جاده‌سازی این‌بار یقه‌ی منحصربه‌فردترین گنبد نمكی ایران را گرفته است و اگر كسی جلوی آن را نگیرد، ایران سهمش را برای ثبت جهانی این گنبد در یونسكو از دست می‌دهد.
به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گنبد نمكی «كُنارسیاه» در 90 كیلومتری جنوب شرقی شیراز و 20 كیلومتری جنوب غربی شهرستان فیروزآباد قرار دارد. به اعتقاد كارشناسان كارست و گنبدهای نمكی جهان، از میان 120 گنبد نمكی كه در جنوب ایران وجود دارد، كنارسیاه قابلیت بیشتری برای ثبت در یونسكو دارد؛ اما حالا مدتی است در این منطقه عملیات ساخت جاده‌ی فیروزآباد ـ فراشبند آغاز شده است كه دقیقا از میان این گنبد نمكی عبور می‌كند.
جواد نظام‌دوست – رییس هیأت مدیره‌ی انجمن غارنوردان و غارشناسان ایران - با اشاره به ضرورت حفاظت از این اثر طبیعی به خبرنگار ایسنا گفت: ما به شرطی می‌توانیم كنارسیاه را ثبت جهانی كنیم كه مسائل زیست‌محیطی و حفاظتی آن رعایت شود.
گنبد نمكی كنارسياه در فيروزآباد فارس
دكتر مهدی زارعی ـ استاد دانشگاه شیراز ـ كه پیگیر موضوع ثبت كنارسیاه در یونسكو است درباره‌ی اوضاع این گنبد نمكی به خبرنگار ایسنا توضیح داد: ثبت جهانی این گنبد را پروفسور «پل ویلیامز» از اساتید برجسته‌ی كارست در دنیا و مشاور اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت، در سفر اخیرش به فیروزآباد فارس و پس از دیدن تعدادی از گنبدهای نمكی جنوب ایران، به دانشگاه شیراز پیشنهاد داد، چون به اعتقاد او، كنارسیاه در میان گنبدهای نمكی ایران، منحصربه‌فردتر است.
او ادامه داد: فقط تعدادی از كشورها، كوه نمكی دارند كه آنها هم كوچك‌‌اند. اردن، اسپانیا و فلسطین اشغالی از جمله‌ی این كشورها هستند و اتفاقا هیچ‌كدام گنبد نمكی به ارتفاع و بزرگی كنارسیاه ندارند.
تشكيل يك چاله ناگهانی در جاده گنبد نمكی
این استاد گروه آب‌شناسی در گروه زمین‌شناسی دانشگاه شیراز یادآوری كرد: جنوب ایران بیش از 100 گنبد نمكی دارد و مشتقان زیادی مانند دانشمندان، محققان و گردشگران تمایل دارند این گنبدها را كه به جای سنگ، از نمك تشكیل شده‌اند، ببینند. بنابراین ثبت و محافظت از این گنبد در توسعه‌ی گردشگری منطقه و حتا كشور تأثیر زیادی دارد.
زارعی بیان كرد: پروفسور ویلیامز در سفری كه به‌تازگی به فیروزآباد داشت، اعلام كرد كه یونسكو قصد دارد پنج گنبد نمكی جهان را ثبت كند. بنابراین پیشنهاد ثبت گنبد نمكی كنارسیاه را به ما (دانشگاه شیراز) داد. حالا دانشگاه شیراز با همكاری سازمان زمین‌شناسی در حال پیگیری این موضوع است.
وی اظهار كرد: برای ثبت جهانی آثار لازم است یكی از سازمان‌های دولتی برای طی كردن روال كارها وارد عمل شود كه انتخاب سازمان زمین‌شناسی به پیشنهاد پروفسور عزت‌الله رییسی ـ پیشكسوت هیدروژئولوژی و استاد دانشگاه شیرازـ انجام شد. مذاكرات اولیه نیز با این سازمان انجام شده و آنها هم قول‌هایی داده‌اند؛ ولی هنوز نتیجه‌ی قطعی اعلام نشده است. البته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم می‌تواند خیلی كمك كند و در این زمینه همكاری داشته باشد.
