هومن ملوک پور

يکشنبه چهاردهم مهرماه روز دامپزشک بود. قاعدتاً بايد در همان روز برايتان چيزي مي نوشتم اما از آنجا که دردسر هاي دامپزشک در روزنامه اعتماد فقط در هر پنجشنبه رخ مي دهد، امروز برايتان بازگو مي کنم از اين روز، تا بدانيد که دردسرهاي ذکر شده همه روزه (حتي روزهاي تعطيل) به سراغمان مي آيد و در ضمن بدانيد که ما دامپزشکان هم براي خودمان کسي هستيم و در 365 روز سال، يک روزش هم به نام ماست.

هميشه از اواخر مردادماه تبريک گفتن هاي مراجعه کنندگانم به مناسبت روزم آغاز مي شود و در روز اول شهريور به اوج خود مي رسد تا جايي که با سبد گل و پيامک هاي تبريک شرمنده ام مي کنند. من هم به رسم ادب هر بار تشکر مي کنم و هيچ وقت هم رويم نمي شود که بگويم روز اول شهريور به پاس بزرگداشت حکيم ابوعلي سينا روز پزشک است و به دامپزشکي ربطي ندارد. علت اين ناآگاهي مي دانيد چيست؟ دلايل زيادي دارد که فکر مي کنم از حوصله شما خارج است ولي اگر بخواهيد کمي برايتان مي گويم.

شب قبل از روزمان يعني 13 مهر ماه، رسانه ملي در زيرنويسش اعلام کرد در يکي از برنامه هاي پاياني آن شب، جناب وزير جهاد کشاورزي در برنامه يي به صورت زنده پاسخگوي مجري برنامه خواهد بود. من آن شب منزل يکي از دوستان پزشکم دعوت بودم که چند همکار ديگرش هم مدعو بودند. با غرور آن را اعلام کردم و خوشحال از اين که وزيرمان شب قبل از روزي که به نام مان است به تلويزيون مي آيد و از ما و حرفه مان صحبت خواهد کرد. برنامه که شروع شد همه به خاطر من ساکت شدند. آقاي وزير از هر دري صحبت کرد. مجري هم آن وسط ها چيزهايي مي گفت و ناگهان گفت؛ حالا مي خواهيم راجع به موضوعي صحبت کنيم که حتماً براي شما و آقاي وزير جالب است. ميهمانان به من نگاهي کردند و منتظر ادامه برنامه شدند. همه منتظر بوديم که مثلاً مطب دامپزشکي را نشان دهند و با يکي از استادان مصاحبه يي کنند. اما حدس مان اشتباه بود. برنامه يي را نشان مي داد مربوط به اوايل تصدي ايشان در وزارت جهاد و دوربين پشت سر وي حرکت مي کرد و ايشان با خوشحالي اتاقشان را نشان مي دادند. برنامه به پايان خود نزديک مي شد و من به خود اميدواري مي دادم که آقاي وزير مي خواهد به عنوان حسن ختام برنامه به دامپزشکان روزشان را تبريک بگويد. آقاي وزير گفت و گفت، از آفات گياهان، از واردات گندم، از تعويض يک مديرکل به خاطر اعتراض يک کشاورز و از تنها چيزي که نگفت، دامپزشکي بود. من از خجالتم زل زده بودم به تلويزيون تا چشمم به دوستان پزشک نيفتد. مجري برنامه در انتها معذرت خواهي کرد از اينکه وقت کم بوده وگرنه مي خواستند از ايشان راجع به موضوعات ديگر کشاورزي نيز سوالاتي بپرسند. يعني اگر باز هم وقت بود مي خواستند حتماً راجع به آموزش صحيح کود دادن يا جلوگيري از کپک زدگي حرف بزنند نه دامپزشک، بعد از تمام شدن برنامه مانند کساني که چند دقيقه يي بعد از پايان فوتبال باز هم به تماشا ادامه مي دهند و باخت تيم محبوب شان را باور ندارند، چشم دوخته بودم به اسامي پايان برنامه. حضار هم مانند کساني که بعد از خطايي که از کودکي سر مي زند مشغول کاري مي شوند که يعني من نفهميدم، شروع کردند به صحبت با هم و مي دانستم در دل به من فحش مي دهند که يک ساعت وقت شان را هدر دادم.

