طراحی خوب و کاربر پسند مثل هوایی است که ما در آن تنفس می کنیم، یعنی چیزی که به آن نیاز داریم و بدون اینکه فکر کنیم از آن استفاده می کنیم. اگر تا به حال از یک
طراحی بد استفاده کرده باشید، هنگام گردش در وب سایت با چالش مواجه می شوید، از کلیک کردن منصرف می شوید چون به چیزی که به دنبال آن بودید دست پیدا نکرده اید، قادر به کامل کردن آنچه در ذهن خود داشتید نشده اید حتی بیشتر دچار سردرگمی شده اید، پس به این نتیجه می رسید که در انتخاب خود اشتباه کرده اید.
وب سایت ها تصاویر زیبا نیستند، آنها برای استفاده افراد ایجاد شده اند، بنابراین اهمیت زیادی دارد که ما به عنوان یک طراح زمان مناسب و کافی صرف فکر کردن در
مورد مزایای یک
طراحی خوب بکنیم. در این مقاله چند
مورد از مزایای
اساسی و نکات مهم را که به شما کمک می کند یک طراح خوب شوید برای شما ذکر خواهیم کرد.
1- تجزیه و تحلیل کاربران
در هر وب سایت حداقل 3 مدعی یا طرف دعوی وجود دارد- مالک سایت یا مشتری، کاربران سایت و طراح یا سازنده سایت. در حقیقت اغلب چندین گروه کاربر، چند مالک مختلف و چند فرد در تیم
طراحی وجود دارد. این ها عواملی هستند که باعث می شود مردم از کاربران دایمی و ماندگار یک وب سایت شوند.
نکته ای که در
مورد ماندگاری وجود دارد این است که هر کس معمولا نیازهای متفاوتی دارد. مشتریان شما یک دستور کاری دارند- آیا این رییس را راضی و خشنود می کند، بزرگ تر کردن لوگو و البته پیام را به خوبی می رساند. کاربران شما نیز دارای دستور کار هستند- کاری که آنها سعی در اجرای آن دارند، اطلاعاتی که برای رسیدن به آن تلاش می کنند. و البته خود شما نیز دارای یک دستور کار هستید- به نمایش گذاشتن یک گالری CSS جذاب و دوست داشتنی، راضی کردن رییس، وارد کردن همه موارد و جزییات در طرح قبل از ساعت 5 بعد ازظهر که شما می خواهید از منزل خارج شوید. نکته حایز اهمیت این است که باید به یاد داشته باشید که کاربران در درجه اول اهمیت قرار دارند. اگر می خواهید یک وب سایت موفق داشته باشید باید برنامه های خود را با نیازهای کاربران همسو کنید در این صورت است که کاربران خوشحال می شوند و اطلاعات
مورد نظر خود را بدست می آورند. به همین دلیل است که می گوییم اولین کاری که باید در برنامه ریزی برای
طراحی وب سایت انجام دهید بررسی این مسئله است که چه کسی مخاطب شماست.
سطح یا کلاس کاربران یا مخاطبان
کلمه مخاطب هدف به گروهی از مردم اشاره می کند که ما آنها را در استفاده از وب سایت
مورد هدف قرار می دهیم. واقعیت بیششتر مثل این است که انبوهی از افراد قصد استفاده از وب سایت را دارند، چه ما دوست داشته باشیم یا نداشته باشیم، و این کاملا به ما بستگی دارد که چگونه به این افراد سرویس دهی کنیم. بنابراین من ترجیح می دهم به سطح یا کلاس مخاطبان فکر کنم، که گروهی از مردم هستند که قصد استفاده از یک سایت را دارند.
هر طبقه از مخاطبان دارای مجموعه ای از کارها هستند که سعی دارند آنها را انجام دهند و اطلاعاتی که به آن علاقمند هستند. وظیفه شما به عنوان یک طراح وب کشف این موضوع است که این دسته از مردم چه کسانی هستند، چه چیزی می خواهند و چگونه از یک وب سایت استفاده می کنند. برای پیچیده کردن موضوع، شما می توانید یک مخاطب را با چند روش مختلف تجزیه و تحلیل کنید، کسانی که از بقیه مفید ترند.
