صفحه نخست » رفتارشناسی عمومی » سلامت

خستگی و خواب آلودگی
خواب بیش از اندازه روزانه
واکنش وازوواگال
حمله قلبی
دایسکشن آئورت

چرا خمیازه می کشیم؟
در حدود 6 ثانیه طول می کشد تا به آرامی نفس عمیق کشیده و به سرعت هوا را بیرون دهید. بازوها را کشیده و صورت خود را بد شکل کنید و چشمان را نیمه باز و باریک کرده و حتی قطره ای اشک بریزید.همه این حرکات برای کشیدن خمیازه است که تمامی حیوانات مهره دار به وفور در طول روز انجام می دهند. ده بار در ساعت، به خصوص در ابتدای صبح و اواخر شب. آیا خمیازه به معنای خستگی ، کسل بودن یا حتی تلاشی برای ایما و اشاره به دیگران است؟ اطلاعات کمی راجع به این عملکرد وجود دارد اما شاید این تصور که خمیازه به معنای نیاز به خواب و استراحت است چندان صحیح نیست. درست است که افراد اغلب زمانی که آماده برای خوابیدن هستند خمیازه می کشند، اما این کار در ابتدای صبح یا بقیه ساعت های روز هم اتفاق می افتد و وقوع آن وابسته به فاکتورهایی نظیر سطح تحریک، گیجی یا حتی دیدن افرادی در حال خمیازه کشیدن است.

به دلیل اینکه در هنگام تنفس ، اکسیژن بلعیده و دی اکسید کربن بیرون داده می شود ، تئوری های گذشته مدعی بود که دلیل خمیازه پاسخ به نیاز اکسیژن و دفع دی اکسید کربن است. اما این تئوری بعد از مشاهده نتیجه یک مطالعه در سال 1987 منسوخ شد. در این مطالعه ثابت شد که افراد با سطح بالای اکسیژن ، کمتر از دیگران خمیازه نمی کشند یا حتی افراد با دی اکسید کربن بالا بیش از دیگران خمیازه نمی کشند. پس بهتر است قبل از هر گونه توضیح راجع به این فرایند دو نکته را به خاطر داشته باشیم که :
خمیازه کشیدن حتی زمانی که سطح اکسیژن ود ی اکسید کربن در حد نرمال است اتفاق می افتد.
خمیازه کشیدن باعث تحریک دیگران به این امر می شود(یعنی به نظر می رسد که مسری باشد.)
افزایش میزان خمیازه در پاره ای از بیماری ها که عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار داده است مشاهده شده است. شروع خمیازه در جنین از هفته 11 اتفاق می افتد.
تئوری ها
بعضی از منطقی ترین نظریه ها راجع به علت خمیازه در ادامه بیان می شود اما صحت هیچ کدام تاکنون ثابت نشده است.
1-خمیازه باعث کشیدگی ریه ها به سمت بیرون و اطراف بافت ها می شود و به این ترتیب مانع از افتادگی راه های هوایی بسیار باریک می شود. این نظریه می تواند علت خمیازه را که اغلب در موقع کم عمق شدن تنفس اتفاق می افتد توجیه کند. (مثل زمان خستگی، کسل شدن یا بیدار شدن از خواب)
2- خمیازه باعث توزیع ماده ای شیمیایی به نام سورفکتانت می شود. سورفکتانت ماده ای چسبنده است که سطح کیسه های هوایی را پوشانده و باعث باز نگه داشتن آنها می شود. عملکرد و مقدار مناسب این ماده برای توانایی جنین در بیرون آمدن از رحم ضروری و حیاتی است. این نظریه علت خمیازه جنین را دردوران رشد توجیه می کند.(خمیازه باعث آمادگی جنین برای تنفس می شود)
3- به دلیل اینکه خمیازه باعث کشیدگی ماهیچه ها و مفاصل و افزایش سرعت قلب می شود، ممکن است به عنوان عاملی برای افزایش هوشیاری به خصوص بعد از دوره استراحت نیز توصیف شود. این نظریه می تواند توجیه کند که چرا ورزشکاران و موزیکدانان حرفه ای درست قبل از افزایش تمرکز و فعالیت خمیازه می کشند.
4- خمیازه می تواند ارتباطی غیر کلامی با دیگران را – به معنای اعلام زمان استراحت و کنار گذاشتن فعالیت روزانه- به همراه داشته باشد. دربین نوعی خاص از میمون ها ، کشیدن خمیازه طولانی به معنای اعلام زمان خواب است. برای انسانها نیز این عمل می تواند به معنای نیاز به خواب و استراحت باشد.
5- خمیازه می تواند سیستمی هشدار دهنده برای اعلام نیاز به استراحت باشد. مثلا ممکن است در هنگام رانندگی این عمل هشداری برای متوقف شدن باشد.
چرا خمیاز مسری است؟
ممکن است این یک نیروی پیشنهادی باشد که باعث شود بعد از دیدن فردی در حال خمیازه باعث خمیازه کشیدن شود. اگر نظریه مربوط به ارتباط گروهی غیرکلامی صحیح باشد، مثلا درمورد بابون ها(نوعی خاص از میمون ها)سرایت خمیازه ممکن است پدیده ای برنامه ریزی شده ، ژنتیکی و خود مختار باشد.
خمیازه به عنوان نشانه ای از بیماری: باور داشته باشید یا نه اما باید گفت که این ادعا تا حدودی صحیح است.
خمیازه بیش ازاندازه –اگرچه به ندرت به عنوان اولین نشانه - در بین افراد مبتلا به فلج چندگانه، بیماری لوگریک(نوعی بیماری که باعث تباهی سلولهای عصبی مسئول حرکت ماهیچه ای می شود)، آسیب های ناشی از رادیولوژی و در بین افراد تحت درمان پارکینسون مشاهده شده است.همچنین در موارد نادری می تواند نشانه ابتلا به سردرد میگرنی باشد. از طرف دیگر خمیازه در بین افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمتر اتفاق می افتد. دلیل خمیازه بیش از اندازه و یا کمتر از اندازه در بعضی از بیماری ها نا مشخص است. محققان می گویند که تحریکات الکتریکی در بخش هایی خاص از مغز می تواند باعث تحریک خمیازه شود. بعلاوه ماده شیمیایی ویژه ای در مغز (حاوی دوپامین و acth )در خمیازه کشیدن موثر است. خمیازه به ظاهر پدیده ای ساده به نظر می رسد اما در حقیقت رفتاری پیچیده با دلایل نامشخص است.
حرف آخر: اگر مخاطب شما یا کسی که در کنار شماست شروع به خمیازه کشیدن کرد، شما نیز می توانید همین عمل را تکرار کنید اما به خاطر داشته باشید که نوعی ارتباط غیر کلامی به معنای تنها گذاشتن وی برای استراحت نیز می باشد.

منبع: اینترنت