برای بعضی از افراد که نمی‌دانند مومیایی چیست باید بگوییم که مومیایی عبارت است از یک جسد که بدنش یا از روی عمد محافظت می‌شود یا اینکه به سبب بعضی عوامل طبیعی اعم از شیمیایی، سرمای بیش از اندازه ، میزان رطوبت بسیار پایین یک منطقه، یا فقدان هوا محفوظ و ماندگار می‌شود. مومیایی‌هایی از حیوانات و انسان‌ها در سراسر جهان یافت شده است که یا مخصوصا مومیایی شده اند یا به سبب عوامل محیطی از فساد و نابودی حفظ شده اند. تعداد زیادی از این مومیایی‌ها هزاران سال قدمت دارند که با حقه زدن به مرگ و جلوگیری از فساد و نابودی شان معروف شده اند. در این متن قصد داریم 10 مومیایی جالب توجه را معرفی کنیم (دراصل به خاطر داستانی که پشت آنها پنهان است یا سالم ماندن باورنکردنی بدنشان)، اغلب آنها نیز هنوز قابل نمایش برای عموم هستند.
10. المر مک کوردی
المر مک کوردی (ژانویه 1880 تا 7 اکتبر 1911) قانون شکنی بود که در یک درگیری یا جنگ با تفنگ در Osage Hills در اوکلاهاما کشته شد. وقتی که هیچکس مسئولیت این جسد را نمی‌پذیرد و آن را نمی‌خواهد! مسئول کفن و دفن آن را با موادی بر پایه ارسنیک مومیایی می‌کند و به مردم اجازه داده شد که «قانون شکنی که تسلیم نمی‌شد» را به بهای یک سکه ببینند و آن سکه را در دهان المر می‌گذاشتند که مامور کفن و دفن بعدا می‌توانست سکه‌ها را بردارد.
5 سال بعد، مردی که با یک کارناوال مسافر آمده بود ادعا کرد که برادر المر است که مدتهای طولانی از او خبر نداشته او می‌خواست برای برادرش یک مراسم تدفین مناسب برپا کند. با این حال او نزدیک دو هفته همراه با کارناوال جسد المر را به نمایش گذاشت. بعد از آن به مدت 60 سال جسد المر به موزه‌های مومی، کارناوال‌ها و خانه‌های جن زده فروخته می‌شد.
صاحب یک خانه جن زده نزدیک «مونت روشمور» از خریدن این مومیایی امتناع کرد، چراکه او فکر می‌کرد بدن المر دراصل یک مجسمه است و به اندازه کافی شبیه آدم نیست. در طول فیلمبرداری فیلم «مرد شش میلیون دلاری» که دسامبر 1976 انجام شد، عوامل فیلم می‌کردند که این مومیایی در حقیقت یک مجسمه مومی است که از یک چوبه دار آویزان کرده اند. وقتیکه بازوی آن شکسته و جدا شد تازه فهمیدند که این مجسمه دراصل مومیایی المر مک کاردی است که بالاخره هم در تاریخ 22 آپریل 1977 در بخش «بوت هیل» قبرستان Summit View در گوتری، اوکلاهاما دفن شد. و 2 یارد مکعب بتون روی تابوتش قرار دادند تا دیگر هرگز آسیبی بهش وارد نشود.
9- ولادیمیر لنین
ولادیمیر ایلیچ لنین (10 آپریل 1870- 21 ژانویه 1924) یکی از رهبران سیاسی و متفکران انقلابی قرن 20 بود که سال 1917 حزب قدرتمند بلشویک را در روسیه تشکیل داد و راس قدرت اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد. سال 1918 او از یک اقدام به ترور نجات پیدا کرد، اما به شدت مجروح شد. سلامتی او تحت تاثیر قرار گرفت و در می 1922 از یک حمله ای که او هرگز به طور کامل مداوا نشد رنج می‌برد. در دسامبر 1922 حمله دومی به او دست داد و تاحدودی بخش راست بدن او را فلج کرد و سبب شد از فعالیت‌های سیاسی کناره گیری کند. در سال 1923 حمله سومی در پی داشت و در اثر این جمله قدرت صحبت را از دست داده و لال شد و تا زمان مرگش یعنی 21 ژانویه 1924 زمین گیر شد. او زمان مرگ 53 ساله بود و در زادگاهش Gorki Leninskiye مرد. جسدش مومیایی شد و در مقبره لنین در موسکو به نمایش گذاشته شد و تا به امروز نیز در همانجاست.
