دورموس فربه
www.persianpet.org/forum/showthread.php/-21039/index.html
دورموس فربه
نام انگلیسی: fat dormouse
نام علمی: Glis glis
دورموس فربه یک گونه اروپاییست و بزرگترین عضو خانواده خود است. آنها در فرانسه، شمال اسپانیا در رود ولگا و شمال ایران و در آب و هوای معتدل دیده می شوند.
این گونه زیبا در جنگلهای برگ ریز و باغهای میوه در زمینهای پست یا کوهستانی مسکن می گزینند. حیواناتی شب رو هستند و روزها در پناه گاههای عمومی خود که حفره های درختان هستند به استراحت می پردازند. این حفره ها ممکن است در بین خطی از سبزه ها یا گیاهان باشد. همچنین این پناهگاهها ممکن است شامل شکاف سنگها، حفره هایی در درختان، لانه دارکوبها، اتاقهای زیر شیروانی، انبارهای غله یا لانه های ساخته شده مصنوعی باشد. طول تقریبی آنها، سر و بدن 20-14 سانتیمتر است. رنگ بدن خاکستری با حلقه های تیره دور چشمهاست. خز این حیوان کوتاه، نرم و انبوه است. این حیوانات زیبا بسیار شبیه به سنجابها هستند با گوشهای بلند و گرد، چشمهای کوچک و دم پشمالو و بلند. دستها و پاها دارای پانرمه ای سفت و کلفت است که بالا رفتن را برایش آسان می کند. 4 انگشت در دستها و 5 انگشت در پاهای عقبی که کوتاه هستند با ناخنهایی خمیده.
این گونه یکبار زایمان در سال دارد و در هر زایمان معمولا 5-4 بچه به دنیا می آیند که تا 11 بچه نیز گزارش شده است. دوره بارداری 32-30 روز است، وزن هر بچه 2-1 گرم است و کاملا ناتوانند. گوش خارجی (ظاهری) بعد از 5 روز ظاهر می شوند و کانال شنوایی بعد از 12 روز باز می شود. چشمها در 21 روزگی باز می شوند و دندانهای پائینی بعد از 13 روز و دندانهای بالایی بعد از 20 روز در می آیند. دوران شیردهی 5-4 هفته است.
فصل جفت گیری در ماه جولای است و بچه ها در ماه آگوست به دنیا می آیند. ماده ها در فصل جفت گیری برای جذب نرها مقعد خود را روی زمین می کشند و با غدد مقعدی خود روی زمین رایحه ای می گذارند. نرها مشتاقانه به بوئیدن دم ماده ها می پردازند تا ماده مورد نظر را پیداکنند. نرها هم صداهایی آرام را در طول فصل جفت گیری تولید می کنند و رضایت خود را اعلام می کنند. ابتدا ماده ها فرار می کنند یا از خود دفاع می کنند. حتی ممکن است روی نرها بپرند و گاز بگیرند. اعتقاد بر این است این حرکات یک بازیست چون وقتی نر عقب نشینی می کند باز هم به دنبال ماده خواهد رفت. بعد از جفت گیری، ماده ها بیشتر زمان خود را برای آوردن مواد لازم لانه سپری می کنند. مو و پر به عنوان مواد پوششی لانه و آستر استفاده می شوند. لانه روی زمین است برای مثال در حفره های درختان. نرها بعد از جفت گیری ماده ها را ترک می کنند و به دنبال ماده های دیگر می روند.
دورموسها حیواناتی شب رو هستند و گاه و بیگاه در روز هم فعالند. آنها حیواناتی درختی هستند و روی درخت گاهی از سنجابها هم چابکتر و چالاکتر هستند و گاهی اوقات بین 10-7 متر می پرند. به طور استثنایی دارای قدرت بینایی، شنوایی و بویایی قدرتمندی هستند. به صورت انفرادی شبها روی درخت در حال جستجوی غذا دیده می شوند. حیواناتی محلی هستند و مکانشان را با ترشح غدد خود علامتگذاری می کنند. رفتار نرها در این گونه ستیزه جو و خصمانه است بطوریکه گزارشاتی مبنی بر جنگهایی وحشیانه و بیرحمانه در فصل جفت گیری وجود دارد.
دورموسهای فربه از سپتامبر-اکتبر تا می-جون به خواب زمستانی فرو می روند. در اواخر تابستان تونلی به طول حدودا 2 متر با عمق 60-15 حفر می کنند و هنگامی که هوا رو به سردی می رود بیشتر دورموسها در این تونلها جایی که در جنگل در امان باشند به استراحت می پردازند. بعضی هم زمستان را روی زمین در انبارهای غله و لانه سنجابهای سرخ می گذرانند. در بعضی موارد چندین دورموس در کنار هم به خواب می روند که این خصیصه ماده هاست. در هنگام خواب زمستانی دمای بدن تا 2 درجه پائین می آید و تنفس در هر دقیقه 3-1 عدد در دقیقه کاهش می یابد. با کوچکترین لمسی آنها به سرعت از خواب بیدار می شوند و این نشان دهنده این است که سیستم عصبی حیوان در طول خواب زمستانی فعال است.
دورموسها حیواناتی همه چیز خوارند. دانه ها، برگها، شکوفه ها، دانه های روغنی، میوه های توتی شکل و میوه های درخت کاج و میوه های نرم، حشرات و گاهی پرندگان کوچک در لیست غذایی آنها هستند.
در کشاورزی این گونه بسیار مضر است چون ضررهای جدی به درختان و میوه ها می زند و متاسفانه در قسمتهایی از اروپا گوشتش به عنوان خوراک لذیذی مورد توجه مردم است.تعداد آنها به دلیل شکار و تخریب زیستگاه در حال کاهش است.
منبع: سایت animal diversity
دائره المعارف پستانداران علی فاطمیان