ه گزارش خبرنگار مهر، توسعه و تلاش براي پيشرفت از سوي انسان، امروزه به عاملي براي تخريب محيط زيست تبديل شده است، آلوده شدن سه عنصر حيات بخش آب، خاک و هوا حداقل در ايران گواهي بر اين مدعاست و حالا تير خلاص بر گونه طبيعت نشانه رفته است.
انسان با کمک آب، خاک در کره زمين زندگي مي کند و اين سه عنصر محيط زيست او را تشکيل مي دهد، اما نکته مهم در اين موضوع اين است، انسان به عنوان اولين استفاده کننده کاري ترين زخم ها را بر دل طبيعت زده و از وظيفه خود در قبال حفاظت ناآگاه است.
مجمع عمومي سازمان ملل متحد در سال???? با تصويب ماده‌اي، پنجم ژوئن مصادف با 15 خرداد را روز جهاني محيط زيست اعلام کرد.
هدف از نامگذاري اين روز، افزايش آگاهي مردم براي حفظ محيط زيست و ترغيب مسوولان به اتخاذ تدابيري براي مقابله با تخريب محيط زيست و گونه‌هاي زيستي‌جانوري است.
به همين مناسبت روز جهاني محيط زيست در ايران 15 تا 21 خرداد به عنوان هفته محيط زيست نامگذاري شده است.
رشد روزافزون آلودگي و تخريب محيط زيست و بروز بحران‌هاي پي در پي زيست محيطي باعث شد دولت‌ها به طور جدي به تکاپو افتاده تا چاره‌اي بينديشند.
ايران از نظر ظرفيتهاي زيست محيطي پيشرو است
در بررسي شاخص هاي زيست محيطي به چهار مولفه توجه مي شود.
وضعيت محيط زيست از نظر پتانسيل ها، مانند ميزان جنگل، مرتع، رودخانه، کوه و...، آسيب ها مانند ميزان آلودگى ها و تخريب ها، سوم آسيب پذيرى، تطبيق و يا سازگاري مردم در قبال تخريب هاي زيست محيطي، و چهارم ميزان حضور و آمادگي مردم براي اجراي قوانين و کنوانسيون هاي زيست محيطي است.
کارشناسان بر اين عقيده هستند ايران در زمينه داشتن پتانسيل هاي زيست محيطي جزو کشورهاي پيشرو و ثروتمند است و البته در زمينه تحريب هم جزو همين کشورهاست.
تخريب محيط زيست بالاست
يک گشت و گذار ساده از طبيعت ميزان توجه ما به اين ثروت خداداي را نشان مي دهد.
وجود زباله هاي فراوان در کنار جاده ها، شکارهاي پنهان و بي رويه جانوران، انباشت زباله در زمين و زير زمين و نشت آب به آبهاي زير زميني، آلودگي هوا و دهها نمونه ديگر حاکي از بي توجهي ما به جايي است که در آن زندگي مي کنيم.
محيط زيست ايران از گرمسيرى تا سردسيري تنوع دارد، علاوه بر داشتن چهار فصل در يک سال حتي مي تواند چهار فصل را در يک استان و در يک فصل مشاهده کرد که نشان از تنوع و قابليت است.
به همين ميزان، تخريب محيط زيست در آب، هوا و خاک در کشور ما زياد است، و عليرغم فرهنگ سازيي که در سالهاي اخير انجام شده است همچنان محيط زيست قرباني مي دهد و گونه هاي جانوري و گياهي در خطر هستند.
آلاينده هاي زيست محيطي
آلاينده ها معمولاً بر اثر فعاليت هاي انسان پديد مي آيند و مشکلاتي را در مسايل زيست محيطي موجب مي شود.
پيشرفت فناوري، افزايش جمعيت، توليد و مصرف و به دنبال آن، پس مانده بيش تر، از عوامل فزاينده آلاينده ها هستند گرچه مي توان با بازيافت پس مانده ها و برگرداندن آن ها به سيستم اصلي براي بهره گيري دوباره، از ميزان آلودگي کاهيد، اما نمي توان آن را ساخت.