8- قدیس برنادت
قدیس برنادت فرزند ماریا برنادا سوبیروس (7 ژانویه 1844- 16 آپریل 1879) در شهر لوقد در جنوب فرانسه به دنیا آمد پدر او یک آسیابان بود. علی رغم اینکه بدن او به صورت تکنیکی مومیایی نشده است، او هم قطعا می‌تواند جایی در لیست ما داشته باشد. از 11 فوریه تا 16 جولای 1858، 18 بار «بانوی جوان کوچکی» را دیده است. علی رغم تردید اولیه کلیسای کاتولیک نسبت به این موضوع، اما بالاخره بعد از یک تحقیق متعارف ارزشمندی این اعتقاد اعلام شد و این دیدار قدیس برنادت را مریم مقدس دانستند. بعد از مرگ برنادت جسدش صحیح و سالم باقی ماند و در نمازخانه کوچک قدیس برنادت در شهر «نورس» قابل نمایش است. در 18دسامبر 1933 کلیسای کاتولیک به او عنوان قدیس داد.
7- Juanita
Juanita (دوشیزه یخی) هشتم سپتامبر 1995 در قله «آمپاتو» در پرو کشف شد. او 500 سال پیش زمانی که قربانی شده 12 تا 14 سال سن داشته- یک نوع افتخار بزرگ برای اینکاها- آنها اعتقاد داشتند خدای آمپاتو برای آنها آب آورده و از فروریختن بهمن جلوگیری می‌کند و درقبال از آنها قربانیان انسانی می‌خواهد. در تحقیقات بعدی اسکلت یک پسر و دختر جوان و یک زن نیز کشف شد همراه با اشیائی که پیشکشی به خدایان هستند. انفجار کوه آتشفشانی نزدیک «سابانسایا» یخ و برف 500 ساله ای که Juanita را احاطه کرده بود ذوب کرد. او هنوز هم کاملا یخ زده است. پوست، ارگان‌های داخلی بدن، موها، خون، و حتی محتویات معده اش سالم مانده است و بنابراین به دانشمندان کمک می‌کند نگاهی اجمالی به زندگی اینکاها بیندازند. لباس Juanita از بهترین پارچه‌های شهر Cuzco که نزدیک ترین قربانگاه نزدیک پایتخت اینکاها بوده است. طرز لباس پوشیدنش اینگونه نشان می‌دهد که یکی از اشراف زاده‌های خانواده Cuzco بوده است.
Juanita به عنوان زیباترین و بی گناه ترین دختر انتخاب شده بود و او برای «زندگی ابدی با خدایان» ضمانت داده بود. درحالیکه جسدهای دیگر در پایین کوه وجود داشتند ولی آنها هیچ کدام به پاکیزگی و ارزش Juanita نبودند. درهرحال تلاش فوق العاده ای لازم بود (از ملازمان مذهبی، روستاییان، تدارکات، آب و نیز عناصر سمبولیک که در مراسم تدفین استفاده می‌شود- همه بر پشت صدها نفر حمل می‌شدند) تا آیین قربانی کردن در این هوای سرد و خطرناک در ارتفاع 20.000 فوتی Mount Ampato برگزار شود. Juanita با یک ضربه قوی به سرش کشته شده است و احتمالا قبل از اجرای مراسم نوشیدنی chichi ( نوشیدنی قوی که توهم زا هم هست) به او داده شده است. در سال 1996 رئیس جمهور کلینتون عکسی از Juanita دید: «اگر من مرد مجردی بودم از مومیایی می‌خواستم بیرون بیاد. او یک مومیایی زیبا است! Juanita در موزه Museo Santuarios de Altura، در Arequipa پرو نمایش داده می‌شود.
