حکیم مهر - آیا تا به حال در سفر به برخی از شهرهای جنوبی یا کویری کشور جانور گزنده‌ای چون عقرب را دیده‌اید؟ آیا می‌دانید که اغلب عقرب‌ها سمی مهلک دارند و می‌توانند بر اثر گزش یک کودک یا فرد بالغ را براحتی از پا درآورند؟
عقرب‌ها از جمله جانورانی هستند که اگر وارد حریم آنها شویم، برای دفاع از خود اقدام به گزش می‌کنند. این موجودات گزنده بیشتر در مناطق گرم ایران مانند خوزستان،کاشان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان دیده می‌شوند.90 درصد مرگ و میر ناشی از گزش عقرب در کودکان گزارش شده است. عقرب‌ها دمی بلند دارند که به طرف بالا تاب خورده و در انتهای آن یک نیش زهرآلود وجود دارد. خطرناک‌ترین عقرب نوع زرد آن موسوم به عقرب زرد است. بدنی باریک و ظریف، دمی بلند و رنگی زرد دارد. چون عقرب‌ها روز به استراحت و شب‌ها به شکار می‌پردازند، اغلب کسانی که در شب کار می‌کنند، بیشتر در معرض نیش عقرب هستند.
علائم و نشانه‌های عقرب‌زدگی
محل گزش عقرب بر خلاف مار یک نقطه است. شایع‌ترین نشانة عقرب‌زدگی درد سوزانندة آنی، تورم در حال پیشرفت، تغییر رنگ در محل گزش و در مراحل بعدی تهوع و استفراغ، آبریزش از دهان، بی‌قراری و اضطراب، تشنج، بی‌حسی، گزگز انگشتان، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و اختلال هوشیاری است.
معمولا سم عقرب زرد در محل گزش باعث زخم و التهاب شدید که شبیه سوختگی درجة 3 است و تاول و نکروز می‌شود. این زخم براحتی قابل ترمیم نیست و اگر فرد آسیب‌دیده تحت مداوا قرار نگیرد، این سم می‌تواند موجب تخریب خون، نارسایی کلیه، مشکلات روانی و مرگ شود. فردی که دچار گزش با عقرب زرد می‌شود، لازم است ضمن تزریق پادزهر، خون وی نیز تعویض شود که در خیلی موارد مؤثر واقع نشده و منجر به مرگ می‌شود.
امروزه پادزهر سم عقرب زرد کیفیت لازم را برای کاهش اثرات مهلک سم این عقرب نداشته استفادة زیاد از حد آن نیز می‌تواند در مفاصل فرد آسیب دیده رسوب و دردهای مفصلی ایجاد کند. البته خوشبختانه اخیراً محققان ایرانی توانسته‌اند از زهر عقرب زرد، پادزهری تولید نمایند تا با تزریق آن به فرد آسیب‌دیده علاوه بر درمان وی مانع گسترش عوارض مربوط به گزش شوند.
توصیه‌ها
هنگامی که به شهرهای کویری و جنوبی بویژه خوزستان سفر می‌کنید، از افراد بومی منطقه بخواهید تا برای دوری و پیشگیری از گزیدگی عقرب‌ها به شما کمک کنند.هرگز پابرهنه روی زمین راه نروید و لباس‌های پوشیده‌تر و آستین بلند بپوشید.کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر در مقایسه با بزرگسالان زودتر به سم عقرب واکنش نشان می‌دهند، بنابراین کودکان خود را هنگام بازی در سفر کنترل کنید.
توجه:
اگر
عقرب شما را نیش زد، خونسردی خود را حفظ کنید به آرامی محل گزش را با آب و صابون بشویید یا با الکل مالش دهید. عضو آسیب‌دیده را به دلیل جلوگیری از گسترش سم به سمت قلب، در سطحی پایین‌تر از سطح قلب قرار دهید و فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید