بیماریهای شایع ماهی های
آکواریم و
روش درمان آنها:
1- دم خوره و گندیدگی باله ها
2- کلومناریس
3- امراض باکتریزای آبششی
4- آب آوردگی شکم و...
بیماریهای شایع ماهی های
آکواریم و
روش درمان آنها
1- دم خوره و گندیدگی باله ها
2- کلومناریس
3- امراض باکتریزای آبششی
4- آب آوردگی شکم
5- تیرگی پوست و باله ها
6- بیماری سفیدک
7- قارچ پوست و دهان
8- عفونت دهان
9- سفید و شل شدن مدفوع
10- عفونت آبششها
11- بیماری سفید شدن تخمها
بیماری دم خوره و گندیدگی باله ها :
درمرحله ابتدایی، درلبه خارجی باله های شنا خطی سفید ایجاد می شود که رفته رفته به سمت قاعده باله پیش رفته و قسمت هایی از لبه خارجی باله های شنا را از بین می برد. در ادامه بیماری دم خوره، قسمتهایی از باله ها از بین رفته و شعاعها سخت می گردند. سرانجام، خود عامل، که نوعی میکروب است از بین می رود ولی زخمی باقی می ماند که می تواند مورد هجوم قارچها قرار گیرد که در آن صورت تا مرگ
ماهی هم می تواند پیش رود. البته میتوانید با ایجاد شرایط بهداشتی و کاملاً مناسب برای ماهیان و داشتن یک رژیم غذایی مقوی برای آنها، از گندیدگی باله ها جلوگیری نمایید. در آن صورت رفع بیماری دم خوره بسیار آسان خواهد بود. لیکن در صورت عدم ایجاد شرایط بهداشتی و رژیم غذایی مناسب، ماهیان شما ضعیف شده و آسیب پذیری بیشتری در مقابل بیماری خواهند داشت. در این حالت علاوه بر ایجاد شرایط مناسب، ناچار به استفاده از
روش درمانی ویژه ای نیز خواهید بود.
- معالجه توسط : نیتروفورانش
- کاربرد:
درمان کدری و عفونت و گندیدگی باله ها، عفونت های باکتریزای سطحی، عفونت کلیه ها و دیگر اندامهای داخلی، پیشگیری از ابتلا به آب آوردگی شکم. پس از انتقال ماهیان بیمار به مخزن قرنطینه جهت پیشگیری از ابتلای سایر ماهیان، نیتروفورانش استفاده می شود.
- شیوه های
درمان :
1- حمام : محتوی یک کپسول 500 میلی گرمی را در یک لیوان آب ولرم حل کرده و 40-30 لیتر آب
آکواریم وارد نمائید. ماهیها را به مدت 150 روز در آن حمام کنید.
2- غذا : 300 میلی گرم پودر نیتروفورانش را با 200 گرم غذا مخلوط کرده و روزی 2 بار بمدت 9 روز به
ماهی ها بخورانید. پس از اتخاذ روشهای
درمان ذکر شده، باله ها شروع به رشد کرده و کم کم به شکل اولیه خود باز می گردند.
بیماری کلومناریس :
دراین بیماری، نخست لکه های سفید و کوچکی بر روی پوزه، باله ها و اطراف پولک ها دیده می شود که پس از بزرگ شدن، ظاهری قارچ زده به خود می گیرند. در مرحله پیشرفته، بافت میان تیغه های باله ها از بین رفته و باله ها بصورت رشته رشته در می آیند که محیط مناسبی برای رشد انواع قارچها است.
بیماری کلومناریس را می توان جزء امراض باکتریزای آبششی نیز دانست، زیرا این باکتری می تواند به آبششها نیز حمله شده و شروع به از بین بردن بافت میان تیغه های آبششها نماید. در این صورت، تیغه ها جدا شده و می ریزند. در ماهیان جوان، جدا شدن بافت آبششها با تولید مخاط زیادی همراه است که این مخاط سطح آبشش را پوشانده و در نتیجه مانع عمل تنفس می گردد. آنگاه
ماهی دچار خفگی می شود.
مبارزه با این بیماری، مستلزم رعایت تمام نکات بهداشتی آب و درجه حرارت مناسب است. برای مبارزه درمراحل نخستین - ظاهر گشتن لکه کوچک و سفید رنگ از
روش درمان زیر استفاده می شود:
-
درمان توسط : اکرفلاوین = تریپافلاوین
- کاربرد : در معالجه تیرگی پوس و باله ها، گندیدگی پوزه و باله ها و ضد عفونی در جراحات کوچک.
