ا تغییر الگوی کشاورزی پس از پایان جنگ جهانی دوم در بریتانیا گونه های جانوری که برای قرن ها خود را به زیستن در بافت روستایی کشتزارهای بریتانیا وفق داده بودند با چالشی بزرگ روبرو شدند. بسیاری از پرچین هایی که برای صده ها پناه و کنام انواع جانوران و حشرات بود برای تسهیل حرکت ماشین های کشاورزی نابود شدند. در این میان بتونی شدن و یا سرپوشیده شدن کانال های آبیاری ضربه بزرگی برای ول آبی بود (از دست دادن کنام و زیستگاه) جز این، معرفی گونه غیر بومی و وارداتی «مینک آمریکایی» و تغذیه از ول آبزی عرصه را نه تنها بر این جونده آبدوست بلکه بر بسیاری از پرندگان زادآور بریتانیایی تنگ نمود .
به گزارش سبز پرس -کوشان مهران ،در ایالات متحده برآورد شده هزینه سرانه پایداشت جوندگانی چون «سنجاب زمینی» و یا «چوبخوار ساحل اقیانوس آرام» بیشتر از «خرس گریزلی» است. در دشت های بزرگ و همینطور تگزاس با از بین بردن کلونی های بزرگ زادآوری سنجاب زمینی با سم و گاز تقریبا نسل «فرت پاسیاه» به عنوان گوشتخواری که عملا طعمه منحصر به فرد او سنجاب زمینی بود، از میان رفت.
در لیست قرمز IUCN چکیده ای درمورد «دوپای فیروز» (Allactaga firouzi) وجود دارد. در سال ۱۹۷۸ Womochel این گونه منحصر به ایران را در ۲۹ کیلومتری جنوب «شهرضا» (قمشه) در استان اصفهان در ارتفاع ۲۲۵۳ متر در یک زیستگاه استپی یافته و به افتخار جناب آقای «اسکندر فیروز»، آن را «دوپای فیروز» نام می نهد.
در لیست قرمز IUCN به نکته بسیار مهم و حیاتی اشاره شده است. به هنگام یافتن این دوپا گمان می رفت دامنه پراکنش آن محدود به یک دشت نباشد ولی از شواهد و قرائن این گونه برمی آید که این قسمت از شهرضا تنها زیستگاه و پناه این گونه جونده بومی ایران است.
در سالی که به پایان رسید، بیشترین هجمه و دست اندازی به زیستگاه های دشتی کشور صورت گرفت. عرصه ای از پارک ملی کلاه قاضی به بهانه های مختلف و در زیر لوای عدم ارزش زیستی و معاوضه واگذار شد و تنها سنگلاخ و کوه را با هزار منت برجای نهادند. از سوی دیگر وضع مراتع کشور و تخریب پوشش گیاهی و فرسایش خاک در هیچ دوره زمانی چون امروزه روز در کشور هولناک نبوده است. وقتی در مناطق حفاظت شده با وجود ممیزی و صدور پروانه، کار به توبره کشیدن خاک برسد، حال و روز مناطق آزاد مشخص است.
هیچ اطمینانی وجود ندارد که با این روند تخریب مرتع به دلیل چرای بی مسئولیت و یا واگذار کردن این زیستگاه یگانه برای ساخت و ساز (شهرک صنعتی، شهرک های مسکونی اقماری و بزرگراه) تا چند سال آینده تنها نمونه هایی بیدخورده از دوپای فیروز برجای ماند.
دوپای فیروز
مدیریت جمعیت گونه هایی از این دست بسیار دشوار است. هرچند شاید زنده گیری و پرورش در اسارت تنها راه پایداشت ژن دوپای فیروز باشد ولی راهکار عملی، حفاظت از قلمرو طبیعی اوست. در بسیاری از مراتع کشور تنها پوشش مرتعی که شاهدی از گونه های خوشخوراک است، در پشت فنس های ارگان هایی چون نیروی انتظامی روییده و از ایلغار بز و گوسپند در امان است. (البته در بسیاری از نواحی دام های کوچک را با دست از روی سیم منطقه قرق شده و چرا ممنوع رد می کنند و در صورت برخورد قرقبان و یا نهاد مسئول، کار به کشیدن چماق و یا در صورت برخورد قاطعانه و قانونگرا، متخلف پاجرو سوار، آنی به مستضعف نمای محروم و نگون بخت بدل می شود!)
شاید یک راه موثر برای پایداشت زیستگاه و گونه دوپای فیروز انتخاب بخشی از این مرتع به عنوان اثر طبیعی ملی و محصور کردن آن و یا در مقیاسی بزرگتر حفاظت به عنوان زیستگاه آهو باشد تا به این بهانه ها بتوان زیستگاه و زیستمند را از خطر سقوط در ورطه گرداب انقراض رهانید .
البته نباید از نقش و اثر مهم اطلاع رسانی در رسانه های عمومی و کتاب های مقاطع درسی چون «جغرافیای استان اصفهان» غفلت ورزید و این نکته را باید در نظر داشت که بر خلاف «سمندر لرستان» که شاید اطلاع درباره کمیابی آن باعث رونق زنده گیری و قاچاق گونه شده است، دوپای فیروز خلاف جونده ای چون «همستر طلایی» گونه ای نیست که در بازار سیاه چندان خواهانی داشته باشد.