نام عمومی : قورباغه شاخ دار یا قورباغه پکمن
نام علمی : گونه های مختلفی از قورباغه شاخ دار وجود دارد که البته دو گونه از آنها در بازار خرید و فروش حیوانات خانگی بسیار مرسوم تر از سایر گونه ها هستند :
- قورباغه شاخ دار مزین (قورباغه شاخ دار بل) (Ornate Horned Frog) با نام علمی Ceratophrys ornate
- قورباغه شاخ دار کرانول (یا چاکوان) (Cranwell’s Horned Frog) (Chacoan) با نام علمی Ceratophrys cranwelli
سایر گونه های قورباغه شاخ دار به ندرت در بازار خرید و فروش حیوانات خانگی دیده میشوند اما نام عمومی به همراه نام علمی آنها را در اینجا ذکر میکنیم :
- قورباغه شاخ دار آمازون (قورباغه شاخ دار سورینام) (Amazonian Horned Frog) با نام علمی Ceratophrys cornuta
- قورباغه شاخ دار برزیلی بزرگ (Great Brazilian Horned Frog) با نام علمی Ceratophrys aurita
- قورباغه شاخ دار کلمبیایی (Columbian Horned Frog) با نام علمیCeratophrys calcarata
- قورباغه شاخ دار پرویی (Peruvian Horned Frog) با نام علمیCeratophrys stolzmanni
- قورباغه شاخ دار جوازیرو (Joazeiro Horned Frog) با نام علمیCeratophrys joazeirensis
سایر قورباغه های شاخدار که به عنوان حیوان خانگی به ندرت خرید و فروش میشوند با نام «قورباغه شاخ دار فانتزی» شناسایی شده اما در واقع یک گونه نیستند و ترکیب هایی از قورباغه های شاخ دار کرانول یا آمازونی هستند. این قورباغه ها به خاطر داشتن رنگ و طرح خاص، محبوبیت زیادی نزد دوستداران دوزیستان دارند اما به منظور تکثیر، نگهداری نمیشوند زیرا توانایی تکثیر را ندارند.
توصیف
قورباغه های شاخدار دارای بدنی بزرگ و زایده ای گوشتی در قسمت بالای چشمان خود هستند که آن را شاخ نامگذاری کرده اند. آنها دارای دهانی بسیار بزرگ نسبت به اندازه بدن خود و در قیاس با دست و پای خود هستند.
قورباغه های پکمن معمولا به رنگ سبز متوسط تا تیره و یا رنگ زرد با خال های قرمز و سیاه بر روی الگوی بدن خود هستند. قورباغه های شاخدار کرانول معمولا با رنگ سبز براق در سنین کم مشخص بوده و به تدریج این رنگ به ترکیباتی نظیر قهوه ای، بژ، سبز، نارنجی یا زرد تغییر میکند. همچنین گاهی اوقات قورباغه های کرانول را میتوان در فرم آلبینو مشاهده کرد.
اندازه
قورباغه های شاخدار مزین (اورنیت) معمولا اندکی بزرگتر از قورباغه های کرانول هستند و بین ۱۳ تا ۱۵ سانتی متر طول دارند در حالی که قورباغه های کرانول به طول متوسط بین ۱۰ تا ۱۳ سانتی متر هستند. در هر دو گونه، ماده ها تا حدی بزرگتر از نرها هستند.
طول عمر
در صورتی که این قورباغه ها را در شرایط مناسبی نگهداری کنید میتوانند تا ۱۰ سال عمر کنند اما متوسط عمر آنها ۶ الی ۷ سال است.
مبدا
این قورباغه ها ساکن آمریکای جنوبی هستند. قورباغه های شاخ دار مزین در شمال آرژانتین، برزیل و اروگوئه یافت شده و قورباغه های شاخ دار کرانول ساکن منطقه چاکوان برزیل، آرژانتین، پاراگوئه و بولیوی هستند.