برای مثال شما می توانید روی وب سایت Psdtuts+ چهار دسته مخاطب مشاهده کنید:
1. فتوشاپ و
طراحی برای کاربران مبتدی و آماتور
2. طراحان وب و طراحان
گرافیکی
3. طراحان
گرافیک کامپیوتری
4. بازدیدکنندگان علاقمند تصادفی
ممکن است یک روش دیگر برای دسته بندی مخاطب مناسب باشد. روش دیگری که برای تفکیک مخاطب وجود دارد به این شرح است:
1. افراد مربوط به یک هیات یا گروه برای یادگیری فتوشاپ
2. خوانندگان معین که فقط مهارت های خود را دنبال می کنند
3. خوانندگان معمول و معین شرکت کننده در انجمن
4. خوانندگان معین که به دنبال وقت گذارنی هستند
5. بازدیدکنندگان گذری یا تصادفی
با نگاه به این شیوه طبقه بندی متوجه می شوید که انواع مختلفی از مخاطبان با اهداف متفاوت از Psdtuts+ بازدید می کنند. نتیجه ای که از این تفکیک بدست می آوریم این است که افراد گروه اول و دوم بیشتر وارد Plus system شده و دسته 1 و 4 علاقمند به ملحق شدن به گروه Flickr هستند و به هیمن ترتیب. سپس شما تعداد افراد موجود در هر گروه از مخاطبان را تخمین می زنید و به این نتیجه می رسید که پر اهمیت ترین و کم اهمیت ترین موضوعات سایت کدامند.
اولویت بندی کارهای کاربران
پس از اینکه مجموعه کاربران تعیین شد و نوع کاری که میخواهند روی سایت انجام دهند را فهمیدید و نیز تفاوت های مهم و عمده میان مجموعه ها مشخص شد، می توانید روی اولویت های کاری کاربران متمرکز شوید. در اینجا مهم تر از همه، اهداف مشتری یا مالک سایت است که روی کار می آید چون آنها هستند که میزان اهمیت گروه های مختلف کاربران را تعیین می کنند.
مجددا به مثال Psdtuts+ باز می گردیم. یکی از مهم ترین کارهای کاربر قرار گرفتن در Plus system است، چون این چیزی است ک برای سایت هزینه می کند، پس ولو اینکه"افراد مربوط به یک هیات یا گروه برای یادگیری فتوشاپ" به بزرگی گروه "خوانندگان معین که به دنبال وقت گذارنی هستند" و "خوانندگان معمول و معین شرکت کننده در انجمن" نیستند، باز هم مهم ترین گروه هستند. در نتیجه، ما بهترین فضای صفحه (قسمت بالای سمت راست نوار کناری) نزدیک محل الحاق شدن Plus را به آنها اختصاص می دهیم.
از سوی دیگر "خوانندگان معمول و معین شرکت کننده در انجمن" یک گره کاملا بزرگ است اما شامل گروهی از افراد نیزمی شود که هم با سایت آشنایی دارند و هم می خواهند کار بیشتری انجام دهند، بنابراین چیزی مثل گروه Flickr می تواند کمی نزدیک نوار کناری، یعنی جایی که قابلیت دسترسی دارد اما نه فورا، قرار می گیرد.
تقسیم بندی غرایز، تحلیل، قضاوت صحیح (عرف، حس مشترک، عقل سلیم)
سرانجام پس از پایان یافتن تعیین گروه های مخاطب، چیزی که آنها می خواهند و کاری که انجام خواهند داد ترکیبی از غریزه، تحلیل و کاوش و عق سلیم است. من فکر می کنم مهارت و میزان بودجه شما هر قدر باشد، بهتر است یک تحلیل کوتاه از گروه های مختلف بنویسید. اغلب این کار شما را وادار می کند تا به روابط و موضوعاتی که ممکن است به ذهن تان نرسد توجه کنید.
پس از آن شما می توانید یک تحلیل جامع به مشتری یا مالک سایت ارائه کنید. در بیشتر موارد شما باید بدانید که آنها مطالب در
مورد گروه های مخاطب به شما می گویند که شما در غیر این صورت هرگز متوجه آنها نمی شدید. و هر چه بیشتر در
مورد کاربران اطلاعات داشته باشید، بهتر می توانید برای آنها سایت
طراحی کنید.