توجه : این دارو آب را شدیداً رنگی می کند.
- تهیه محلول مادر : یک گرم اکریفلاوین را در یک لیتر آب حل کنید.
- شیوه
درمان : در ظرفی جداگانه به ازاء هر لیتر آب، 5 میلی لیتر از محلول مادر ریخته و
ماهی را به مدت 4-2 روز در آن حمام کنید.
نقاط مورد هجوم باکتری کلومناریس بیشتر زخمهای سطحی ناشی از آسیب دیدگی و یا کمبود ویتامین است. اما گاهی، بیماری به سرعت وارد مرحله حاد می گردد که در این صورت می تواند صدها
ماهی را در کمتر از 3 روز تلف کند. در این حالت باید بلافاصله به
درمان به
روش زیر پرداخت:
-
درمان توسط: ترکیبی از اکریفلاوین و کلرامفنیکل
- کاربرد: معالجه بیماری کلومناریس حاد
- شیوه
درمان : مقداری آب تازه در ظرفی شیشه ای ریخته و به ازاء هر لیتر آب، 40 میلی گرم کلرامفنیکل و 4 میلی لیتر محلول مادر آکریفلاوین وارد آن نمایید. سپس ماهیها را برای 12 ساعت در آن حمام کنید.
به یاد داشته باشید که با مشاهده بیماری ، چه در حالت مزمن و چه در حالت حاد، همراه با
درمان ماهیها تمام وسایل و ابزارآلات را نیز ضد عفونی کنید.
بیماری کلومناریس از
شایع ترین بیماری های آکواریمی است که بیشترین ضرر را به
آکواریم داران وارد می کند، لیکن به سادگی می توان با اتخاذ تمهیداتی از بروز آن ممانعت بعمل آورد.
ماهیهای خریداری شده را در مخزنی با شرایط کاملاً بهداشتی قرار داده و به ازای هر لیتر آب 50 میلی گرم کلرامفنیکل اضافه کنید و24 ساعت ماهیها را در این حمام نگاه دارید. در آن صورت باکتری از بین رفته و ماهیها بیمار نخواهند شد.
بیماری آب آوردگی شکم:
تقریباً تمام انواع
ماهی های
آکواریم میتوانند به این بیماری مبتلا شوند. ابتلای یکی از ماهیان کافیست تا تمام
ماهی های دیگر هم در مدت بسیار اندکی به آن مبتلا گردند. اگر ماهیها سالم و قوی و شرایط بهداشتی در محیط رعایت شود، این باکتری نمی تواند برای ماهیان خطری جدی محسوب گردد.
در این بیماری، مقدار زیادی آب در حفره شکمی
ماهی جمع شده و شکم
ماهی باد می کند. در مراحل پیشرفته بیماری، حتی چشمها نیز آب آورده و از حدقه بیرون می زنند و همینطور مقعد شدیداً عفونی شده و قرمز می گردد.
مداوا در مراحل ابتدایی امکان پذیراست.
برای پیشگیری از سرایت این بیماری به ماهیها سالمی که مدتها با ماهیها بیمار در یک مخزن بوده اند می توان از نیتروفورانش و
روش معالجه ای که ذکر شد استفاده کرد. جهت معالجه می توان از کلرامفنیکل، محلول تتراسیکلین هیدروکلراید، اکسی تتراسیکلین، فورازولیدون و یا سولفانامیدهایی مانند سولفادیازول سود جست.
متداولترین
روش درمان، استفاده از اکسی تتراسیکلین است که از لحاظ قیمت نیز از سایر داروها ارزانتر است، مضاف بر آنکه براحتی در داروخانه ها یافت می شود.
-
درمان توسط : اکسی تتراسیکلین
- کاربرد: معالجه ابتلا به آب آوردگی شکم
- شیوه
درمان : در ظرفی جداگانه به ازای هر 20 لیتر آب، محتوای یک کپسول 250 میلی گرمی را حل کرده و
ماهی را 3-2 روز در آن حمام کنید.
بیماری تیرگی پوست:
در این بیماری، پوست و آبششها توسط انگل آلوده شده و سبب کدر گشتگی شدید پوست می گردد. ماهیهای مبتلا پوست خود را شدیداً به دیواره و وسایل داخل
آکواریم می مالند.
