دل درد کودکان: فاجعه نیست، اما مراقب باشید!

 این علامت بر اثر بیماری های متعددی است که ممکن است خود را به شکل دل درد نشان دهند. بنابراین باید هوشیار بود زیرا فهمیدن تفاوت بین دردهای خفیف و بیماری های خیلی شدید، گاهی اوقات بسیار سخت و دشوار است. بنابراین بسیار مهم است که قبل از هر چیز نسبت به ویژگی های درد و شرایط شروع آن دقت داشته باشید تا با بیان آنها پزشک برای تشخیص به مسیری درستی هدایت شود.

دلایل متعدد، شکایتی یکسان
اگر بخواهیم دلایلی را که باعث آغاز دل درد در بچه ها می‌شوند، فهرست کنیم، تمام این مقاله به زحمت می‌تواند این لیست را در خود جای دهد. در واقع، شکم، مخصوصاً در مورد بچه های کوچک، نقطۀ بازنمایی و نشان دادن علائم بسیاری است. بنابراین زمانی که یک مشکل در شکم کودک ایجاد می‌شود، تشخیص محل، نوع و شدت آن برای بزرگسالان دشوار است.

اغلب شکایت ها دربارۀ مرکز شکم است، حتی ممکن است مشکل مربوط به سیستم ادراری یا روانی باشد زیرا کودک روش دیگری برای بیان برخی مشکلات، ریوی، ادراری، قلبی، مفصلی، فتقی و تناسلی ندارد و نمی‌تواند تک تک دردهای متفاوتش را ذکر کند بنابراین با لفظ دل درد از همۀ آنها یاد می‌کند. در این میان دردهای صرفاً شکمی نباید فراموش شوند.  

اهمیت دیگر علائم
باید بدانید که درد شکم کودکان ممکن است دلایل متعددی داشته باشد که به ندرت به تنهایی ظاهر می‌شوند، بنابراین یادداشت علائم دیگری که همراه دل درد هستند، بسیار مهم است: تب و لرز (دماسنج در دهان یا زیر بغل حداقل نیم درجه افزایش را نشان دهد)، تهوع یا استفراغ چه فوراً بعد از خوردن غذا چه کمی بعد، اسهال (تعدد دفع و حالت مایع داشتن مدفوع)، یا بالعکس یبوست، سوزش در هنگام ادرار کردن یا تمایل های فوری به ادرار یا ادرار کردن به دفعات متعدد، درد مفاصل، لنگیدن در راه رفتن، نشانه های O.R.L (آب ریزش بینی، گوش درد، گلودرد) و زرد شدن رنگ (زدری) یا زرد شدن سفیدی چشم.

مهم ترین نشانه بر هم خوردن وضعیت کلی بدن است: این نشانه باید بیشتر از یک دل درد ساده نگرانی را برانگیزد. کودک خسته و سست است، حرکت نمی‌کند، گرسنه نیست و رنگ پریده است. برخی شرایط دیگر هم مهم اند: اولین قاعدگی در سن بلوغ، شخصی بیمار در بین اطرافیان یا مدرسه، نزدیک شدن به فصل امتحانات و... .  

توصیف کامل درد
توصیف کامل درد، برای اینکه پزشک بیشترین اطلاعات قابل بهره برداری را داشته باشد و بتواند در مسیر درست هدایت شود، بسیار مهم است. موقعیت او برای تشخیص دشوار است، کودک اغلب درد را در ناحیۀ ناف نشان می‌دهد.

نوع شروع درد: درد هنگام انجام یک فعالیت، خوردن غذا یا بعد آن شروع می‌شود؟ شدت درد: درد به آهستگی ظاهر می‌شود، یا به شدت؟ شیوۀ تغییر درد: آیا درد دائمی است، یا با یک بحران تغییر می‌کند؟ آیا شدید و شدیدتر می‌شود، ثابت است یا شدت آن کم می‌گردد؟ نوع درد: آیا درد به شکل «سوزش» ، یا مثل «نیش زدگی» است، یا دردی مبهم است؟ تکرار و قدمت درد: آیا اولین بار است که کودک دچار چنین دردی شده؟ آیا این بار نیز شبیه دفعات قبل است؟ آیا درد هر روز، هر هفته یا هر ماه تکرار می‌شود؟

آپاندیسیت
یک تذکر خاص دربارۀ آپاندیسیت شدید که قبلاً در جای دیگر به تفصیل دربارۀ آن بحث شده است، وجود دارد. این تشخیص در دل دردهای کودکان زیاد دیده می‌شود. به این دلیل که آپاندیسیت همیشه به یک شکل خود را نشان نمی‌دهد و می‌تواند خود را به ظاهر مشکلات دیگر (مثلاً ورم روده) درآورد. این مورد کم نیست، زمانی که نشانه های کمی وجود دارد، کودک باید تحت نظر باشد تا با دیدن جزئی ترین نشانه ها بتوان به مشکل پی برد. اگر نشانه ای از یک بیماری دیگر وجود ندارد و تنها تشخیص آپاندیس است، باید جراحی انجام شود. شایان ذکر است که پزشک معالج یا پزشک اورژانس اغلب آزمایش ادرار تجویز می‌کند زیرا ممکن است علت این دردها عفونت ادراری باشد.  

اصول بهداشتی
باید مراقب باشیم و اجازه ندهیم که آپاندیس یا مشکلات دیگر شدید شوند، باید اعتراف کرد که بیشتر مراجعاتی به خاطر دل درد به مطب پزشکان یا اورژانس انجام می‌گیرد، به علت شیوۀ زندگی کودکان است. عوامل بسیاری از جمله عوامل خوراکی در ایجاد این دل دردها نقش دارند. عادات غذایی مدرن سبزیجات و میوه ها را که منبع تأمین فیبرهای خوراکی هستند، در الویت قرار نمی‌‌دهد (و همچنین غلات).

کمبود فیبرها علت اصلی یبوست و دردهای شکمی است که ممکن است شدید شوند. در همین  زمینه، باید اضافه کرد که میزان مایعات جذب شده در روز غالباً کافی نیست و می‌تواند عامل مکملی برای بروز یبوست باشد. در نهایت، الزامات جدید خانوادگی (خانواده های جداشده)، مانع داشتن شیوۀ ثابتی برای زندگی می‌شود و همین موضوع باعث افزایش خستگی، استرس و مشکل در تغذیۀ صحیح می‌گردد.