هفته پیش مسئولان مرکز نگهداری حیوانات شندیائوشان در چین اعلام کردند که گریه یک فیل نوزاد در این مرکز را دیدهاند خیلیها صحت این موضوع را مورد سؤال قرار دادند.این فیل بعد از آنکه مادرش به او بیتوجهی کرد و لگدی به او زد با ناراحتی به مدت 5 ساعت گریه میکرد. جالب اینکه بعد از این اتفاق این فیل به یک نگهدارنده حیوانات سپرده شد.
مارک بکوف، استاد سابق اکولوژی و بیولوژی تکاملی و رفتارشناس حیوانات می گوید: بعضی از پستانداران ممکن است به خاطر نداشتن ارتباطی آرامبخش و به نوعی عاطفی گریه کنند. این رفتار میتواند یک واکنش غیرارادی به مثلا نوازش نشدن باشد.
گریه نوزاد فیل و نوزاد انسان بیشتر به خاطر استرس است تا ناراحتی. اما استرس هم نوعی از احساسات است.
بکوف میگوید: تحقیقات به عمل آمده ثابت کرده است که مرغها و موشها زمان درد کشیدن و مریضی همنوعشان با آنها همدردی میکنند که این مسئله به خودی خود پدیده پیچیده و غیرقابل توجیهی است. برای گریه کردن، حیوان باید ذات و طبیعتش اجتماعی باشد، آناتومی چشمش مشابه انسان بوده و ساختار مغزش توانایی پردازش احساسات را داشته باشد.
سگها جزو اجتماعیترین حیوانات هستند اما دانشمندان و صاحبان آنها هنوز موردی را گزارش نکردهاند که سگی گریه کرده باشد.
برایان هیر استاد دانشگاه دوک کسی است که دستگاهی اختراع کرده که احساسات سگ را تشخیص می دهد و صاحبان سگها میتوانند برای پی بردن به احساس حیوانشان آنرا خریداری کنند. او میگوید: با همه این حرف ها سگها و دیگر حیوانات دچار ناراحتی و غم میشوند و ناراحتی و رنج دیگران را نیز تشخیص میدهند.»
چند وقت پیش در پرسشنامهای از کسانی که این دستگاه تشخیص احساسات سگ را خریداری کرده بودند سؤالاتی پرسیده شده بود و حدود 72 درصد آنها اعلام کردند که سگهایشان بعد از جدایی از آنها دچار اضطراب خفیف یا شدید شدهاند.
هیر میگوید: وقتی سگ از صاحبش دور میشود این اضطراب از طریق زوزه کشیدن، ناله کردن یا در گوشهای کز کردن خودش را نشان میدهد. پس میتوان گفت سگها گریه میکنند اما نه با اشک ریختن، بلکه با نوع صدایشان نشان میدهند که مضطرب و دارای استرس هستند یا احساس تنهایی میکنند.
بیش از نصفی از این صاحبان نیز گفتهاند که وقتی ناراحت هستند یا گریه میکنند سگشان تمام تلاشش را میکند تا آنها را تسکین و دلداری دهد و این نشان میدهد که وقتی کسی احساس خوشایندی ندارد سگها این را متوجه میشوند.
در چنین زمانهایی سگها سرشان را روی پای صاحبشان میگذارند یا پوزهشان را به او میمالند. در این حالتها او سعی میکند تا با ارتباط فیزیکی به صاحبش آرامش بدهد یعنی مشابه حالتی که نوزاد انسان یا فیل دوست دارد تا دلداری شود.بغل کردن در انسانها تقریباً شبیه پوزه مالیدن سگها یا نوازش کردن فیل مادر از طریق خرطومش است.
ویرجینیا مورل که نویسنده و جانورشناس بنامی است تأیید میکند که فیل هم میتواند مانند انسان گریه کند اما علم هنوز این را ثابت نکرده است.
مورل میگوید: هنوز نمیدانیم این اشکها به خاطر غمگین بودن است یا خیر.کاملاً از ظاهر مشخص است که آنها گریه میکنند اما وقتی به این قسمت میرسیم دانشمندان پاسخ درخوری نداند. چیزی که مشخص است این بود که این فیل به یک نوازش محبتآمیز نیاز داشت مثل همهی نوزادان پستاندار.حیرت آور است که مراقبین این فیل او را نوازش کردند و یک دفعه شاهد قطع شدن گریهی او شدیم.
مورل خاطرنشان میکند که مواردی از همین دست است که محققین را وادار میکند تا در این باره تحقیق کنند و به یافتههای قطعیتری در رابطه با احساسات حیوانات برسند.در ادامه او حرفهای جالبی میزند: تا همین چند وقت پیش مردم فکر میکردند که انسانها تنها حیواناتی هستند که میتوانند بخندند ولی خوب الان میدانیم که موشها،سگها و شامپانزهها هم میتوانند بخندند.حالا این سؤال برایمان پیش میآید که وقتی خندیدن در همهی پستانداران یک واکنش طبیعی به حساب میآید چرا گریهکردن نباشد!