در بسیاری مواقع به مشكلی كه احتمال بسیاری دارد گریبانگیرمان شود اصلا فكر نمی كنیم فقط به این دلیل كه تاكنون به آن دچار نشده ایم.
یكی از این مشكلات سوختگی حتی به صورت خفیف و جزیی است. براستی اگر چنین اتفاقی برای ما یا اطرافیان مان رخ دهد باید چه كار بكنیم؟ آمارها نشان می دهد از هر 14 نفری كه در جهان بستری هستند یك نفر دچار سوختگی است.بنابراین هر فردی باید آمادگی و اطلاعات لازم راجع به روش های برخورد با این اتفاق را داشته باشد.
سوختگی در سراسر دنیا یك معضل مهم بهداشتی محسوب می شود. این پیامد بیش از هر نوع بیماری برای بیمار و خانواده اش اختلالات جسمی و روانی را به وجود می آورد و مشكلات اقتصادی را برای آنها و سیستم بهداشتی در پی دارد. سوانح سوختگی در كشورهای توسعه یافته و همچنین در حال توسعه روزبه روز افزایش می یابد. علت اصلی آن بی توجهی افراد به رعایت نكات ایمنی و اصول استانداردهای لازم برای تهیه وسایل گرمازا و ناآشنایی با این مقوله است.در تعریف كلی، سوختگی به معنای آسیب پوست یا غشاهای مخاطی سطح بدن توسط عواملی مثل حرارت، مواد شیمیایی، اشعه و جریان الكتریسته است.
سوختگی ها به سه دسته تقسیم می شوند:
سوختگی درجه 1: در این نوع سوختگی پوست بدن كمی التهاب پیدا می كند و قرمز می شود و ممكن است در محل سوختگی درد نیز احساس شود.
سوختگی درجه 2: وسعت سوختگی بیشتر می شود و سطح آن فراتر از سوختگی درجه یك است و علاوه بر غشای مخاطی، سطح داخل پوست را نیز درگیر می كند و به صورت تاول خود را نشان می دهد.
سوختگی درجه 3: شدیدترین نوع سوختگی است و عصب و عضلات را نیز درگیر می كند و گاهی ممكن است سطح سوختگی به استخوان ها هم سرایت كند.
محیط اطراف ما در به وجود آوردن چنین پیامدی بسیار مهم است. در واقع نوع وسایلی كه در پیرامون زندگی افراد وجود دارد موجب پیدایش سوانح سوختگی می شود. در خانواده ها شایع ترین نوع سوختگی، به وسیله مایعات اتفاق می افتد و كودكان و اطفال بیشترین درصد قربانیان را تشكیل می دهند.به طور كلی علت عمده این حوادث ناگوار بی اطلاعی و بی احتیاطی والدین است. ما همواره در مورد كودكان مخصوصا آنهایی كه نوپا هستند و تازه راه رفتن را تجربه می كنند، شاهد هستیم كه دوست دارند به همه چیز دست بزنند و به اطرافشان دسترسی پیدا كنند.
اگر ظرف داغی نزدیكشان باشد برای اینكه آن را لمس كنند ظرف را به طرف خود می كشند و ناخودآگاه در معرض سوختگی قرار می گیرند.بنابراین والدین باید همیشه حواس شان به كودكان شان باشد و سعی كنند ظروفی را كه حاوی مایعات داغ است در محل رفت و آمد قرار ندهند. گاهی دیده می شود برخی رانندگان لیوان چای داغ را در ماشین در حال حركت در دست می گیرند به این ترتیب در یك حركت ناگهانی شخص راننده یا كسانی كه در ردیف جلو ماشین نشسته اند در معرض سوختگی قرار می گیرند.
یادتان باشد اگر در ناحیه ای از بدن تان دچار سوختگی شدند روی آن خمیردندان یا سیب زمینی نمالید.شاید در نگاه اول این طور به نظر برسد كه خمیردندان باعث التیام درد می شود، اما این طور نیست. این احساس به این دلیل است كه مواد افزودنی موجود در خمیردندان شدت سوزش را كم می كند اما باید درنظر داشت مخاط پوستی كه در اثر سوختگی آزرده شده مستعد عفونت است. بنابراین توصیه می شود به هیچ وجه از خمیردندان یا سیب زمینی برای التیام درد سطح سوختگی استفاده نكنید.
بهترین كار قرار دادن محل سوختگی در آب است، شست وشو با مایعات خنك راه حلی مناسب برای جلوگیری از ایجاد تاول و آسیب بیشتر به پوست است. البته اگر شدت سوختگی درحد وسیع باشد استفاده از پمادهای سوختگی توصیه می شود. اگر خطر این وجود داشته باشد كه عفونتی در ناحیه زخم ایجاد شود باید حتماً به پزشك مراجعه كنید، چون احتمال دارد نیاز به پانسمان و پوشش برای سطح سوختگی باشد.
از سوی دیگر در مواردی كه محل سوختگی عفونت می كند حتماً علاوه بر پماد نیاز به آنتی بیوتیك هم هست. آنتی بیوتیك های موضعی كه به صورت پماد هستند از عفونت زخم سوختگی جلوگیری می كنند. درمورد كسانی كه شغل شان به گونه ای است كه با مواد آلوده یا گرد و خاك در تماس هستند یا كسانی كه تاكنون واكسن كزاز نزده اند، حتماً باید واكسن كزاز تزریق كنند تا دچار بیماری كزاز نشوند.