فرداي آن روز که روز دامپزشک بود، به جز يکي دو برنامه در ساعات کم مخاطب راديو هيچ اطلاع رساني صورت نگرفت و تنها در يک برنامه سيما يکي از مسوولان دامپزشکي را دعوت کرده بودند که ايشان هم کلي دارندگان حيوانات خانگي را ترساند و گفت نگهداري از حيوانات دست آموز مخاطره آميز است. ايشان تنها يک جمله گفت که به نفع دامپزشکان بود؛ «براي اينکه اين اتفاق نيفتد بايد آنهايي که «مجبور» به نگهداري حيوانات خانگي هستند به کلينيک هاي دامپزشکي خصوصي مراجعه کنند و شناسنامه براي حيوانات شان بگيرند،»

برعکس سال هاي پيش که کارت دعوتي براي دامپزشکان، براي اين روز فرستاده مي شد امسال براي بعضي ها فقط پيامکي ارسال شد که در سالن همايش هاي رازي مراسمي به اين مناسبت برگزار مي شود. از آنجا که هيچ دعوتنامه يي برايم نيامده بود به آنجا نرفتم که ظاهراً خوب کاري کردم. لااقل سال گذشته مشاور رئيس جمهور محترم از جانب ايشان به مراسم آمده بود که امسال خبري از ايشان هم نبود. يکي از همکارانم مي گفت بيشتر شبيه مراسم ختم بوده تا جشن. نه موسيقي، نه سرودي، نه هيچ برنامه جنبي. تنها سخنراني چند مسوول که بيشتر از دامپروري صحبت کردند تا دامپزشکي. از هيچ يک از همکاران موفق يا استادان زحمتکش اين حرفه نيز تقديري صورت نگرفت. عکس هايي هم که از مراسم ديدم اکثراً يا دانشجو بودند يا مديران شرکت هاي دارويي که در همان جا همايش داشتند و اکثر صندلي ها خالي بود. يادم هست در يکي از 14 مهرهاي سال هاي قبل که تقريباً همه همکاراني که مي شناختم دعوت شده بودند (با کارت) مراسمي بسيار باشکوه برگزار شده بود. حتي گروه ارکستر يکي از خوانندگان معروف هم برنامه اجرا کرد. داشتم با خودم فکر مي کردم، منابع دامي کشورمان که بعد از نفت بزرگ ترين سرمايه کشورمان است توسط همکاران دامپزشکم محافظت مي شود و اين گونه آن هم سالي يک بار از آنان تقدير مي شود. آن هم در کشوري که حدود 30 دانشکده و آموزشگاه دامپزشکي دارد. راستي اين همه دانشجو بعد از فارغ التحصيلي بايد چه کنند؟ مي گويند در چين باستان شغلي بود که فراگرفتن آن بسيار دشوار و متضمن مرارت هاي فراوان بود، ولي بعد از پايان دوره درآمد خوبي داشت. اين شغل «اژدهاکشي» بود. اژدهاکش ها بابت کشتن هر اژدها مبلغ بالايي از پادشاه دريافت مي کردند.تا اينکه اژدهاها تمام شدند. اژدها کش ها که بيکار شده بودند مي دانيد چه کردند؟ رفتند و مدرسه اژدهاکشي باز کردند و شروع کردند به اژدهاکش پروريدن. اتفاقي که هم اکنون براي دامپزشکي و شايد خيلي حرفه هاي ديگر در حال افتادن است.