2. شما می توانید با دیدن مردم چیزهای زیادی یاد بگیرید
بهترین راه برای شناخت اینکه افراد چگونه از یک وب سایت استفاده می کنند، تماشای آنها در حال استفاده از یک سایت است. به این کار امتحان کردن کاربر گفته می شود و انجام این کار برای مدت زمان طولانی یک کار پر فشار و طاقت فرسا است که تنها برخی از آژانس ها مایل به انجام آن هستند. مطمئنا تست کردن کاربران رسمی کاری است که خارج از بودجه بیشتر پروژه های
طراحی است.
امتحان کردن کاربر برای شما به عنوان یک طراح وب کار بسیار مفیدی است
اولین چیزی که باید تشخیص دهید، این است که زمان مناسب برای انجام هر نوع تست بر روی کاربران چه زمانی است، این باعث می شود شما به یک طراح حرفه ای تبدیل شوید. شما با دقت روی عملکرد و نحوه استفاده کاربران از یک وب سایت متمرکز می شوید و این یک فرصت خوب است که شما با دیدن کار آنها شگفت زده خواهید شد. چیزهای که فکر می کنید واضح و مشهود هستند همیشه این گونه نیستند، مثلا متنی که فکر می کردید چیزی را توضیح می داده، هرگز خوانده نشده است، و به طور کلی کاربران کاری را انجام می دهند که تصور آن نشده است. اگر بتوانید در حین استفاده کاربر از وب سایت به طور دوستانه با او وارد صحبت شده و نحوه کار او را به طور شفاهی نیز از او بپرسید خیلی بهتر خواهد بود.
روش های صحیح تست کاربر
اگر می خواهید تست های رسمی و صحیحی انجام دهید، یکی از ساده ترین و ارزشمند ترین روش ها استفاده از ارزیابی اکتشافی Jakob Neilsen است (
Heuristic Evaluation).برخلاف نام ترسناکش، این روش روی مجموعه ای از رفتارهای کاربران در استفاده از وب سایت انجام شد، سپس آنها را با یک گروه ویژه به نام گروه اکتشافی ارزیابی کردند. از گروه اکتشافی که به طور معمول در این آزمایش
مورد استفاده قرار می گرفت مجموعه ای از 10 کشف کننده مفید و کارآمد و فرایند حقیقی (
Neilsen's set of 10 Usability Heuristics) چگونگی انجام تست توسط شماست (
how you conduct the testing) که توسط Neilsen در یک مقاله قابل فهم و ساده توضیح داده شده است.
نکته ای که در
مورد Heuristic Evaluation وجود دارد این است که شما برای انجام آزمایش نیازی به افراد متعدد ندارید، در حقیقت 5 نفر باید حدود 75% از کل مشکلات موجود در قابلت های استفاده از وب سایت را پیدا کنند، در حالیکه دو برابر این تعداد یعنی 10 نفر 85% کل نمره را بدست می آورند. من حدس می زنم 5 نفر باید از بقیه متمایز باشند، بنابراین نظریه که افراد مختلف مشکلات متفاوتی پیدا می کنند.
بر اساس یک مطاله موردی، ارزش و بهای استفاده از این روش حدود 10.500 دلار بوده و سود
مورد انتضار 500.000 دلار تخمین زده شده است، که این مقدار متحیر کننده است.
دشواری های تست کاربر
در اختیار نداشتن 10.500 دلار به این معنا نیست که شما نمی توانید از مزایای تست کاربر بهره مند شوید. سرانجام همه شما نیاز به تعداد کمی از افراد دارید که می توانید برای هر نفر 10 دقیقه زمان در نظر بگیرید. قبل از هر چیز برای تست کردن، نیاز به سازماندهی و برنامه ریزی آن چیز خواهید داشت. این می تواند شامل تهیه کاغذ و قلم تا مدل های فتوشاپ شود. سپس باید چند ایده در
مورد چیزی که به دنبال آن هستید و در ذهن می پرورانید پیدا کنید.
حالا با نمونه
مورد آزمایش صحبت کنید، در نتیجه آنها متوجه کاری که سعی در انجام دادن آن دارند می شوند. برای مثال، شما قصد خرید بلیط کشور فیجی را دارید و به این صفحه می رسید سپس به آن ها یک سری عکس یا تکه کاغذ نشان می دهید. اگر آن کار واقعا کاربرد نداشت سپس توضیحات خود را به صورت عملی ارائه کنید- هم می توانید نشان دهید وقتی روی چیزی کلیک می کنند چه اتفاقی می افتد و هم می توانید صفحه وب سایت را تغییر دهید.
