در حالی مدیران بانکی کشور از پرداخت بخش قابل توجهی از منابع خود به عنوان تسهیلات خرد در سال سخن می گویند که متقاضیان این نوع تسهیلات نظر دیگری دارند و عموما از روند پرداخت اینگونه تسهیلات به دلیل اخذ وثیقه های متعدد، ناراضی اند.

برای تهیه داروی همسرم نیاز شدیدی به پول داشتم اما دستم خالی بود، با نسخه پزشک به شعبه بانکی که حساب یارانه ام را در آن بانک باز کرده بودم، مراجعه و درخواست 500 هزار تومان وام کردم، کارمند شعبه گفت طبق قوانین باید دو نفر ضامن و سفته ارائه کنم.

راننده تاکسی گردشی تهران در حالی با چهره بسیار خسته این مطالب را برای من که مسافرش بودم تعریف می کرد که گویی غم عالم در چهره اش و غصه بی پولی بر شانه هایش سنگینی می کرد.

وی ادامه داد: به کارمند بانک گفتم من که ضامن ندارم، حالا اگر امکان پرداخت وام فوری 500 هزار تومانی را ندارید فقط 100هزار تومان به من وام بدهید تا حداقل داروهای همسرم را تهیه کنم. این پول را به بانک پس می دهم.

پیرمرد که داشت این موضوع را برایم تعریف می کرد، به یاد ارقام کلانی افتادم که بانک ها به مشتریان خاص خود و برخی افراد می دهند، وام های 100میلیاردی، وام به مشتریان خاص! حال مگر برای بانک ها 500 هزار تومان و 100 هزار تومان محلی از اعراب هم دارد؟

در همین خیالات بودم که راننده تاکسی، ادامه داد: دیدم رفت و آمد من به بانک ... شعبه ... بی نتیجه است و در این گرمای هوا باید وقت خودم را تلف کنم که عطای وام را به لقایش بخشیدم.

از راننده تاکسی پرسیدم حالا چرا رفتی بانک ...؟ چرا نرفتی سراغ بانک های دیگه؟ مگه این بانک تسهیلات فوری و خرد برای بیماری و مسائل غیر قابل پیش بینی ارائه می دهد؟ گفت: نه فکر نمی کنم، من چون حساب یارانه ام را در آن بانک باز کرده بودم فکر کردم شاید بتوانم از این طریق وام فوری دریافت کنم.

وی ادامه داد: البته در مورد مشکل ضامن من حتی به بانک اعلام کردم که اگر می خواهند می توانم حساب یارانه ام را ضامن وام 100 هزار تومانی خودم کنم و هرگونه که آنها خواستند دریافت اقساط وام را از حساب ماهیانه یارانه ام کسر کنند که بازهم بی نتیجه بود.

وقتی می خواستم از تاکسی پیاده شوم واقعا می خواستم بدانم که حالا چه خواهد کرد. طاقت نیاوردم و از او پرسیدم چرا از اقوامت و یا همکارانت برای تهیه این پول کمک نمی گیری؟ آهی کشید و گفت: من آبرو دارم نمی توانم جلوی دیگران دستم را دراز کنم می خواستم از بانک وام بگیرم و آن را پس بدهم ولی گویا برای ما جایی در بانک ها نیست.

معوقات کلان بانکی متعلق به چه کسانی است؟

در حالی موضوع مربوط به تسهیلات خرد و گلایه های شهروندان در مورد بی توجهی و بی اعتنایی بانک ها به اینگونه تقاضاها وجود دارد که در پاره ای از موارد مدیران ارشد بانک مرکزی و حتی مدیران عامل بانک های کشور، بی میلی بانک ها برای اعطای تسهیلات خرد را رد می کنند.

با این وجود بررسی آمارهای تسهیلات معوق بانکی نشان می دهد که تنها بخش بسیار ناچیزی از این ارقام مربوط به تسهیلات خرد بانکی می شود و بخش اعظم معوقات بانکی متعلق به تسهیلات کلانی است که به افراد خاص پرداخت شده است، به نظر می رسد که بانکها پرداخت تسهیلات خرد را به فراموشی سپرده باشند.

گرچه مسئولان نظام بانکی عنوان می کنند که 110 درصد از منابع بانکها به صورت تسهیلات به متقاضیان پرداخت شده و مردم رضایت کاملی از بانکها در پرداخت تسهیلات دارند، اما مراجعات مردم به بانکها و دریافت پاسخ های شعب چیز دیگری را نشان می دهد هرچند هدف این گزارش کم اهمیت نشان دادن و یا بیان نپرداختن تسهیلات خرد به مردم نیست بلکه هدف تلنگری هرچند کوچک بر تصمیماتی است که در این بخش اتخاذ می شود.



