1- موقعیت طبیعی اثر:
این شهرستان با ارتفاع 1340 متر از ارتفاع دریا و ما بین شهرستان اسکو از شمال و عجب شیر از جنوب و شرق و دریاچه اورمیه از سمت غرب قرار گرفته است. طول و عرض جغرافیایی این شهرستان به ترتیب 40/45 و 34/37 می باشد.
2- موقعیت فعلی اثر:
آذربایجان شرقی، آذرشهر، خیابان امام خمینی، انتهای کوی جلفایی، محله ستوباد، حمام ستوباد.
3- تاریخچه و وجه تسمیه اثر:
تاریخ دقیق و سال ساخت بنا به دلیل عدم وجود شناسنامه ساختمان و نیز عدم وجود نشانه و تاریخ ساخت بر روی خود بنا اظهار نظری نمی توان کرد ولیکن طبق ویژگی های کالبدی بنا و نحوه ساخت و استراکچر ساختمان و نیز تحقیقات میدانی به عمل آمده در مورد بنا این اثر متعلق به عهد قاجار می باشد. همچنین نام بنا که به
حمام ستوباد معروف و مشهور است، از محله ای که بنا در آن واقع گردیده استخراج شده است.
4- ویژگی اثر:
این بنا جزو معدود یادگارهای شهرستان
آذرشهر می باشد که بنا به تحقیقات میدانی به عمل آمده و نوع بنا و نحوه اجراء آن بدون شک متعلق به عهد قاجار است. این حمام از قسمتهای متعددی تشکیل یافته از جمله سربینه، گرمخانه، مسیرهای سیرکولاسیون و همچنین دو بخش که از آنها به عنوان قسمت خصوصی در مقابل قسمت عمومی حمام یاد می شود که یکی از آنها تا اواخر و زمانیکه از حمام استفاده می شده کار می کرده است و دیگری متروک بوده و در حال حاضر نیاز به تعمیرات اساسی دارد.
در قسمت غربی حمام فضایی وجود دارد که افراد استفاده کننده از حمام از این مکان به عنوان استخر استفاده کرده و در آن شنا می کردند. سازه این استخر به صورت طاق ضربی همراه با جزرهای ضخیم بوده که ابعاد آن در جهت شرقی غربی 12 متر و در جهت شمالی جنوبی 5/7 متر می باشد، ولیکن قسمتهای زیادی از این استخر در حال حاضر تخریب شده و در صورت عدم مرمت و رسیدگی به بنا تخریب کلی این بخش از حمام را شاهد خواهیم بود .
5- مشخصات بنا (تزئینات، نوع مصالح، ابعاد و اندازه ) :
مصالح تشکیل دهنده این بنا عبارتند از : آجر – سنگ – ملات و بویژه ملات ساروج
در این بنا در حال حاضر تزئینات و ریزه کاریهای به خصوصی دیده نمی شود، ولیکن باید یادآور شد که بنا به تحقیقات انجام شده از مالک و اهالی محل، گویا تصاویر و نقاشی هایی از داستانهای شاهنامه فردوسی از قبیل رستم و سهراب بر روی طاق ها و جزرهای قسمت سربینه موجود بوده که به مرور زمان در زیر نازک کاریها و گچ کارهای متعدد مدفون گردیده اند که با برداشتن لایه های فوقانی گچ و سیمان احتمال هویدا شدن تصاویر وجود دارد.
پوشش و نازک کاری قسمت گرمخانه حمام سیمان تگری می باشد که به لحاظ مقاومت در برابر رطوبت قابل توجه بوده و لیکن به لحاظ بصری و زیبایی شناسی و همچنین دقت در اجراء چندان جلب توجه نمی نماید.
6- توضیح تعمیرات گذشته اثر :
در سال 1369 که مالکیت سرقفلی حمام در اختیار آقای اصغر خالقی قرار گرفت، تعمیراتی در این بنا انجام گرفته است. از جمله این تعمیرات، کاشی کاری دیوارها و کف سربینه ها و راهروها و بخش خصوصی حمام می باشد. در حین این تعمیرات دربهای آلومینیومی جدید جایگزین دربهای کهنه قدیمی گردیده است، که البته خود این دربهای آلومینیومی نیز به مرور زمان رنگ و روی کهنگی به خود گرفته است .
از دیگر اقدامات مالک ایجاد دستشویی در حمام جهت رفاه حال استفاده کنندگان از آن می باشد.
در پشت بام نیز مکانی جهت ذخیره آب، با مصالح جدید (بتن مسلح ) احداث گردیده که ابعاد آن در جهت شرقی غربی 8/4 متر و در جهت شمالی جنوبی 9/4 متر می باشد.
ولیکن باید یادآور شد که بعد از این تعمیرات، اقدام دیگری جهت نوسازی و بهینه سازی حمام صورت نگرفته است .
7- توضیحات ضروری و اختصاری اثر:
این بنا در بافت تاریخی و قدیمی شهرستان
آذرشهر واقع گردیده است، به طوریکه در پیرامون این بنا، اثرهای تاریخی و قدیمی دیگری نیز وجود دارد که اغلب آنها به لحاظ عملکردی و سبک معماری در خور توجه می باشند.
از جمله این بناها وجود یک کاروانسرا در نزدیکی حمام می باشد که در حال حاضر محل تجمع کسبه و خریداران و فروشندگان میوه می باشد. از دیگر بناها وجود یک طاقی که به صورت چهار بخشی اجراء شده و دارای عملکرد خاصی نبوده، بلکه بیشتر جنبه المان شهری دارد. (چهارسوق آذرشهر) همچنین وجود خانه های قدیمی در پیرامون بنا، همه و همه حاکی از قدیمی و تاریخی بودن این محله و این بخش از شهرستان
آذرشهر می باشد، که این امر به طور حتم در نظر معماران و طراحان شهری بسیار مهم خواهد بود.