صفحه نخست » گزارش ویژه » ماهی

 




خبرآنلاین:دانشمندان می‌گویند که اولین مدرک خود را دال بر اینکه تابش فلئورسانس گسترده در حیوانات وجود دارد، یافته‌اند و ماهی‌هایی که به چشم انسان، معمولی و کسل کننده دیده می‌شوند، شاید همدیگر را پوشیده از رنگ‌های درخشان سبز، قرمز یا نارنجی نظاره کنند.


بر اساس این تحقیق که نتایج آن در ژورنال پلاس وان منتشر شده، بیش از 180 گونه از دست کم 50 خانواده ماهی‌ها می‌توانند نور را جذب کرده و با رنگ متفاوتی منتشر کنند. ماهی‌هایی همچون ماهی سرپهن که در نواحی گرمسیری اقیانوس آرام یافت می‌شود، در عکس‌هایی که با قرار دادن فیلتر زرد در مقابل دوربین گرفته شده، تبدیل به ستارگان نمایش رنگ و نور شده‌اند.

جان اسپارکس، کارشناس بخش ماهی شناسی موزه تاریخ طبیعی نیویورک که در این تحقیق هم شرکت داشته، می‌گوید: «به نظر می‌رسد که آنها یک نمایش خصوصی کوچک از نور و رنگ برای خود ترتیب می‌دهند. شگفتی اصلی ما اما این بود که این ویژگی را در تعداد زیادی از گونه‌های آنها یافتیم».


پژوهشگران (که گروهی عکاس و فیلم بردار هم با آنها همکاری می‌کردند) برای انجام این تحقیق، از آب‌های اطراف باهاما و جزایر سلیمان (دو منطقه سرشار از گونه‌های مختلف جانوری) نمونه برداری کردند. اعضای گروه علاوه بر آب‌های شیرین ماداگاسکار و آمازون و دریاچه‌های بزرگ امریکا، فروشگاه‌های ماهی‌های تزئینی و آکواریوم‌های مکان‌های عمومی را نیز بررسی کردند.


این پژوهشگران، تابش فلوئورسانسی زیستی را هم در گروه ماهی‌های غضروفی همانند کوسه‌ها و هم در ماهی‌های استخوانی همچون مارماهی و ماهی‌های سرپهن مشاهده کردند. این پدیده به گفته اسپارکس، در گروه‌هایی که بیشتر از 400 میلیون سال از تکامل واگرایی جدا مانده اند، ظهور کرده که نشان از این دارد که این تکامل به طور مستقل از هم، در زمان‌های گوناگون و در گونه‌های مختلف رخ داده است. پدیده فلئورسانسی زیستی (که با تابش لومینانس زیستی، یعنی تولید نور در جانداران از طریق واکنش‌های شیمیایی تفاوت دارد) همچنین در برخی از مرجان‌ها، جانوران مفصل دار و طوطی‌ها هم دیده می شود.

به نظر می‌رسد که ، فلئورسانس‌تابی زیستی بیش از همه بین گونه‌های دریایی متداول باشد. دلیل آن به نظر اسپارکس این است که اقیانوس، اقلیم نسبتا پایداری است که تحت نفوذ نور آبی روشن است. با افزایش عمق آب، بخش عمده طیف نور مرئی جذب می‌شود و تنها طول موج‌های آبی پر انرژی حفظ می شود. گونه‌های ماهی‌های تابنده فلئورسانس ساکن آب شیرین و آب‌های عمیق‌تر نیز وجود دارند ولی تعداد آنها اندک است. در عوض بخش عمده این ماهی‌ها، تمایل به استتار در صخره‌های مرجانی دارند


بسیاری از این ماهی‌ها فیلترهای زرد در چشم‌هایشان دارند که می‌توانند الگوهای فلئورسانسی زیستی را به عنوان نوعی علامت مخفی بین همنوعانشان شناسایی کنند. برای مثال برخی از ماهی‌های دریایی همزمان با هم و زیر نور ماه کامل تخم ریزی می‌کنند، و تابش نور فلئورسانس در زیر نور ماه می‌تواند به ماهی‌ها در تشخیص یکدیگر کمک کند.


یک زیست شناس دریایی به نام دیمیتری دیهین در مرکز اقیانوس شناسی اسکریپس در لاجولای کالیفرنیا که در این تحقیق نقشی نداشته، می‌گوید که این یافته‌ها راه را برای تحقیق بیشتر در مورد نقش زیست شناسی فلئورسانی زیستی هموار کرده‌اند.

این تحقیقات همچنین گنجینه بالقوه‌ای از پروتئین‌های فلئورسانسی زیستی را در اختیار زیست‌شناسان قرار خواهند داد.

پروتئین‌های فلئورسانسی همانند جی‌اف‌پی (پروتئین فلئورسانی سبز) که اولین بار در عروس دریایی در دهه 1960/1340 یافت شد، پژوهش‌های ژن شناسی، بیماری‌هایی همچون ایدز و یا آناتومی مغز را دگرگون کردند.