او در ادامه به جاده‌سازی در این گنبد اشاره كرد و گفت: یكی از معیارهای یونسكو برای ثبت جهانی، بكر بودن آثار طبیعی است؛ ولی وقتی ما پیگیر اقدامات لازم برای ثبت جهانی این گنبد نمكی بودیم، متوجه‌ی ساخت جاده‌ی فیروزآباد – فراشبند شدیم كه در حال عبور از میان این گنبد نمكی است و لطمه‌ی زیادی به ثبت جهانی این اثر می‌زند.
زارعی به آسیب‌های واردشده به بخش‌هایی از این گنبد به‌دلیل جاده‌سازی اشاره كرد و افزود: اگر مسیر این جاده تغییر كند می‌توان اصلاحاتی را در طرح ثبت جهانی این اثر انجام داد و موضوع را پیگیری كرد. این گنبد یك پدیده‌ی نادر به‌شمار می‌آید و اگر ثبت جهانی و معرفی شود قطعا گردشگران زیادی برای دیدن آن می‌آیند و مردم منطقه از این جریان سود می‌برند.
وی بیان كرد: شاید اگر این جاده چند كیلومتر طولانی‌تر شود، ما در مقابل خسارت‌هایی كه جاده‌سازی وارد می‌كند، چندان متضرر نشویم.
رخ‌نمون سنگ نمك در گنبد نمكی
او تأكید كرد: ساخت این جاده علاوه بر این‌كه موجب می‌شود كنارسیاه ثبت جهانی نشود، خطر جانی و مالی هم به‌دنبال خواهد داشت، چون معمولا نمك، انحلال پیدا می‌كند و گودال‌هایی در زمین‌های نمكی به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود كه اگر مطالعات دقیقی درباره‌ی جاده‌سازی روی این گنبد نمكی انجام نشده باشد، خطرات جبران‌ناپذیری از نظر مالی و جانی وارد می‌شود.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش كه آیا در حال حاضر فیروزآباد ـ فراشبند جاده‌ی دیگری ندارد؟ اظهار كرد: جاده‌ای قدیمی وجود دارد كه البته پرگردنه است و برای این‌كه مسیر دسترسی را كوتاه‌تر كنند و بهبود ببخشند، این جاده را می‌سازند؛ ولی می‌توان برای كاهش آسیب‌های احتمالی و خسارت به این اثر طبیعی، به‌گونه‌ای دیگر عمل كرد.
او درباره‌ی آسیب‌های ناشی از سفر بدون كنترل گردشگران به این گنبد نمكی، گفت: ممكن است بعضی گردشگران، نمونه‌هایی را از این كوه برداشت كنند كه این كار، مشكلاتی را پدید می‌آورد؛ ولی بهتر است برای این كار برنامه‌ریزی و مسیرهای عبور گردشگران مشخص شود و آنها آموزش داده شوند؛ اما به هر حال، آسیبی كه با ورود بدون كنترل گردشگران وارد می‌شود، خیلی كمتر از جاده‌سازی است.
زارعی درباره‌ی این‌كه برای ثبت این گنبد در یونسكو تا چه زمانی فرصت داریم؟ بیان كرد: این پیشنهاد به‌تازگی مطرح شده و تا كنون گنبد نمكی در جهان ثبت نشده است. ما هر زمان به یونسكو پیشنهاد دهیم آنها موضوع را بررسی و نتیجه را اعلام می‌كنند، یعنی فعلا زمان مشخصی وجود ندارد؛ ولی اگر ساخت جاده در كنارسیاه ادامه یابد، این موقعیت و فرصت را از دست می‌دهیم.