از علایم مهم آغاز بیماری، پیدایش لکه های تیره دایره یا بیضی شکل بر روی پوست است.محل این لکه ها به تدریج ورم کرده و سفید می شود. سرانجام پوست در محل لکه های مزبور از بدن خارج می گردد. با پیشرفت بیماری،
ماهی تنبل و کند می شود.
گاهی انگل روی آبششها رشد می کند که در آن صورت
ماهی دچار کمبود اکسیژن شده و به سطح آب می آید و شدیداً تنفس می کند.
در روی پوست، بیشتر قسمت پشت یعنی از پس سر تا باله پشتی مورد هجوم این انگل است. روند پیشرفت بیماری در
ماهی های جوان و یا ضعیف سریع می باشد ولی درماهی های بالغ و قوی پیشرفت لکه ها به کندی صورت می گیرد.
جهت
درمان در مراحل ابتدایی می توان از نمک طعام و یا مترونیدازول بهره برد.
- معالجه توسط : نمک طعام
- کاربرد: درمعالجه ابتلای خفیف به انگلها و شروع کدر گشتگی پوست و باله ها و دور نمودن زالو
- شیوه های
درمان :
1- حمام کوتاه مدت : 20- 15 گرم نمک طعام را در یک لیتر آب حل کرده و
ماهی را برای 45-10 دقیقه در آن حمام کنید.
2- حمام دراز مدت : یک گرم نمک طعام را برای 5/12 لیتر آب
آکواریم ( برای آب
آکواریم سبک )، و 3 گرم نمک طعام برای 10 لیتر آب
آکواریم ( برای آب
آکواریم سنگین ) بکار برده و ماهیها را برای مدت 5 روز در آن حمام کنید.
برای
درمان این بیماری در مراحل پیشرفته، از یکی از داروهی اکریفلاوین، نمک طعام، مالاشیت گرین و یا متیلن بلو استفاده می کنند.
روش معالجه با اکریفلاوین و نمک طعام قبلاً ذکر شد. مالاشیت گرین هم به سبب سمیت بالا، به مبتدیان توصیه نمی گردد.
- معالجه توسط : متیلن بلو
- کاربرد : در معالجه قارچها و کدر شدن پوست و امراض خونی ( مرض خواب )
- طرز تهیه محلول مادر : یک گرم متیلن بلو دریک لیتر آب حل شود.
- شیوه های
درمان :
1- یک میلی لیتر محلول مادر در یک لیتر آب
آکواریم ریخته و پس از مدت 5 روز باقی مانده دارو را توسط صافی ذغالی از آب جدا نمایید.
2- سه میلی لیتر محلول مادر در یک لیتر آب ریخته و ماهیان مبتلا را به مدت 3 روز در آن قرار دهید . ( به علت غلظت محلول، این شیوه معالجه باید در ظرف جداگانه ای صورت گیرد )
3- حمام کوتاه مدت : 200 میلی لیتر محلول مادر را در ظرف جداگانه ای در 10 لیتر آب حل کرده و
ماهی را برای 30 دقیقه در آن حمام کنید.
4- جهت جلوگیری از امراض احتمالی ناشی از حمل و نقل، 50 میلی لیتر محلول مادر را در 100 لیتر آب در مخزن قرنطینه بریزید.
5- برای پیشگیری از امراض قارچی، 30 میلی لیتر محلول مادر را به ازای 100 لیتر آب به مخزن اضافه نمایید.
بیماری سفیدک یا ایک :
درمرحله پیشرفته، نقطه های سفید بسیاری همانند خاک برنج سراسر بدن
ماهی را می پوشانند. از این رو، به آن بیماری برنج هم می گویند. در این حالت
ماهی خود را به اشیاء داخل
آکواریم می ساید و سعی دارد تاانگل را از پوست جدا کند. مدتی بعد، شدیداً تنبل و بیحال شده و رفته رفته لکه های سفیدی در روی پوس تشکیل می گردد و بخشهایی از پوست جدا شده و می افتد. در این مرحله چیزی به مرگ
ماهی نمانده است.