در کشور هاي ديگر کاملاً وضعيت برعکس است. در امريکا شما براي ورود به رشته پزشکي احتياج به کنکور به آن معنا نداريد ولي براي ورود به دامپزشکي از شما امتحانات دشواري مي گيرند زيرا هم ارزش اجتماعي شغل دامپزشک در آنجا بسيار بالا است و هم درآمدش. در کشور انگلستان سه دانشکده دامپزشکي فعاليت مي کرد که چند سال پيش يکي از آنها را به علت زياد شدن دامپزشک و پايين آمدن ارزش اين شغل بستند. درست خوانديد، به همان علت که گفتم يک دانشکده را تعطيل کردند.

حالا فهميديد چرا به جاي 14 مهر، اول شهريور را به من دامپزشک تبريک مي گويند؟

علت نامگذاري 14 مهر

روز 14 مهر، با نظر استاد ممتاز دانشگاه تهران آقاي دکتر حسن تاجبخش که من افتخار شاگردي مستقيم ايشان را نداشتم اما از تاليفات شان بسيار آموخته ام نامگذاري شده. فرازهايي از مصاحبه شان با ايسنا و دليل نامگذاري اين روز را نقل مي کنم.

«...مشغول نوشتن کتاب بودم که متوجه شدم هر يک از روزهاي ماه نام مخصوصي دارد به عنوان مثال 16 هر ماه «مهرروز» يا روز فرشته مهر نام داشت که وقتي روز 16 ماه با ماه مهر مصادف مي شد، روز مهرگان يا روز مهر و ماه ناميده مي شد و در اين روز در ايران باستان جشن و سرور برگزار مي شد. روز 14 هر ماه گئوس روس يا گائوس روس يا گوش روز مربوط به فرشته گائوس يا فرشته دروازه ها يا فرشته نگاه دارنده حيوانات و سلامت حيوانات و کودکان نام داشت. 14 هر ماه چنين روزي بود و 14 روز مهر روز مبارکي بود و همچنين با آغاز سال تحصيلي جديد و آغاز سال زراعي جديد مقارن است.»

وي افزود؛ در يادداشت هاي مرحوم دکتر معين صاحب لغتنامه معين در مقاله يي در انجمن فرانسه که به سال 1325 منتشر شده بود، به نقل از رساله علامه فيض کاشاني حديثي از قول حضرت امام صادق (ع) نقل شده بود که در اهميت روز 14 ماه مهر سخناني آورده بود. براي نوشتن کتاب تاريخ دامپزشکي ايران بيش از دو هزار فيش تهيه کرده و هر مساله يي در مورد حيوان و بيولوژي حيوانات يافتم، يادداشت کردم که سه سال فيش برداري انجام شد.حين فيش برداري به کتاب بستان العارفين عبيد جعفر محدث در قرن پنجم رسيدم که عين حديث علامه فيض کاشاني در قرن يازدهم را آورده بود که فردي نزد امام جعفر صادق آمده و سوال مي کند که آيا مي داني روز چيست، وي گفته بود نمي دانم، اما پارسيان روز 14 مهر را براي روز نگهداري از حيوانات و ديدار دوستان مبارک مي دانند. اين روز به عنوان روز ملي دامپزشکي انتخاب شد که هم ريشه در تاريخ تمدن ايراني و هم اسلامي دارد.

تمام حيوانات را از ابتدايي ترين موجود مانند باکتري يوکاريوت گويند که در باکتري پروکاريوت يا حيوانات ابتدايي هستند که همه اينها داراي جان بوده و اگر بتوان مورچه يي را بزرگ فرض کرد، مثل آدم زندگي مي کند، زيرا همه جانداران از باکتري گرفته تا بزرگ ترين حيوانات همه نقش هاي متفاوتي از يک نقاش بزرگ يعني صانع پروردگار به دست آمده اند و انسان حق ندارد کل جهان را از آن خود بداند، حيوانات هم حق دارند...

به هر حال اين 14 مهر هم گذشت و من يک بار ديگر فهميدم جايگاه مان کجاست و ياد ضرب المثل معروف «از ماست که بر ماست» افتادم.