ازهنگامی که انسان سگ را درزندگی روزمره خود دخالت داده است نه تنها سعی نموده ازخصوصیات وصفات برجسته او به سود بهره گیری کند. بلکه کوشش نموده آنها را به سوی هدفهای موردنظرخود سوق دهد و بدین ترتیب ازاین حیوان که همواره یارو همراه او بوده است توانسته بطرزی شگفت آورنژادها وجورهای گوناگونی بوجود آورد که هرکدام دارای قد واندازه ورنگ و ویژگی های ظاهری متفاوت ومخصوص به خود می باشد. تمام سگ های اهلی به نوعی به خانواده سگ سانان بنام کانیس فامیلیاریس تعلق دارند ولی اختلافات شکل دراین نوع بقدری است که هیچ حیوان دیگری نظیرآن مشاهده نمی شود. مثلا بین نژاد شی هواهوا(Chi- hua-hua) به وزن کمترازیک کیلوگرم نژاد سن برنارد((Saint- Bernardبه وزن حدود 60 کیلوگرم یا بیشتراختلافات به اندازه ای است که به دشواری می توان قبول کرد هردو به یکنوع حیوان تعلق دارند. درحال حاضر324 نژاد سگ دردنیا وجود دارد که تقریبا نصف آنها کم وبیش دارای معروفیت بوده وازبین آنها 80 نژاد ازمدتها قبل رسما تعریف شده ودارای استاندارد مشخص ومعین می باشد. بحث تفصیلی درباره نژادهای سگ ازحوصله اینجا خارج بوده وعلاقمندان می توانند به کتب اختصاصی که دراین مورد به رشته تحریردرآمده مراجعه نمایند ضمنا درمورد نژادهای که به منظورنگهبانی یا کارمورد استفاده قرارمی گیرند به تفصیل بیشتری بحث خواهیم کرد.

ویژگیهای کلی نژادها:

بعضی ازعوامل ازجمله آب وهوا وشرایط جغرافیائی وهمچنین موقعیت زیستی انسان درویژگیهای کلی نژادهای سگ تاثیرزیادی داشته است. مثلا سگهائی که درسرزمین های صاف وپرازدشت وجلگه های وسیع زندگی می کنند دارای اندامی کشیده وظریف بوده واستعداد وسرعت ودوندگی درآنها زیاد می باشد مانند سگهای تازی: سالوگی(ایرانی) وافغانی وغیره000 بالعکس سگهائی که درنواحی کوهستانی وصعب العبورزندگی می نمایند بجای سرعت دارای عضلاتی قوی ونیرومند وقدرت فوق العاده می باشند مانند نژاد سن برنارد وبالاخره سگهای مناطق سردسیردارای پوششی ضخیم وموی بلند هستند تا بتوانند دربرابرسرما مقاومت نمایند مانند سگهای اسکیمو.

 اما یک سوال

چرا سگ ها ظاهری متفاوت دارند؟ ریشه واصل آنها درکجاست؟

 تخمین زده شده است که صدو پنجاه میلیون عضو ازجعیت سگ سان های جهان را خانواده  canidae تشکیل می دهند کنی دااها(canidae) سگ هایی خانگی واهلی هستند وجزء اعضای سگ های اهلی مخصوص می باشند. درمیان این خانواده یک تغییرعمده به وجود آمده است که درنتیجه این تغییرپذیری بیشترازسیصد نسل ازسگ های جهان متعلق به این خانواده شدند. این سگ ها صدوپنجاه پوند(5/67 کیلوگرم) وزن و32 اینچ( 80 سانتیمترتا شانه ها) ارتفاع داشتند تا اینکه ازاین سگ ها به سگی رسیدیم با جثه کوچک وگوش های بزرگ که 5/1 پوند( 68 کیلوگرم) وزن و6 اینچ( 15 سانتیمتر) ارتفاع دارند. همچنین این سگ ها بسیارکارآمد هستند وفعالیت های فیزیکی شخصی را هم انجام می دهند. باستان شناسان شواهدی ازحضورسگ ها درزمین یافته اند که به بیست و پنج تا سی میلیون سال پیش برمی گردد. براساس این شواهد سگی به نام کنیودسمیوس به حیوان گرگ مانندی به نام تمرکچس تغییریافته است. تمرکچس به نیاء واجداد خود ازقبیل گرگ. شغال. روباه وکایوت شباهت دارد که البته تمامی اینها جزء سگ سان ها هستند.

 رفتارهای گروهی

 سگ سان ها نیزهمانند سایرگروه حیوانات رفتارهای غریزی مشترکی دارند. به عنوان مثال: گروه سگ ها با هم زندگی می کنند وبه یکدیگروابسته هستند. این وابستگی برای دفاع. رفاقت وهمدمی. هم صحبتی لله داری توله ها وحتی شکارکردن رقبا می باشد. اما هرگروه یک رهبروسرپرست دارد که این رهبربا نفوذترین حیوان نرمی باشد وبقیه اعضای گروه ازاو پیروی می کنند. بعضی ازآنها به طورآشکار اهمیت بیشتری نسبت به بقیه دارند اما هیچکدام به اعتبارو ارزش رهبرگروه نمی رسند. به حتم رهبرگروه تنها حیوان نری است که معمولا برای همسری وهم صحبتی با نفوذترین حیوان ماده را برمی گزیند. سرپرستی توله ها با پدراست بنابراین هنگامی که آنها صاحب توله هایی می شوند تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ شوند که بتوانند با گروه به گشت وگذاربروند وبه شکار بپردازند مادر رهبرگروه می شود. سگ ها برای شکارکردن گرد هم می آیند وشکارمهمترین دلیل برای تشکیل یک گروه می باشد چون این سگ ها به اندازه کافی سریع نیستند که بتوانند به طعمه حمله کنند درنتیجه به یکدیگرمی پیوندند واطراف طعمه حلقه می زنند وبه آن حمله می کنند. بعد ازاینکه طعمه را کشتند ابتدا رهبرگروه شروع به خوردن می کند که به پیروی ازاو اعضاء گروه طی یک سلسله مراتب تعیین شده ازطرف رهبرغذا می خورند. سگ های پیرترکه قادرنیستند خود به تنهایی غذایشان را بخورند به کمک دیگرافراد گروه تغذیه می شوند. همچنین درطی دورانی که مادردرغارتوله هایش را پرورش می دهد رهبرگروه غذای همسرش را به اومی دهد. توله ها به کمک مادرشان به خوبی اعضاء بزرگسال گروه تغذیه می شوند. توله ها غذا را ازروی لبهای بزرگترها با لیسیدن می گیرند ویا ازآنچه که والدینشان بعد ازخوردن برای آنها برمی گردانند تغذیه می کنند. اعضاء گروه بعد ازخوردن غذا دقایقی استراحت می کنند البته امکان دارد که وقتی را نیزصرف بازی نمایند. اگردرمنطقه زندگی آنها غذای زیادی وجود داشته باشد ممکن است گروه مدتی را درمنطقه بماند واگرنباشد رهبرتصمیم می گیرد که گروه چه موقع تغییرمکان دهد وبه جای دیگری حرکت کند. اگربعضی ازاعضای گروه هنگام شکاروبازی کردن ازگله ودسته جدا شوند سگ ها برای به هم پیوستن اعضاء گروه همصدا زوزه خواهند کشید.