مشخصات محل زندگی
قورباغه های شاخ دار معمولا بیشتر زمان خود را در عمق کمی از بستر که خودشان حفر میکنند و نزدیک به سطح زمین است میگذرانند. آنها در این حالت مخفی و مستتر باقی میمانند تا طعمه های آنان از راه برسند. آنها حیوانات فعالی نیستند و در هنگام سرما، لایه ای به دور خود ترشح میکنند که با حفظ رطوبت بدن، آنان را آماده رفتن به خواب میکند.
قورباغه های شاخدار مزین را میتوان در جنگل های بارانی و قورباغه های کرانول را در مناطق خشک تر و چمنزارهای نیمه استوایی مشاهده کرد.
نکاتی که پیش از خرید قورباغه شاخدار حتما باید به آنها فکر کنید
- در صورتی که شما در منزل نبوده و چند روزی خارج از منزل بگذرانید چه کسی از قورباغه شما نگهداری خواهد کرد؟
- آیا شما میتوانید غذای مورد نیاز قورباغه خود را از یک فروشگاه حیوان خانگی در نزدیکی خود تهیه کنید؟
- آیا شما با دادن حشره زنده به عنوان غذا برای قورباغه مشکلی ندارید؟
- آیا شما با نگهداری حیوانات زنده دیگر در خانه به عنوان غذای قورباغه، مشکلی ندارید؟
- آیا سایر اعضای خانواده شما با زندگی در کنار یک دوزیست مشکلی ندارند؟
نگهداری در اسارت
خلق و خو
قورباغه های شاخ دار (پکمن) گزینه هایی مناسب برای نگهداری به عنوان اولین دوزیست شما هستند زیرا نگهداری از آنان نسبت به اکثر دوزیستان، بسیار ساده است. آنها همچنین گونه ای مقاوم هستند بنابراین احتمال بیمار شدن آنان، بسیار کمتر از اغلب گونه های دوزیستان است.
تنها نکته نگران کننده در خصوص نگهداری از این حیوانات، ذات و طبیعت خشن و تهاجمی آنهاست. آنها تقریبا هرچیزی را که حرکت کند میخورند که میتواند شامل همنوعان خودشان باشد که در کنار هم زندگی میکنند.
آنها میتوانند بسیار تهاجمی باشند بنابراین زمانی که به آنان دست میزنید بسیار دقت کنید. اگر آنها انگشتان شما را با غذا اشتباه بگیرند مسلما با آرواره های قدرتمند خود، آن را گاز خواهند گرفت و این تجربه ای دردناک برای شما خواهد بود.
اگر قورباغه شما، اقدام به گاز گرفتن شما کرد، به هیچ عنوان توصیه نمیشود که دستان خود را به سرعت عقب بکشید زیرا این کار میتواند آسیب جدی به فک قورباغه وارد کند. قرار دادن قورباغه در زیر جریان آب میتواند قورباغه را وادار به رها کردن انگشت شما کند و سپس باید دستان خود را با محلول ضدعفونی کننده (به عنوان مثال بتادین) بشویید.
غذادهی
به قورباغه های شاخ دار جوان و کم سن باید هر روز غذا داده شود که ۲ الی ۳ بار در هفته به کلسیم و مکمل ویتامین D3 آغشته شده باشد. بچه قورباغه های شاخ دار میتوانند از کرم های خاکی کوچک، بچه موش صورتی، جیرجیرک و کرم روغنی (waxworm) تغذیه کنند.
قورباغه های بالغ میتوانند طعمه های بزرگتری نظیر کرم های خاکی، ملخ، جیرجیرک، سوسک، کرم خوراکی میل ورم (mealworms)، ماهی خوراک، حلزون و حلزون بدون لاک (slug) و موش های متوسط و حتی بالغ را بخورند. قورباغه های بالغ باید حداقل هفته ای یک بار از مکمل هایی که کوچکترها تغذیه میکنند استفاده کنند.
تکثیر و نگهداری حشرات خوراکی برای قورباغه، یکی از جذاب ترین قسمت های نگهداری و مراقبت از دوزیستان محسوب میشود. کرم های خاکی، کرم های خوراکی میل ورم و جیرجیرک ها از طعمه هایی هستند که نگهداری و تکثیر آنها نسبتا ساده است. البته پیش از شروع این کار، باید مطالبی در خصوص نحوه نگهداری و تکثیر این حیوانات مطالعه کنید.