يک سوم آبهاي جهان آلوده است
آب اگر چه از مهم ترين منابع تجديد شدني زمين است، در عين حال منبعي است محدود و بر اساس مطالعات انجام شده، يک سوم آب هاي سطح زمين آلوده است که بيش تر آلودگي هاي آن، نتيجه فعاليت هاي انسان است.
هر روز، فاضلابِ محصولات خانگي و حيواني، و نيز زباله هاي صنعتي به درون درياها و رودخانه ها تخليه مي گردند و ميکروب هاي بيماري زا را در سراسر آب منتشر مي کنند و در نتيجه، زندگي انسان و ديگر موجودات را به خطر مي اندازند.
آلودگي هوا، بحراني ديگر
امروزه، سوخت ضعيف و ناقص اتومبيل ها، آلودگي هاي صنعتي در نيروگاه ها، پالايشگاه ها، کارخانه ها و دود حاصل از کشيدن سيگار و ديگر مواد افيوني و آلاينده هاي ديگر، هواي شهرها را به آميزه اي ازمواد شيميايي مضر تبديل کرده اند.
اين الودگي نه تنها به طبيعت که به انسان آسيب مي رساند و ناراحتي هاي ريوي، قلبي، عصبي، خستگي ها و مشکلاتي از اين دست را، براي انسان پديد آورده اند.
هواي پاک، حق همه ماست که مي توان با اقدام به کاشتن درختاني در نقاط مختلف شهر و ساير پيش گيري ها، به اين منظور دست يافت.
آلودگي و فرسايش خاک
خاک، لايه بسيار نازکي از کره زمين را تشکيل مي دهد که تغذيه موجودات زنده به آن وابسته است.
خاک رطوبت را به منظور استفاده گياهان در خود نگاه مي دارد و سبب معتدل شدن آب و هوا گشته، مواد آلوده يا پس مانده ها را به سرعت بي اثر و تجزيه مي کند و اجزاي آنان را به چرخه هاي طبيعي باز مي گرداند.
بنابراين خاک براي دفن زباله ها و پس مانده ها بسيار باارزش و پراهميت است. اما متأسفانه اين روزها، شور شدن خاک هاي حاصل خيز، اسيدي و گاه قليايي شدن آن ها و فرسايش خاک، خبر از پديد آمدن تغييراتي در لايه حيات بخش مي دهد که استفاده طبيعي را از آن ناممکن مي سازد و زيستن را تهديد مي کند. انسان با بهره کشي بيش از حد از زمين براي کشت، چراي بي رويه دام ها و به شيوه هاي مختلف کاهيدن پوشش گياهي، خواسته و ناخواسته به سوي تخريب و نابودي خاک گام بر مي دارد.
آمايش سرزمين، راه نجات
طرح آمايش سرزمين يکى از طرح هاى بسيار مهمى است که در وضعيت موجود کشور براى حمايت از محيط زيست تدوين شده است.
هدف آمايش سرزمين ايجاد امکانات زيستى مساوى در کشور است که در برنامه هاى سوم و چهارم توسعه کشور نيز به آن تاکيد شده است که اجراي کامل آن مي توانست راهکار نجات بخش محيط زيست شود.
آمايش سرزمين به افراد اجازه مي دهد در مکاني که بايد کار کنند، کار کنند. در قالب اين طرح قابيلت هاي سرزميني حفظ مي شود و کار بر اساس مزيت هاي هر منطقه صورت مي گرد.
به تعبير ساده تر، اجازه نمي دهد هر کسى براى خودش هر کارى دلش خواست، بکند و يک هماهنگى بين تمام استفاده ها ايجاد مى کند و ساماندهى ايجاد مى کند.
در اين طرح منطقه اي که داراي مزيت زيست محيطي است حفظ مي شود و منطقه اي که داراي مزيت صنعتي رشد مي کند و جايي که نبايد آب برداشت شود نمي شود، و در مجموع در اين طرح توانمندي ها حفظ و تقويت و نقاط ضعف کمرنگ مي شود.