 سگ های خانگی

 تصورمی شود که گرگ جد ونیای سگ های اهلی اولین سگ سانی است که درحدود 12هزارسال قبل یا بیشتربه علت غریزه های گروهی ومهارت های شکارکردنش درزندگی انسان ها وارد شده است. احتمالا غارنشینان اولین دسته ای بودند که مبادلات سگ ها تهیه غذا ومراقبت ازآنها را عهده دارشدند. دراین مبادلات ازرفتارغریزی سگ ها برای شکارکردن های دلخراش وانواع مراقبت استفاده می کردند. افرادی که دریک گروه فامیلی زندگی می کردند تکه خورده هایی ازغذایشان را برای حیوانات گرسنه ای که دراطرافشان می ایستادند پرتاب می کردند. به زودی گرگ ها متوجه شدند که انسان ها مهارت های شکارکردن را به وسیله سلاح های خودشان دارند درنتیجه هنگامی که ازطرف رهبرگروه اجازه داده می شد به مقابله با انسان ها می پرداختند. بعد ازمدتی انسانها به گرگ ها وتوله هایشان علاقمند شدند وحتی بعضی ازآنها را به عنوان اعضاء خانواده خود پذیرفتند وبا آنها درست مانند سایراعضاء خانواده خود رفتارمی کردند. درساعات شکار این گرگ ها صاحبان خود را درشکارکردن . دریدن وتکه تکه کردن طعمه یاری می دادند.

 دانستنی های سگ

 آنچه که ما را درمورد سگ ها میدانیم ازآثارومدارک فیزیولوژی می باشد واین اطلاعات به وسیله افرادی که این مدارج را طی کرده اند دراختیارما گذاشته شده است. این اطلاعات درمورد روابط خانوادگی سگ ها با هم وهمینطورعقاید ونظرهای فیزیولوژیست ها راجع به آنها می باشد. نقاشان ماقبل تاریخ درحدود 4500 سال قبل ازمیلاد شروع به ترسیم تصویرشغال وکفتارکردند. درابتدا این عمل کمک به شناخت شکارچی بود. تخمین زده شده است که تقریبا درحدود 5000 سال قبل تصویریک چاقو یا خنجربرروی طوق سگ ها حک که باعث شناخت سگ ها به عنوان سگ های مدافع می شد. درمصرگورسگ ها به حالت ایستاده بود وبرسراین گورها کتیبه های هولناکی برای سگ های مرده نوشته وکشتن وآزاررساندن به یک سگ جرم محسوب می شد. همچنین ایرانی ها براین باوربودند که کشتن یک سگ جنایت است واظهارمی داشتند که سگ نگهبان رمه ومحافظ انسان می باشد. یونانی ها اظهارداشتند که سگ به وسیله فلزکاری ساخته شده ونقش این سگ فلزی را درعلم اساطیرو رشته سفال سازی به خوبی علم ادبیات بیان نموده اند. همچنین درفرهنگ کلمبیایی های پیشین سگ به عنوان یک موجود خارق العاده شناخته شده بود که بعد ازمرگ صاحبش به همراه او سوزانده می شد. تاکنون یهودیان به طورعمیق درمورد گونه های سگ ها فکرنکرده اند. براساس شواهد ومدارک قدیمی سگی به نام پاریا موجودی بود کثیف ونحیف که ازفضولات وزباله های جاده ها می خورد وتغذیه می کرد. البته درخاورزمین هم وضع بهترازاین نبود. سه قرن قبل ازمیلاد گوشت سگ به عنوان یک غذا درلیست غذایی نجیب زادگان نوشته می شد وخوردن آن معمول ومرسوم بود. درقرون وسطی سگ ها به عنوان درمان کننده بیماری افراد مورد استفاده قرارمی گرفتند. باورشده بود که خون سگ های سفید خشم وناراحتی را آرام خواهد کرد وخون سگ های سیاه درد نوزادان را کاهش خواهد داد. درقرن هفدهم اروپاییان هرنوع مبادله وفروش سگ ها وهمینطوررقابت ومسابقه بین آنها را ممنوع کردند ومردم را واداشتند که برای سگ ها احترام قائل شوند واین موضوع به وسیله نقاشان نشان داده شد وتمامی این تصاویربیانگر این حالت بود که سگ ها متشخصانه برروی پاهای خود می نشینند.ازمیان نقاشان مشهوری که چهره سگ ها را ترسیم می کردند می توان به این افراد اشاره کرد: " دورر بوتیچلی. پیرو دلافرانچسکا. مانتگنا. تیتیان. بسچ الدرروبنس. کانالتو. ولاسکوئزو گویا. همچنین اشعارو نماهایی با عشق به سگ طنین اندازو این آثارادبی بوسیله لورنزوشکسپیر خلق ش