6. اوتزی- مرد یخی
اوتزی یا مرد یخی بهترین مومیایی است که به روش طبیعی حدود سال 3300 قبل از میلاد مومیایی شده است (53 قرن پیش). مومیایی در سپتامبر سال 1991 در در یخ‌های کوه‌های آلپ در مرز میان ایتالیا و دره "اوتزتال" اتریش کشف شد. لقب مومیایی هم از اوتزتال جاییکه در آنجا کشف شد گرفته شده است. او قدیمی‌ترین مومیایی طبیعی انسانی اروپاست که اطلاعات بی سابقه ای از عصر مس در اروپا به دست باستان شناسان داد. دلیل مرگش هم احتمال زیاد ضربه به سر بوده است. جسد و متعلقات آن در موزه باستان شناسی جنوب تیرول در بولزانو در شمل ایتالیا قرار دارد.
5- جینجر
«جینجر» لقبی است که به بدن مومیایی شده مردی داده شده است که برخی اعتقاد دارند قدیمی‌ترین مومیایی مصری شناخته شده است. این مومیایی بیش از 500 سال پیش مرده، موهایی طلایی، انگشت‌ها و حتی ناخن‌هایش کاملا مومیایی شده است. جینجر در Gebelein مصر پیدا شد و به دوره «پردیناستیک» آخر حدود 3400 قبل از میلاد یا پیش از آن مربوط می‌شود. قبل از توسعه مومیایی، اجزای باقیمانده بدن آدمی را درون قبرهای کم عمق در تماس مستقیم با گرما، شنهای خشک قرار می‌دادند، این عمل باعث می‌شد آب بدن که 75 درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد کشیده شود. عدم وجود نم و رطوبت مانع نفوذ باکتری و فاسد شدن می‌شود و در نتیجه جسد سالم می‌ماند. باوجود این هنوز قطعی نیست که مومیایی شدن جینجر عملی دستی بوده یا طبیعی. اگرچه از زمان جینجر مرده‌ها را ا مقداری از ظروف سفالی دفن می‌کردند احتمال دارد این عمل مومیایی از سوی کسانی بوده که و را دفن کرده بودند و می‌خواستند بدنش را حفظ کنند. اکنون جینجر در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.
4- مرد Tollund
جسد مومیایی شده مردی (جسد باتلاقی) است که طی قرن 4 قبل از میلاد در دوران عصر آهن پیش از رومی‌ها زندگی می‌کرد و به صورت طبیعی مومیایی شده است. او در ماه می 1950 در یک باتلاق ذغال سنگ در Jutland پنسیلوانیا در دانمارک پیدا شد. سر و صورت او در آن زمان خیلی خوب حفظ شده بود، به همین خاطر تا مدتها به اشتباه تصور می‌شد که قربانی قتل بوده است، باوجود این بعدها کشف شد که حدود 1500 سال پیش مرده است ! بعد از انجام آزمایش‌هایی روی مومیایی دلیل مرگش اعدام و به دارآویخته شدن اعلام شد- دلیل آن هم خطوط واضح طناب زیر چانه و اطراف گردنش بود، باوجود این هیچ علامتی در پشت گردن که گویای گره طناب باشد دیده نشد. مومیایی در موزه سیلکبورگ دانمارک نگهداری می‌شود اگرچه تنها سر مومیایی اصل هست و بدن دراصل نسخه ساخته شده ای است که به سر وصل شده است.
3- لومباردو روزالیا
Tollundلومباردو روزالیا کودکی ایتالیایی است که سال 1918 در پالرمو، سیسیلی به دنیا آمد. این دختر در ششم دسامبر 1920 براثر ذات الریه درگذشت. پدر روزالیا که از مرگ دخترش فوق العاده ناراحت بود سراغ دکتری به نام آلفردو سالافیا رفت که درکار تاکسی درمی و مومیایی و حفظ اجساد بود تا دخترش را ماندگار کند. او یکی از آخرین مومیایی‌هایی بود که به سرداب کاپوچین پالرمو در سیسیل راه پیدا کرد. روش نگهداری او بدین صورت است که در حالت خوابیده قرارش داده اند برای همین لقب «زیبای خفته» به او داده اند. این دختر یکی از سالم ترین مومیایی‌های جهان است و باور اینکه نزدیک 90 سال مرده است برای همه سخت است. سال‌های زیادی فرمول ترکیبات برای چنین مومیایی باشکوه فاش نشده بود، اما اخیرا کشف شده است که ترکیبی از فرمالین، نمک‌های روی، الکلع اسید سالیسیلیک و گلیسیرین به او تزریق کرده اند.