زمان لازم جهت رشد یاخته در زیر پوست به دو عامل اصلی یعنی درجه حرارت و درجه قدرت دفاعی بدن
ماهی بستگی دارد. هر چه
ماهی قویتر و سالمتر باشد، رشد یاخته به مراتب کندتر خواهد بود. در هر صورت، یاخته در درون جداره ای که به دور خود می سازد می تواند در طی 24-8 ساعت بیش از 1000 یاخته بوجود آورد. معمولاً بدن ماهیهای مبتلا به این بیماری، پس از بهبود تا حدود زیادی در مقابل آن مقاوم می شود. در این حالت گلبولهای سفید خون دور یاخته ها کیستهایی ساخته و آنها را محبوس می کنند. تنها زمانی که قدرت دفاعی بدن ماهیها بنا به عللی از جمله شرایط غیر بهداشتی محیط زیست، تغذیه نادرست، کمبود اکسیژن و ضعف ناشی از
بیماریهای دیگر ضعیف گردد، یاخته های محبوس در کیستها دوباره فعال شده و خود
ماهی و یا حتی
ماهی های تازه به
آکواریم وارد شده را مبتلا می سازند.
در مراحل ابتدایی، می توان با استفاده از
روش افزایش درجه حرارت آب تا بیش از 30 درجه سانتیگراد به مقابله با این بیماری پرداخت ولی در مراحل پیشرفته ناچار به
درمان به دارو هستیم.
- معالجه از طریق : گرما
- شیوه
درمان : ازدیاد درجه حرارت باید تدریجی بوده و از یک درجه سانتیگراد در ساعت فراتر نرود. هدف ایجاد شرایطی است که ناقل بیماری یا قادر به حیات نباشد و یا حداقل قدرت تولید مثل خویش را از دست بدهد.
باید متذکر شد که برای ماهیان حساس به افزایش دما، از شیوه های
درمان دارویی بهره گیری شود. لیکن برای سایر ماهیها، افزایش 3-2 درجه سانتیگراد برای 3-2 روز بسیار مفید خواهد بود. این عمل جدا از نابودی بسیاری از ناقلین بیماریها، سبب افزایش پادزهر لازم در خون شده و قدرت دفاعی بدن
ماهی را افزایش می دهد.
یکی از پیش شرطهای لازم برای
درمان از طریق افزایش دما، تمیزی آب و کافی بودن مقدار اکسیژن است.
برای
درمان با دارو باید از اکریفلاوین ، مالاشیت گرین و یا سولفات کنین، هیدروکلرید کنین استفاده کرد.
روش درمان با اکریفلاوین مانند آنچه در بالا ذکر شد است.
-
درمان توسط : سولفات کنین یا هیدروکلرید کنین
- کاربرد : مقابله با اودنیوم آب شیرین ( مقابله با بیماری نئون )
- شیوه درمان: یک گرم کنین را در 100 لیتر آب حل کرده و
ماهی ها را برای 3 روز در آن حمام نمایید. این
درمان را برای
ماهی های بسیار حساس و یا بسیار کوچک نباید بکار گرفت. سعی شود معالجه در ظرف جداگانه ای صورت پذیرد . به هنگام معالجه اگر آب کدر شد باید محلول تازه ای تهیه و ماهیها را به داخل آن انتقال داد.
بیماری سفید شدن تخمها:
سه عامل سبب سفید شدن تخمها می گردد:
1- کمبود اسپرم
2- وجود املاح اضافی در آب و یا اصطلاحاً آب سنگین
3- حمله قارچها به تخمها
جهت برطرف نمودن اشکال اول، توصیه می شود
ماهی نر حداقل یک هفته قبل از تخم ریزی ماده، جدا شده و با غذاهای مقوی و متنوع تقویت شود.
درمورد عامل دوم، باید سختی ویژه هر
ماهی و شرایط تخم ریزی آن
ماهی را دانست. آبهای سنگین دارای املاح زیادی هستند و این برخلاف آبهای بسیار سبک است که مناسب تخمها و تخمگذاری اکثر ماهیان می باشد.برای بدست آوردن آب سبک می توان از رزین کاتدی استفاده کرد.
در مورد عامل سوم هم باید گفت که حمله قارچها از دیگر مواردی است که سبب سفید شدن تخم ها می گردد. از آن جا ک تخم بصورت ثابت در جایی قرار دارد فرصت حمله برای قارچها بیشتر پیش می آید. در چنین مواردی غشایی ابر مانند در اطراف تخم ایجاد می شود که این همان قارچها هستند.
برای مقابله با قارچها می توان روشهای زیر را بکار برد:
1- قرار دادن تخمها در محل تاریک
2- تنظیم درجه حرارت روی 27-29 درجه سانتیگراد
3- ایجاد حمام متیلن بلو طبق
روش توضیح داده شده در قبل
4- خارج کردن تخمهای فاسد و سفید شده از مخزن قبل از اینکه بقیه را آلوده کنند.