من شخصا فکر می کنم تصاویر بهتر هستند چون شما می توانید ببینید ماوس فرد دقیقا به کجا حرکت می کند، آنها در حال دیدن چیزهایی هستند که به آنچه در حقیقت می بینند نزدیک است، اما در همان زمان شما نیازی به ساخت یک سایت کامل ندارید.
در حین انجام تست نباید خیلی صحبت کنید، به یاد داشته باشید که شما یک ناظر هستید. در پایان کار فرصت کافی برای پرسیدن سوالات خود خواهید داشت. سوالات خود را در حین مشاهده یادداشت کنید.
همین! نه نیازی به لباس سفید آزمایشگاه دارید و نه تجهیزات مخصوص، شما فقط به چند دوست نیاز دارید که خودشان طراح نباشند.
3rd Party Paid Services
پس از نوشتن تمام اتفاقاتی که برای من افتاد به سراغ یک سرویس ارزان قیمت رفتم که می توانست شرایط تست کاربر را فراهم کند. این شرکت UserTesting.com است که برای شما یک فیلم ویدئوی و یک خلاصه وضعیت مکتوب با استفاده از سایت شما با یک فرد حقیقی تهیه می کند که با 19 دلار برای یک فرد تست شونده آغاز شده و اگر تعداد تست شودگان به 100 نفر برسد برای هر فرد 1.699 دلار دریافت می کند. من نمی توانستم بگویم این افراد تا چه اندازه عینی هستند، اما مجبور بودم بگویم برای بدست آوردن 5 نفر 100 دلار می پردازم که این برای یک پروژه متوسط رقم بدی نبود.
باید به خاطر داشته باشید که می توانید تنها از یک سرویس مثل این با یک وب سایت که واقعا در حال کار است استفاده کنید اگر سعی در انجام این تست بر روی مدل های فتوشاپ و یا روی قاب سیمی کاغذ و قلم هستید، با سختی هایی مواجه خواهد شد.
ابزارهای تحلیل اجرای پست
امروزه ابزارهای آماری فراوانی وجود دارد که شما می توانید برای آزمایش افرادی که از یک سایت استفاده می کنند بکار برید. در اینجا تعدادی از این ابزارهای تحلیلی را به شما معرفی می کنیم:
1. تحلیل کلیک- CrazyEgg و Google Analytics Site Overlay و ClickHeat با کمک این سرویس ها می توانید ببینید کاربران کجا کلیک می کنند. من از این امکان در Google Analytics استفاده کرده ام (به مسیر Content > Site Overlay در منوی کنار بروید). این دقیقا نشان می دهد کاربران اغلب روی چه قسمتی از یک صفحه خاص تمرکز می کنند، البته چیزی در
مورد اینکه کاربر قصد انجام چه کاری را دارد و یا سعی در رسیدن به چه هدفی را دارد نخواهید فهمید، بنابراین این تنها نصف داستان است.
2. تحلیل مسیر- بهترین پکیج های تحلیلی برای فهمیدن این که کاربران از چه مسیرهایی به یک سایت دسترسی پیدا می کنند می تواند توسط پکیج های آماری مثل Google Analytics تعیین و مشخص شود. بین تنظیم اهداف، اتفاقات، ردیابی صفحات موجود، و نیز جستجو با محتوا و نگاه کردن به مسیرهای راهنما، اطلاعات بیشتری از آنچه در ذهن دارید وجود دارد. من به شخصه دریافتم که گاهی این کار سخت و طاقت فرسا است و در واقع فقط از اهداف استفاده کردم، اما حدس می زنم بهتر است به جای نیازمند بودن بیشتر از آنچه به آن نیاز دارید در اختیار داشته باشید.
3. تست دوبخشی-بهترین پیکج های تحلیلی تست دو بخشی زمانی است که شما بین دو ورژن مختلف از یک صفحه به طور یکی در میان رفت و آمد می کنید تا ببینید چه چیزی هر یک چگونه تغییر پیدا می کند. این یک راهکار کاملا مفید برای فهم چگونگی بهبود فروش و لندینگ پیج ها است، اما شما می توانید از آن در انواع
طراحی های کاربر پسند استفاده کنید.