به نظر می رسد در خصوص اختصاص بخشی از تسهیلات سالیانه بانک ها با عنوان خرد و کوچک برنامه ریزی های دقیق و شفاف تری باید از سوی مدیران بانکی کشور صورت پذیرد. لزوم ساماندهی پرداخت تسهیلات کوچک از سوی بانک مرکزی نکته ای است که نیازمند جدیت و توجهات ویژه است.

وام به شرط سپرده‎گذاری

در همین زمینه یکی دیگر از مراجعه کنندگان به بانک برای دریافت تسهیلات  گفت: برای دریافت 3 میلیون تومان تسهیلات به چند بانک مراجعه کردم، اما موفق به دریافت وام نشدم، بانکها عنوان می کنند که برای دریافت وام باید اول سپرده گذاری انجام دهی و مبلغ مشخصی برای چند ماه در حساب بانکی باشد.

فرد دیگری گفت: برای دریافت دو میلیون تومان به بانکها مراجعه کردم اما کارمندان شعب عنوان می کنند که باید گردش مالی مناسبی داشته باشی تا بتوانیم وام بدهیم. اگر من گردش مالی بالایی داشتم که برای دریافت دو میلیون تومان به بانک مراجعه نمی کردم.

متقاضی دیگری اظهارکرد: حساب بانکی ام دارای مبلغی پول بود که این مبلغ را برای خرید خانه استفاده کردم، به دلیل اینکه مبلغ مورد نیاز برای خرید خانه کم بود، از بانکی که گردش مالی در آن داشتم درخواست 3 میلیون تومان وام کردم، با این وجود شعبه بانک مربوط به من اعلام کرد که منابع تسهیلاتی نداریم و هنوز پرداخت تسهیلات به ما اعلام نشده است.

نارضایتی متقاضیان

نارضایتی مردم از پرداخت تسهیلات خرد بانکها در حالی موج می زند که هیچ مسئول بانکی نیز در این خصوص پاسخگو نیست و به گونه ای عنوان می کنند که به تمام نیازها و تقاضاهای خرد مردم در بانکها پاسخ داده می شود.

گرچه برخی اقداماتی از قبیل تاسیس بانکها و صندوق های قرض الحسنه بانکی طی چند سال گذشته در راستای تسهیلات دهی خرد به مردم و نیازمندانی که کار ضروری دارند صورت گرفته است، اما تاسیس یک بانک یا یک صندوق قرض الحسنه برای سیل متقاضیان تسهیلات خرد کافی نیست.

البته نمی توان به بانکها خرده گرفت که تسهیلات کلان پرداخت نشود، اما بهتر است که بانکها در تسهیلات دهی جانب عدالت و مساوات را رعایت کنند و به نیازهای خرد مردم نیز پاسخ بدهند. بانکها که ادعا می کنند دارای مکانیزمهای پیچیده و پیشرفته ای برای شناسایی مشتریان خود هستند، می توانند متقاضیانی که واقعا به تسهیلات و وامهای خرد نیاز دارند را به سرعت شناسایی کنند و در این زمینه راستی آزمایی صورت گیرد.

حجم کل نقدینگی در گردش سیستم بانکی کشور در حال حاضر 220 هزار میلیارد تومان است که حجم معوقات در این شبکه نیز یک چهارم آن است. هم اکنون افرادی هستند که توانسته اند از شبکه بانکی تسهیلات کلان بگیرند و 200 تا 500 میلیارد تومان نیز بدهی داشته باشند.

خوان ضامن و وثیقه

عزت الله یوسفیان ملا عضو ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی در این مورد گفت: موضوع سختی در پرداخت تسهیلات خرد به متقاضیان در حالی اتفاق می افتد که افراد ضعیف و عادی جامعه نمی توانند به راحتی از این امکانات بهره مند شوند و بانکها از آنها ضامن و وثایق سنگین طلب می کنند.

وی با اظهار نگرانی از اینکه برخی از خانواده های متوسط برای تامین هزینه های خود مجبور می شوند تا اقدامات بسیار سختی را انجام دهند اظهار داشت: اینها مواردی است که بانکها موظفند به آنها توجه داشته باشند.

یوسفیان ملا با بیان اینکه هم اکنون روستاهای بسیاری زیادی هستند که می توانند با دریافت تسهیلات خرد مورد حمایت شبکه بانکی قرار گیرند گقت: اگر یک روستای هزار خانواری را در نظر بگیریم که از بانکها بتوانند 500 هزار تا یک میلیون تومان تسهیلات بگیرند کل تسهیلات دریافتی یک میلیارد تومان خواهد شد که این موضوع یک صدم یک وام کلان 100 میلیارد تومانی است.

وی خاطرنشان کرد: حال اگر فرض کنیم همه این افراد نیز تسهیلات خرد خود را بازپرداخت نکنند باز هم به اندازه یک وام کلان به شبکه بانکی کشور آسیب نخواهد رساند، بنابراین بانکها باید در مسیر خدمت رسانی به اقشار مختلف جامعه قرار گیرند.