیب و دیگر مواد غذایی که سرشار از فیبر محلولی به نام پکتین هستند، سطح
کلسترول بد را کاهش می دهند. محققین از عده ای مرد و زن میانسال خواستند تا مدت یک ماه روزانه ۲ تا ۳ عدد سیب به رژیم غذایی خود اضافه کنند. سطح
کلسترول بد در ۸۰ درصد از آنها کاهش یافت و در ۵۰ درصد
این عده ۱۰ درصد کاهش را نشان داد. سطح
کلسترول خوب در این افراد افزایش یافت. جالب اینکه تأثیر سیب بر روی زنان بیشتر بوده است.ادامه دارد.
یک دستور غذایی ضد کلسترول
«سالاد تبوله» (خاص رژیم غذایی مدیترانه ای)
مواد لازم:
بلغور گندم یا جو پخته و آبکش شده، یک لیوان
پیازچه (خرد شده)، ۸ تا ۱۰ عدد
جعفری تازه (ریز خرد شده)، ۳ لیوان
کاهو (ریز خرد شده)، ۲ لیوان
نعناع تازه (ریز خرد شده)، یک سوم لیوان
گوجه فرنگی (ریز خرد شده)، ۳ عدد درشت
آب لیمو ترش تازه، یک سوم فنجان
روغن زیتون، یک چهارم فنجان
نمک، فلفل و ادویه مخلوط لبنان، در صورت دلخواه کمی
طرز تهیه:
همه مواد را مخلوط می کنیم سپس با روغن زیتون، آب لیموترش، نمک و فلفل مخلوط کرده و سرو می کنیم. بهتر است سالاد را از قبل آماده کرده و در یخچال بگذاریم و هنگام سرو کردن با روغن زیتون و آب لیموترش مخلوط کنیم. می توانیم یک عدد خیار و نصف فلفل دلمه ای ریزشده را نیز به سالاد بالا اضافه کنیم.