از روزی که دریاچه بختگان به نمک زار و بستر خشک آن به گورستان فلامینگوها تبدیل شد نزدیک به پنج سال می گذرد اما اکنون بخشی از حقابه تالاب در آن جاری شد تا این دریاچه جانی دوباره به خود بگیرد.
به گزارش خبرنگار مهر از شیراز، حوالی سال 86 بود که استان فارس خشکسالی را تجربه کرد، تا آن زمان وضعیت دریاچه‌های استان بحرانی نبود اما از آن به بعد خشکی به شدت دریاچه‌ها را تهدید کرد.
تالابها یکی پس از دیگری خشک شدند و حقابه ای که مایه حیات آنها بود نیز به تالابها اختصاص نیافت تا بختگان، طشک، پریشان و سایر دریاچه‌ها طعم خشکی را بچشند.
دریاچه‌های طشک و بختگان تا قبل از خشکسالی از بزرگترین دریاچه‌های کشور محسوب می شدند. این دو دریاچه در سالهای پرباران گسترش یافته و به هم می پیوندند.
بختگان اولین بار در سال 1347 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام و در سال 54 به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی شد.
دریاچه بختگان در زمان خشکی
بختگانی که تا پیش از آن پناهگاه حیات وحش بود تن خشکیده آن در سال 86 به بعد به گورستانی برای فلامینگوها و سایر پرندگان مهاجر در تالاب تبدیل شد.
در آن زمان حدود هفت هزار جوجه فلامینگو از این تالاب جمع آوری و بخشی از آنان به جزیره علی یوسف در امتداد طشک منتقل اما حدود هزار جوجه دیگر در نمکزار این تالاب تلف شدند.
طی این سالها تالاب بختگان روند خشکی مطلق خود را طی کرد به گونه ای که این روزها از دریاچه فقط شوره زاری باقی مانده که نمکهای کف آن مرتب بر مزارع منطقه پاشیده و سبب مشکلات مختلفی برای مردم و اکوسیستم منطقه شد.
وضعیت سایر دریاچه‌های استان نیز بهتر از بختگان نبود. دریاچه پریشان نیز به خشکی گرائید و پس از مدتی بستر خشکش در دست عملیات جاده سازی قرار گرفت.
هرچند با تلاش دوستداران محیط زیست و کارشناسان روند ساخت جاده از وسط دریاچه منتفی شد اما این باعث نشد که پریشان احیا شود و اکنون نیز با کوشش جوامع محلی و دوستداران محیط زیست، از دریاچه فقط مساحتی چند هکتاری باقی مانده است.
دریاچه کافتر
کافتر نیز ازجمله دریاچه‌هایی بود که در مقابله با خشکی تاب نیاورد. دریاچه کافتر با وسعتی بیش از هفت هزار هکتار در بخش مرکزی شهرستان اقلید در شمال استان فارس قرار دارد.
این دریاچه در 35 کیلومتری جنوب اقلید فارس و در ارتفاع دو هزار و 300 متری از سطح دریا قرار دارد و طول آن در حدود 24 کیلومتر و عرض آن شش کیلومتر است و یکی از دریاچه‌های آب شیرین استان فارس و از زیستگاه‌های بسیار ارزشمند پرندگان مهاجر محسوب می شود.
کافتر در کنار روستای کافتر واقع شده و دومین دریاچه آب شیرین بعد از دریاچه پریشان است که زیستگاه طبیعی پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی‌های کپور و آمور به شمار می رود. وجودچشمه سارها و قنوات متعدد علاوه بر ایجاد مناظر زیبا و دیدنی زمینه مساعدی برای پرورش ماهی قزل آلا فراهم کرده است.
تا قبل از خشکسالی سالانه حدود یک هزار تن ماهی کپور از دریاچه صید می شد و تا حدود دو سال پیش نیز صید ماهی در این دریاچه به 700 تا 800 تن در سال نیز رسید.
تالاب کمجان
اماکافتر نیز طی این سالها کاملا خشک و بسترش به زمین فوتبال تبدیل شد. خشکی دریاچه بر اشتغال بومیان نیز تاثیر گذاشت و بر همین اساس تعاونیهای صید ماهی نیز تعطیل شدند.
این وضعیت بحرانی برای دیگر دریاچه‌های استان نظیر کمجان و مهارلو نیز رقم خورد تا دوستداران محیط زیست در حسرت تالابهای ارزشمند فارس روزگار بگذرانند.