خانه سازی
قورباغه های شاخ دار حیواناتی غیرفعال هستند بنابراین نیاز به فضای زیادی برای زندگی ندارند. آنها تقریبا تا اندازه بزرگی رشد میکنند و محفظه (یا ویواریوم) که برای آنها میسازید باید به اندازه باشد که حداقل نیازهای آنان را کاملا برآورده سازد.
تانک شیشه ای، جعبه پلاستیکی یا یک تراریوم میتوانند خانه هایی مناسب برای قورباغه شاخ دار محسوب شوند. آنها یک محیط شبیه سازی شده مانند جنگل را برای زندگی بسیار مناسب خواهند دید.
در تراریومی که میسازید باید موارد زیر در نظر گرفته شود
بستر
پوست نارگیل و خاک های گلدان که فاقد مواد شیمیایی بارور کننده گیاهان باشند میتوانند گزینه هایی مناسب به عنوان بستر برای قورباغه های شاخدار باشند که تمایل به حفاری و گذراندن زمان در زیر بستر دارند.
یک گزینه ساده تر که البته از لحاظ زیبایی نیز جذابیت کمتری دارد استفاده از دستمال مرطوب به عنوان بستر است. این گزینه بسیار ارزان، مناسب برای هدف مورد نظر و به راحتی قابل تعویض کردن است.
خزه زنده که در بستر ریشه کرده باشد نیز گزینه مناسبی است که میتوانید در تراریوم از آن استفاده کنید ولی اکیدا از استفاده از خزه هایی که به شکل آزاد در محفظه رها شده باشند خودداری کنید زیرا ممکن است به همراه غذا، بلعیده شده و مشکلات هاضمه برای قورباغه به وجود آورند.
فراموش نکنید که همواره باید بستر را به طور منظم بررسی کنید زیرا قورباغه های شاخ دار عادت دارند که در زیر بستر عمل دفع را انجام میدهند بنابراین باید به سرعت مدفوع آنها را از زیر بستر خارج کنید.
آب
همه دوزیستان هر روز به آب تمیز نیاز دارند. یک ظرف بزرگ اما کم عمق که با آب کلرزدایی شده و یا آب معدنی پر شده باشد همیشه باید در اختیار قورباغه باشد. استفاده از آب لوله کشی نیز تنها در صورتی مجاز است که آن را به وسیله مواد ضد کلر مخصوص مانندaqua-safe کلرزدایی کرده باشید. این مواد به طور خودکار کلسیم موجود در آب را نیز افزایش میدهند که میتواند برای قورباغه شما مفید باشد.
قورباغه های شاخ دار شناگران ماهری نیستند بنابراین ارتفاع آب نباید از دهان قورباغه در حالت نشسته، بالاتر باشد.
این قورباغه ها همانند سایر دوزیستان، در ظرف آب، پوست خود را خیس میکنند بنابراین به احتمال زیاد در همین محل نیز عمل دفع را انجام خواهند داد پس باید هر روز، آب داخل ظرف را با آب تازه و تمیز تعویض کنید.
رطوبت
همه گونه های قورباغه شاخدار نیاز به مقداری رطوبت دارند که در این خصوص، قورباغه های شاخ دار مزین نیاز به رطوبت نسبتا بالاتری از قورباغه های کرانول دارند و در واقع قورباغه های شاخ دار کرانول را میتوانید در رطوبت متوسط نیز نگهداری کنید.
آبپاشی کردن و مرطوب کردن روزانه تراریوم به وسیله آب کلرزدایی شده میتواند رطوبت کافی برای محیط زندگی قورباغه پکمن را فراهم کند.
اطمینان حاصل کنید که هر بار فقط محیط را مرطوب کرده اید و در واقع آثاری از آب در محیط باقی نمانده باشد.