مردم مهمترين گزينه حفظ محيط زيست
مردم مهمترين گزينه و مولفه حفظ محيط زيست هستند به طوريکه آگاهي و عملکرد آنان جلوي 50 درصد تخريب را مي گيرد.
البته رسيدن به اين درصد نيازمند مديريت درست و سازمان دهي است.
وجود131 گونه جانوري در محيط زيست ايران
در ايران هزار و 131 گونه جانوري مهره دار وجود دارد که حدود دو درصد از کل 54 هزار گونه جانوري مهره دار دنيا را تشکيل مي دهد که اين رقم بسيار قابل توجه است.
از کل گونه هاي جانوري جهان 10 درصد در ليست قرمز اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت قرار دارند و در ايران هفت درصد در ليست قرمز قرار دارند.
به گفته مسئولان، شرح خدماتي براي 30 گونه در معرض انقراض و آسيب پذير کشور تهيه شده است که مي توان به ماهي کورغار، ماهي آپينوس گنو، سمندر، سنجاب ايراني و خرس سياه اشاره کرد.
همچنين ليست قرمز اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت شامل گونه هاي به شدت در معرض انقراض، در معرض انقراض و در معرض تهديد است که گونه هايي مانند گوزن زرذ ايراني، گور ايراني، يوز آسيايي و تعدادي از سمندرها از گونه هاي به شدت در معرض انقراض اين ليست در کشور هستند.
توجه به گونه هاي جانوري در برنامه پنجم توسعه
در راستاي حفط گونه هاي جانوري در قالب برنامه پنجم توسعه، وزارت جهاد کشاورزي و محيط زيست موظفند علاوه بر توسعه مناطق حفاظت شده، گونه هاي شناسايي شده در معرض تهديد را در بخش گياهي و جانوري احيا کند.
نماينده مردم اراک، کميجان و خنداب در مجلس حمايت از گونه هاي گياهي و جانوري در معرض انقراض را از مقولات مهم تنوع زيستي کشور دانست و اظهار داشت: شوراي نظارت بر تنوع زيستي با محوريت جهادکشاورزي و محيط زيست در قانون پيش بيني شده که با شناسايي سريع گونه هاي در معرض تهديد، علاوه بر اقدامات حفظ و تکثير ژن و کشت بافت از شکار، کشتار و صيد اين گونه ها جلوگيري کند.
وي اشاره کرد: تنوع زيستي شاهکار طبيعت و تضمين کننده چرخه حيات است و براي حفاظت بهينه از آن بايد ارزش اين حوزه در محاسبات ملي کشور قابل رصد و پيگيري باشد.
رجايي توضيح داد: يکي از محورهاي زيست محيطي برنامه پنجم توسعه و قانون افزايش بهره وري بخش کشاورزي بر ارزش گذاري محيط زيست در حساب هاي ملي گذاشته شده و دولت مکلف است تا پايان برنامه پنجم ساز و کار محاسبه ارزش اقتصادي تنوع زيستي را طراحي و اعلام کند.
طبيعت و محيط زيست محل سجده شکر
زيبايي هاي طبيعت و محيطي که در آن زندگي مي کنيم، در هر فصل متفاوت است و نشاني از قدرت خداوند و محل عبادت و شکرگزاري از لطف اوست.
اين آثار طبيعي محل سجده شکر است و نه تخريب.
در قرآن مجيد، نزديک به 750 آيه به پديده هاي طبيعي اشاره کرده است. در بيش تر اين آيات، مطالعه کتاب آفرينش و تدبر در آن توصيه شده است، و از نظر قرآن، طبيعت شناسي مي تواند به معرفت انسان در مورد خداوند متعال بيفزايد.
انسان با کاوش و تدبر در طبيعت کشف چگونگي پيدايش و شيوه تکوين موجودات و پديده ها و نيز با دقت در نظم و انسجام و هدف داري در طبيعت، به وجود عظمت خالق مدبر پي مي برد و بر يقين و ايمانش افزوده مي شود.
بعد ديگر شکرگزاري از نعمت هاي الهي، استفاده از آنها در مسيري است که حق تعالي معين فرموده است.