سالی پر باران و جاری شدن زندگی در تالابها
این وضعیت سالها ادامه یافت تا اینکه امسال وضعیت بارشها به نسبت سالهای پیش از آن بهتر شود.
بارشهای چند ماه اخیر استان فارس که در برخی مناطق شکل سیلابی به خود گرفت باعث شد تن بی رمق تالابها کمی جان بگیرد.
از دیگر سوی تلاشهای مسئولان محیط زیست استان فارس برای اختصاص حقابه بختگان نیز ثمر داد و آب در بختگان جاری شد.
در کنار این موارد، کمکهای جوامع محلی و دوستداران محیط زیست نیز باعث شد دریاچه‌ها از وضعیت به شدت بحرانی خود کمی فاصله بگیرند تا امید به احیای تالابها بیشتر شود.
پریشان
یکی از اتفاقات خوشایندی که طی این روزها رخ داد ورود آب رودخانه کر به دریاچه بختگان بود که باعث شد آب با بخشی از تالاب آشتی کند و زندگی در تعدادی دیگر از تالابهای استان نیز جاری شود.
در این خصوص مدیر کل محیط زیست استان فارس به خبرنگار مهر گفت: با توجه به بارشهای بسیار مناسبی که طی این مدت در استان فارس رخ داد سیلابها باعث شد که دریاچه کافتر تا حدودی وضعیت بهتری به خود بگیرد.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی با اشاره به اینکه سیلابها خیلی کمک کردند تا کافتر نسبت به وضعیت قبلی خود بهتر شود، افزود: به لطف بارشهای اخیر و همچنین همکاری همکارانمان در امور آب، برای اولین بار طی این سالها حقابه بختگان از طریق رودخانه کر به دریاچه اختصاص یافت.
وی با اشاره به اینکه طشک نیز آبگیری شده، افزود: برای بختگان فعلا حقابه ای حدود 40 میلیون متر مکعب در نظر گرفته شده است.
مدیرکل محیط زیست استان فارس اختصاص حقابه را حرکتی مناسب عنوان کرد و افزود: البته نیاز است که توجه بیشتری به حقابه بختگان شود زیرا این حقابه پشتوانه ای برای پایداری کشاورزی منطقه، اشتغال، گردشگری و حتی زادآوری پرندگان است.
کارنامی در پاسخ به این ابهام که «چاه‌های مجاز و غیر مجاز اطراف پریشان یکی از موانع موثر در احیای آن هستند» بیان کرد: دو کمیته مدیریت تالاب پریشان به صورت محلی و استانی تشکیل شده که کمیته محلی با ریاست فرماندار کازرون فعالیت دارد.
وی با اشاره به اینکه این کمیته فعالیت‌های موثری را انجام داده، بیان کرد: در سال 90 برای اولین بار تعدادی از چاه‌های مسدود المنفعه شده ولی برای چاه‌های مجاز باید حتما کنتور هوشمند در نظر گرفته شود.
این مسئول تاکید کرد: برای چاه‌های غیر مجاز برنامه مسدود المنفعه کردن آنها در نظر گرفته شده و برای چاه‌های مجاز نیز مدیریت برداشت مدنظر است و همچنین موضوع جلوگیری از حفر چاه‌های جدید نیز به شدت در حال پیگیری است.
کارنامی یادآور شد: خیلی از اراضی تصرفی تاکنون رفع تصرف شده و بر این اساس وقتی اراضی وجود نداشته باشد دیگر نیاز آبی نیز وجود نخواهد داشت و این امر به تالاب پریشان کمک خواهد کرد.
وی با اشاره به سایر تالابها نیز گفت: کمجان هم اکنون تقریبا آبگیری شده و وضعیت ارژن نیز در برخی از نقاط عمیق به یک متر رسید که این امر نیز خوشایند است.
به گزارش مهر، باران‌هایی که طی مدت اخیر در استان فارس بارید به دریاچه‌های استان زندگی جدیدی بخشید و به دوستداران محیط زیست باوراند که هنوز امیدی برای نجات تالابها وجود دارد.
این امید باید در سایه تلاش مسئولان استان برای حفظ روند احیای تالابها به ثمر نشیند و اکنون که بارشها نیز شکل خوبی به خود گرفته، با مدیریت منابع آبی، تامین مناسب حقابه‌ها و جلوگیری از برداشت بی رویه و غیر منطقی، حیات را به دریاچه‌ها بازگرداند.