اکنون فرمالین به صورت گسترده ای مورد استفاده افرادی است که کار مومیایی می‌کنند، فرمالین ترکیبی از فرمالدئید و آب است که باکتری‌ها را می‌کشد. دکتر سالیافیا یکی از اولین افرادی بود که از این ماده برای مومیایی کردن جسدها استفاده می‌کرد. الکل به کمک شرایط هوایی خشک مقبره‌ها باعث خشک شدن بدن روزالینا شده و به مومیایی شدن کمک می‌کند. گلیسیرین هم مانع زیادی خشک شدن جسد او شده و اسید سالیسیلیک از رشد قارچ‌ها جلوگیری می‌کند.
طبق گفته ملیسا ولیامز مدیر اجرایی انجمن مومیایی کنندگان آمریکایی نمک‌های روی اصلی ترین ماده در حفظ و عدم فساد روزالینی هستند از وقتی این ماده برای مومیایی استفاده می‌شود زمان زیادی نمی‌گذرد. روی به جسد او استحکام داده است. شما می‌توانید او را درون تابوتش نگاه کنید و ببینید هیچ حائل و وسیله ای برای صاف ایستادن ندارد.
2. توت انخ آمون
توت انخ آمون (تاریخ تولد حدودی 1323 تا 1341 قبل از میلاد) فرعون مصری هجدهمین خاندان پادشاهی به عنوان پادشاهی جدید شناخته شده است. توت انخ آمون در سن 9 سالگی فرعون شده و حدود 10 سال تا زمان مرگش حکمرانی کرد. مقبره توت انخ آمون در دره پادشاهان (که هنوز آنجا اقامت دارد) سال 1922 توسط هوارد کارتر به صورت دست نخورده کشف شد. این مقبره کامل ترین مقبره سلطنتی مصری ای است که تابحال کشف شده است.
برای تمام مصریان باستان زندگی پس از مرگ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود و برای خاطر همین موضوع بدن‌هایشان را برای همیشه فسادناپذیر می‌کردند. آنها جهان پس از مرگ را مانند همین جهان می‌پنداشتند و تصور می‌کردند باید از بدنشان در آن دنیا استفاده کرده و به این دلیل اجساد را مومیایی می‌کردند. مصری‌های باستان اعتقاد داشتند در جهان پس از مرگ بدن منزلی برای شخصی به اسم کا، با و آخ می‌شود و بدون آن شخص فرد بی هویتی بدون بدن در جهان دیگری است که مدام سرگردان است.
کا نسخه المثنی کمتر جامد بدن است. بدون یک بدن جسمانی روح مکانی برای منزل گزیدن ندارد و ان فرد برای همیشه محکوم به بی قراری است. «با» قادر بود که مقبره را ترک کرده و دوباره دوستان فرد درگذشته را در جهان مادی ملاقات کند. «آخ» روح فناناپذیر است و زمانیکه «کا» و «با» بعد از انجام شدن عمل داوری فرد درگذشته به هم ملحق شدند، پدیدار می‌شود. مرحله مومیایی یک دوره 70 روزه را طی می‌کند و برای تمام طبقه مردم مصری از فقیر تا غنی انجام می‌شود. مراحل مومیایی کردن 70 روزه به شرح زیر است: 15 روز برای تمیز کردن و شستشو، یک دوره 40 و 15 روزه هم برای نوار پیچی و بسته بندی کردن. توت انخ آمون یکی از مشهورترین مومیایی مصری است و ماسک مرگش یکی از مشهورترین تصاویر در دنیای ماست. دلیل مرگ توت انخ آمون هنوز کشف نشده و باز جای تحقیق و بررسی زیاد دارد.