دستپاچه نشوید
درصورتی كه كسی در منزل دچار سوختگی شد بقیه افراد خانواده خونسردی خود را حفظ كنند. رعایت این مسئله باعث عكس العمل مناسب و بهبودی وضعیت بیمار هم می شود. در مرحله بعد به سرعت با اورژانس تماس بگیرند.اگر سوختگی با آتش اتفاق افتاده باشد هرگز برای درآوردن لباس مجروح تلاش نكنید چون اگر لباس دارای مواد نایلونی یا نفتی باشد به تن می چسبد و وقتی شما سعی می كنید تا آن را از تن مجروح جدا كنید آسیب پوستی شدیدتری وارد می كنید.در واقع شست وشو با آب بهترین گزینه است همچنین اگر ساعتی در دست مجروح قرار دارد، سعی نكنید آن را از بدن مجروح جدا كنید، چون پوست آسیب دیده به دنبال كمی فشار صدمه بیشتری می بیند. اگر سوختگی در ناحیه گردن رخ دهد، به دلیل فشار زیاد به حنجره و ایجاد مشكل در راه تنفسی باید در اولین فرصت فرد مجروح را به اولین مركز درمانی نزدیك محل سكونت شان منتقل كنید تا باعث خفگی مجروح نشود.
تحقیقات انجام شده نشان می دهد كه باز كردن تاول در ترمیم و التیام محل سوخته می تواند بسیار موثر و مفید باشد ولی این حركت باید در فضای بهداشتی و استریل انجام گیرد. پس هرگز سعی نكنید تا خودتان به وسیله سوزن، قیچی یا وسایل نوك تیز اقدام به باز كردن تاول كنید چرا كه خطر ابتلا به عفونت بسیار زیاد می شود.در سوختگی های درجه یك بهترین گزینه برای ناحیه قرمز و آسیب دیده پوست شست وشو با آب و استفاده از پمادهای رایج سوختگی هستند.
در مورد روش های پیشگیری از آسیب های پوستی و كارهایی كه نباید، انجام دهیم هم باید آگاهی لازم را داشته باشیم. پوست، بزرگترین عضو بدن انسان است و بعضی از مواد مغذی هستند كه از پوست در برابر نور ماورای بنفش محافظت می كنند. برای پوست بسیار مفید هستند و به علاوه از پوست در برابر نور ماورای بنفش نگهداری می كنند و درصد آسیب آن را كاهش می دهند.
سیگار كشیدن به الاستین، ماده ای كه پوست صورت را نرم نگه می دارد، آسیب وارد می كند. پس اگر می خواهید پوستی جوان داشته باشید سیگار را كنار بگذارید. به علاوه با داشتن خواب مناسب می توانید زیبایی و نرمی پوست خود را تضمین كنید. سلول های پوست با سرعت زیاد ساخته می شوند اما به هر حال به زمان احتیاج دارند تا بازسازی شوند. سعی كنید از مواد غذایی مثل انواع میوه و سبزیجات كه حاوی منابع غذایی غنی است مصرف كنید.
كمك به ترمیم پوست آسیب دیده
در واقع ما با دو نوع معضل پوستی مواجه هستیم، بیولوژیكی و زمانی. در مورد زمانی وابسته به زمان، كاری نمی توان انجام داد، این فرآیند در طول زمان و بر حسب طبیعت اتفاق می افتد. ولی در مورد بیولوژیكی عوامل بسیاری مثل سیگار، كمبود خواب، تغذیه نامناسب و در معرض آفتاب بودن در روند آن تأثیر می گذارد.مطمئنا با داشتن برنامه غذایی سالم همه چیز تغییر می كند. اینكه تغذیه سالم و مناسب داشته باشید به ساخت سلول های جوان به جای سلول های آسیب دیده و ترمیم پوست كمك می كند.ویتامین ها نقش های حیاتی در ترمیم پوست دارند. گاهی در بعضی غذاها تركیباتی وجود دارد كه در سلامت پوست تاثیر بسیاری می گذارند.
برخی مواد غذایی به طور طبیعی دارای استروژن هستند و باعث زیبایی و نرمی پوست می شوند. سویا یكی از این منابع غذایی است، معمولا لوبیا و سبزیجات نیز سرشار از استروژن هستند. ولی در اینجا یك نكته مهم وجود دارد و آن اینكه یك دفعه مقدار زیادی از این مواد خوراكی را نخورید، سعی كنید تا از مقدار كم شروع كنید و از خوردن آنها لذت ببرید.وقتی بدن در معرض محرك های فیزیكی زیاد مثل انجام ورزش های حرفه ای قرار می گیرد، مقدار اندكی از چربی را به دست می آورد بنابراین پوست این طور كه باید نرم و جوان به نظر نمی رسد. از سوی دیگر كسانی كه ورزش می كنند عمری طولانی دارند و كمتر در برابر آسیب های فیزیكی قرار می گیرند.
مطالعه و آموزش را جدی بگیرید
در صورتی كه آسیب سوختگی آن قدر نباشد كه مخاط پوست دچار صدمه شدید شود معمولا نشانه ای از محل سوختگی باقی نمی ماند؛ پوست بدن مرتبا در حال ساختن سلول های زنده و جدید است. البته اگر سوختگی در سطح درجه 2 یا 3 باشد به دلیل اینكه بافت پوست جدید از نظر ظاهر و شكل با حالت اولیه خود فرق می كند، ممكن است جای سوختگی روی بدن مشخص باشد.در مواقعی كه شدت سوختگی بسیار زیاد باشد جراحی پیوند پوست صورت می گیرد و برای بازسازی ناحیه ای از پوست كه در اثر سوختگی كاملا از دست رفته از پوست قسمتی از بدن همان فرد یا فرد دیگری كه از لحاظ ساختار پوستی شباهت داشته باشد، استفاده می كنند و آن موضع را با پوستی جدید پیوند می زنند.