این بیماری بسیار شایع است و در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود. عوامل مختلفی در ایجاد و پایداری بیماری آسم نقش دارند.
هر چند وراثت یكی از جنبه‌های مهم آسم است، ولی این بیماری محرك‌های بیشماری در طبیعت دارد كه اگر آنها را نشناسیم، می‌توانند باعث ایجاد بیماری یا عود علائم آسم شوند. این بیماری در كودكان شیوع بیشتری دارد و با افزایش سن شیوع آن كمتر می‌شود.
آسم در واقع نوعی حساسیت راه‌های هوایی است و كسانی كه مبتلا به آسم هستند، مثل هر بیمار دیگری باید آموزش ببینند تا علائم بیماری خود را به حداقل رسانده و رنج كمتری را متحمل شوند.
آسم نوعی بیماری دستگاه تنفسی است كه بر اثر التهاب و انقباض نابجا و گاه مداوم راه‌های تنفسی ایجاد می‌شود. این بیماری در اصل نوعی التهاب است كه بر اثر تماس با مواد و آلرژن‌های مختلف ایجاد می‌شود.
سیستم ایمنی افراد مبتلا، در مقابل یك سری مواد خاص واكنشی شدیدتر از معمول نشان می‌دهد و باعث بروز علائم التهابی شدید در مجاری تنفسی می‌شود.
وقتی افراد مستعد یا مبتلا در یك محیط آلوده یا محرك تنفس می‌كنند، سیستم دفاعی بدن آنها شروع به فعالیت كرده و مولكولی به نام IgE می‌سازد.
این مولكول در برخورد با مواد خاص باعث آزادسازی یكسری مولكول‌ها در بدن می‌شود كه به تنگی نفس، سرفه و خس‌خس سینه می‌‌انجامد.
با آن‌كه بیماری آسم نوعی بیماری افزایش حساسیتی محسوب می‌شود، ولی باید توجه داشت همه افراد مبتلا به آلرژی به آسم مبتلا نمی‌شوند و همه مبتلایان آسم نیز الزاما آلرژی ندارند.
معمولا ابتلا به این بیماری از اوایل زندگی بوده و بر اثر عوامل مختلف ژنتیكی و محیطی ایجاد می‌شود. سن ابتلای خاصی برای این بیماری وجود ندارد و اغلب عوامل حساسیت‌زایی مثل تنباكو و مواد سمی معلق در هوا بخصوص دود سیگار باعث بروز آن در سنین پایین می‌شود.
در بسیاری از موارد وراثت و سابقه خانوادگی این بیماری نقش برجسته‌ای در سن ابتلای فرد ایفا میكند. در برخی كودكان مبتلا ممكن است با رسیدن به سنین بلوغ، علائم بیماری به‌طور كلی ناپدید شود.
عوامل موثر در آسم
علائم آسم معمولا در مواجهه با مواد خاصی بروز میكند. یكی از مهم‌ترین مواد مسبب آسم، دود سیگار است.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند كه حتی نوزادی كه مادر وی در دوران بارداری در معرض مكرر دود سیگار بوده است، احتمال بیشتری برای ابتلا به آسم دارد.
دود سیگار حاوی مواد سمی بسیار و محرك‌های قوی تنفسی بوده و مواجهه با آن می‌تواند تاثیرات بسیار مخرب و جبران‌ناپذیری بر توان عضلات صاف برونش‌ها و التهاب راه‌های هوایی افراد داشته باشد.
با مطالعاتی كه روی رژیم غذایی افراد مبتلا به آسم صورت گرفته است، محققان به این نتیجه رسیدند كسانی كه از رژیم غذایی پرچرب و با كالری فراوان استفاده می‌كنند، نسبت به سایرین، بیشتر در معرض افزایش التهاب قرار دارند.
این افراد سلول‌های دفاعی بیشتری در راه‌های هوایی خود دارند و مواد التهابی بیشتری در این نواحی آزاد می‌كنند البته از گذشته تاثیر مواد غذایی محرك در بروز بیماری آسم شناخته شده بود.
عوامل مختلفی در بروز علائم این بیماری نقش دارد كه از آن جمله می‌توان به ورزش سنگین، مواد آلرژی‌زا مثل گرده، پرز و پشم حیوانات، گرد و خاك و حتی كپك، هوای سرد و تغییرات هوایی، برخی داروها و مواد غذایی و نیز بعضی بیماری‌های ویروسی و حتی واكنش‌های روحی و استرس اشاره كرد.
نكته جالب این است كه چاقی یكی از عواملی است كه در ایجاد بیشتر بیماری‌ها از جمله آسم نقش دارد شاید به همین علت است كه این بیماری در كشورهای توسعه یافته بیشتر دیده می‌شود.
محققان بتازگی پروتئینی را كشف كرده‌اند كه در چاقی و ایجاد التهاب ریوی نقش دارد. این پروتئین با تاثیر‌گذاری بر سلول‌هایی كه در سیستم ایمنی نقش دارند منجر به ایجاد التهاب در ریه و آسم می‌شود.
از طرفی این پروتئین می‌تواند با تحریك این سلول‌ها، پروتئینی به نام PMCH تولید كند كه باعث افزایش اشتهای فرد می‌شود.
علائمی كه ابتلا به آسم را نشان می‌دهد
بیماری آسم علائم خاصی دارد كه با بروز آنها به این بیماری مشكوك می‌شویم. از آنجا كه آسم در سیستم تنفسی بوده و بیشتر مجاری هوایی را درگیر میكند، بیشتر علائم آن در ریه‌ها دیده می‌شود.