1. بانوی دای (Xin Zhui)
در سال 1971 کارگران چینی درحالیکه یک پناهگاه حمله‌های هوایی نزدیک شهر چانگشای را حفاری کردند به معبدی عظیم به نام Han Dynasty-era برخوردند که حاوی 1000 عدد مصنوعات دستی بود و نیز یک مومیایی که بهترین و کامل ترین مومیایی بود که تابحال یافت شده. این مقبره متعلق به Xin Zhui همسر مرزبان «هان» که بین سال‌های 145-178 قبل از میلاد حدودا در سن 50 سالگی مرد. جسد او آنقدر خوب حفظ شده بود که وقتی پیدا شد مثل جسد فردی بود که تازگیها مرده و برای کالبدشکافی آورده شده است. پوست او نرم، اعضای بدن کاملا انعطاف پذیر؛ موها و ارگان‌های درونی کامل؛ و حتی باقیمانده‌های غذایی که خورده بود در معده اش یافت شد و خون گروه A هنوز در رگ‌هایش وجود داشت. متخصصان کشف کردند او از نوعی بیماری انگلی، درد قسمت پایینی کمر، انسداد رگ‌ها رنج می‌برده و قلبش بیش از اندازه آسیب دیده بوده (علائم و نشانه‌های بیماری قلبی که بر اثر چاقی، عدم فعالیت بدنی و پرخوری زیاد به وجود می‌آید) و در زمان مرگش اضافه وزن داشته است.
«راز بانو دای» هنوز حل نشده است. دانشمندان اعتقاد دارند برای مومیایی کردن فوق العاده او 22 جامه سیلک و کنفی و نیز 9 روبان سیلک مورد استفاده قرار گرفته و خیلی محکم او را با این پارچه‌ها بسته اند. لباس‌ها را دورن تابوت قرار کرده اند تا جسد در آنجا محکم شده و از هوا خالی شود. مقبره نیز دو قسمت درونی و بیرونی دارد که بیش از 50 فوت در زیر زمین قرار دارد و نیز 4 عدد تابوت که او درون آن دفن شده است و هر کدام درون تابوت دیگری قرار دارد. بااین حال برخی از دانشمندان گمان می‌کنند کلید اصلی کشف راز مومیایی او مایع قرمز رنگ ناشناخته ای است که درون تابوتی که در آن کشف شد قرار دارد. چیز دیگری که این راز را پیچیده تر می‌کند وجود دو مقبره دیگر در نزدیکی مومیایی است که درون آنها دو مومیایی زن به نام Sui Xiaoyuan و Ling Huiping یافت شد که به همین شیوه مومیایی شده بودند. مومیایی 2000 ساله بانوی دای اخیرا در موزه محلی «هونان» قرار داده شده است.
*
پمپئی باستانی
یکی از نتایج وحشت انگیز فوران آتش فشان وزو در سال 79 بعد از میلاد تعدادی حفره بود که بر روی بازمانده‌های آتشفشانی حول و حوش پمپئی پدیدار گشت و نشان از اجساد مومیایی مردم و حیواناتی داشت که بر اثر پیشروی آتشفشانی کشته شده و در همانجا مدفون شده بودند. آنها قربانیان آتشفشان وزو هستند که قبل از سوختن و نابود شدن به صورت پیکره‌های محکم و جامدی درآمده اند و برای همیشه ماندگار شدند. در کاوش‌های اولیه Giuseppe Fiorelli که این پیکره‌ها را کشف می‌کرد گفت آنها که تمایل به فرار داشتند محکوم به فنا شدند و آخرین لحظه زندگی‌شان در تاریخ ثبت شده است و وجود ترس و وحشت دراین انسان‌ها به وضوح می‌توان دید. واقعا تصور ترس و وحشت این ارواح بیچاره بدشانس امکان پذیر نیست. این مورد آخر با نمونه‌های قبلی متفاوت است چرا که اینها مومیایی‌های تنها نیستند شهروندانی هستند که در زمان ثابت مانده اند. اکثر این مردمان منجمد شده در اطراف شهر پمپئی و موزه باستان شناسی ناپل نگهداری می‌شوند.