محلی برای مخفی شدن (مخفیگاه)
همه دوزیستان نیاز به داشتن محلی برای پنهان شدن دارند و در غیر این صورت دچار اضطراب خواهند شد. قورباغه های شاخ دار ترجیح میدهند بستر را حفر کرده و خود را در زیر بستر مخفی کنند. بستر را تا حدی عمیق در نظر بگیرید که قورباغه بتواند به طول کامل در زیر آن پنهان شود.
در ویواریومی که میسازید میتوانید از گیاهان زنده استفاده کنید اما به خاطر داشته باشید که قورباغه های شاخدار حیواناتی حفار هستند بنابراین انتظار در آمدن گیاه از ریشه را داشته باشید.
گرما
دمای ایده آل برای قورباغه های شاخدار بین ۲۴ تا ۲۸ درجه سانتیگراد است.
این دما را میتوانید به وسیله قرار دادن یک پد حرارتی (پر گرمایی) در زیر محفظه و متصل کردن آن به یک ترموستات (جفت کنترل دما در محدوده مورد نظر) ایجاد کنید. پد حرارتی مورد نظر باید فقط یک سوم از کل زیر تانک را در بر بگیرد تا قورباغه بتواند در صورت نیاز بین قسمت گرم و خنک تراریوم جا به جا شده و دمای بدن خود را تنظیم نماید.
هرگز از لامپ های تابشی یا لامپ های مخصوص آفتاب گرفتن خزندگان برای دوزیستان (خصوصا قورباغه و سمندر) استفاده نکنید زیرا میتواند منجر به کم آبی بدن (dehydrate) شود.
بهتر است که از دو دماسنج (هرکدام در یک طرف تراریوم) استفاده کنید تا بتوانید به خوبی از دمای دو سمت محفظه اطمینان حاصل کنید.
نوردهی
قورباغه های شاخ دار باید اکیدا از معرض نور مستقیم خورشید دور باشند و یک لامپ UVBبا تابش بسیار کم میتواند به تراریوم افزوده شود. این لامپ نه تنها به شما کمک میکند که قورباغه خود را بهتر ببینید بلکه همچنین به قورباغه شاخدار شما نیز کمک میکند که غذاهای خود را راحت تر به ویتامین D3 تبدیل کند. اگر به طور کل از تابش UVB استفاده نمیکنید باید در مقابل، غذایی را که به قورباغه میدهید به طور منظم به ویتامین D3 آغشته کنید.
استثنایی که در خصوص استفاده از UVB وجود دارد قورباغه های شاخدار آلبینو هستند. از تابش یو وی بی (UVB) اکیدا نباید برای این قورباغه ها استفاده کرد. این تابش در قورباغه های شاخدار آلبینو، منجر به سوختگی پوست و نهایتا کوری میشود.
دست زدن و لمس کردن
دست زدن به قورباغه در صورت امکان باید ابدا انجام نشود.
این قورباغه ها به هیچ عنوان تمایلی به لمس شدن ندارند و در صورتی که به آنها دست زده شود ممکن است بسیار مضطرب شده و نسبت به شما حالت تهاجمی بگیرند.
همه دوزیستان دارای پوستی ظریف و حساس هستند که خاصیت جذب بالایی دارد و نمک و روغنی که از پوست بدن انسان ترشح میشود برای آنان بسیار مضر است. در صورتی که دست زدن به قورباغه، غیر قابل اجتناب بود پوشیدن دستکش لاتکس میتواند خطر را تا حد زیادی کاهش دهد.
قورباغه های شاخ دار میتوانند گازهای بسیار بدی بگیرند بنابراین هنگامی که سعی در دست زدن و در دست گرفتن قورباغه دارید مراقب باشید که دستان و انگشتان خود را نزدیک به دهان حیوان نبرید.
پوست اندازی
قورباغه های شاخدار به مرور با رشد تدریجی پوست اندازی میکنند. این پوست از قسمت عقب بدن جمع شده و از انتها به سمت جلو خارج میشود. این پوست معمولا به طول یکجا از بدن جدا شده و به صورت معمول، توسط قورباغه بلعیده میشود. قورباغه برای خارج کردن پوست از بدن، از دستان جلویی خود استفاده میکند.
مترجم : محمد مسعود کشوری