این علائم عبارتند از: تنگی نفس بخصوص بعد از انجام تمرینات ورزشی، سرفه مكرر، افزایش ترشحات در مجاری هوایی و دفع خلط، انقباض و تورفتگی عضلات جدار قفسه سینه، كاهش حجم ریه‌ها و بندرت قطع شدن تنفس كه فورا نیازمند درمان‌های پزشكی و استفاده از اسپری‌های مخصوص است.
این علائم نشانگر مشكلی در راه‌های هوایی است كه در صورت بروز آنها باید حتما به پزشك مراجعه نمایید. البته دقت كنید گاهی بیماری‌های دیگر سیستم‌های بدن نیز علائم مشابه ایجاد می‌كنند.
بیماری آسم معمولا با انجام آزمایش‌های خاص و اسپیرومتری كه نوعی تست تنفسی است، تشخیص داده می‌شود.
زندگی با تنگی نفس
كاملا طبیعی است شیوه زندگی هر كسی كه به یك بیماری مبتلا می‌شود، با دیگران متفاوت باشد. افرادی كه به بیماری مبتلا می‌شوند باید قابلیت‌ها و محدودیت‌های بدنی خود را به‌طور كامل شناخته و آنها را بپذیرند. به بیان دیگر با بیماری خود هماهنگ شوند.
اگر آسم دارید، بهتر است بیاموزید این بیماری چیست و چگونه می‌توانید به بهترین شكل از بدنتان محافظت كنید.
پایه درمان آسم، دارودرمانی است. پس یاد بگیرید داروهای خودتان را بموقع و صحیح مصرف كنید. طریقه مصرف درست اسپری را از پزشك خود بپرسید و سعی كنید طوری از آن استفاده كنید كه مقدار بیشتری از آن به داخل مجاری تنفسی شما برود و كمتر داخل فضای دهان بماند.
برای این منظور ابزار مفیدی ساخته شده است كه آن را بین اسپری و دهان قرار می‌دهید و سپس اسپری را استفاده می‌نمایید.
اگر اسپری را بدرستی مصرف نكنید، دارو بیشتر از این‌كه به‌طور موضعی جذب شده و عمل كند از راه دهان و به‌طور سیستمیك جذب شده و عوارض بیشتری خواهد داشت.
دوری كردن از مواد آلرژن و حساسیت‌زا را برای خود به یك عادت تبدیل كنید. هیچ‌گاه سیگار نكشید و به كسی اجازه سیگار كشیدن در منزلتان را هم ندهید. به تهویه مناسب خانه خود اهمیت زیادی بدهید و از تماس با غبار و مواد مشابه پرهیز كنید.
در هوای سرد یا توفانی كه گرد و خاك زیادی در هوا معلق است، برای خارج شدن از منزل، از ماسك یا شال گردن استفاده كنید.
آسم اگر تا دوران بلوغ بهبود نیابد، به احتمال قوی تا آخر عمر باقی می‌ماند. بنابراین باید راه‌های كنترل آن را بخوبی بشناسید و براحتی با آن كنار بیایید.
از بروز آسم جلوگیری كنیم
اولین اقدامی كه به هر بیمار مبتلا به آسم توصیه می‌شود، این است كه سعی كند رژیم غذایی سالمی داشته و همواره به تناسب وزن خود توجه كند.
با این كار نه‌تنها خود را از بیماری آسم در امان می‌دارید، بلكه می‌توانید سلامت خود را در برابر هزاران بیماری دیگر نیز حفظ كرده و بر طول عمر خود بیفزایید.
سیگار نیز یك ماده مخرب است كه شاید كمترین اثر آن روی ریه به صورت آسم بروز کند.
در تحقیقات انجام شده روی سیگار ارتباط آن با سرطان ریه اثبات شده است و با پرهیز از دود سیگار نه‌تنها خطر آسم كمتر می‌شود، بلكه از یك بیماری كشنده‌تر نیز در امان خواهید بود. اگر به این بیماری مبتلا هستید، راه‌های بسیاری برای كاهش بروز علائم آن وجود دارد.
بهترین راه این است كه در مورد بیماری خود اطلاعات بیشتری كسب كرده و راه‌های كنترل آن را بیاموزید. مسلما انجام دستورالعمل‌های دارویی و عملی پزشك به شما كمك زیادی میكند.
هر فردی بتدریج با مواد اطراف خود آشنا شده و می‌فهمد كدامیك علائم بیماری وی را تشدید میكند. یكی از راهكار‌های مفید برای كاهش علائم بیماری، سعی در شناخت بیشتر این مواد و كاهش برخورد با آنهاست.
تا جایی كه ممكن است از مواجهه با دود سیگار اجتناب كنید چون هیچ فردی روی زمین وجود ندارد كه از خطرات دود سیگار مصون باشد.
اجتناب از تماس با آلرژن‌ها یكی از بهترین راه‌های جلوگیری از حملات آسم است. به افراد مبتلا همواره توصیه می‌شود از قرارگیری در محیط‌های تحریك‌كننده و آلرژی‌زا پرهیز كنند.
افراد مبتلا به آسم باید از انجام فعالیت‌های شدید بپرهیزند. انجام فعالیت‌های ورزشی شدید بخصوص در هوای سرد، باعث عود علائم آسم و بدتر شدن آن می‌شود. به این بیماران توصیه می‌شود در فصول سرد تا اندازه‌ای كه می‌توانند در داخل ساختمان به فعالیت بپردازند.