صفحه نخست » بخش تخصصی » مقالات تخصصی » حشرات

Schistocerca gregaria Orthoptera - Acarididae

Click this bar to view the full image.

مشکل ملخ صحرایی از سالیان دور در کشاورزی ایران ، بخصوص در استان های جنوبی مطرح بوده است.دستجات این ملخ که مبدا تشکیل آنها کشورهای آفریقا ، عربستان ، هند و پاکستان بوده ، هر چند سال یکبار باغات و مزارع این مناطق را مورد تهدید جدی قرار داده اند.از آنجایی که این آفت از طرف جنوب غربی (عربستان ) از خلیج فارس عبور کرده و خود را به سواحل جنوبی ایران می رساند،به آن ملخ دریایی می گویند که در برخی از سال ها نیز از طرف جنوب شرقی سیستان (هندوستان و پاکستان ) مزارع ایران را مورد حمله قرار می داده است.از طرف دیگر چون موطن اصلی این مخلخ مناطق بیابانی قاره آفریقاست ، به آن ملخ صحرایی نیز می گویند.بشر ملخ دریایی را قرن ها قبل از میلاد می شناخته ، به طوری که در کتیبه های قدیمی به آن اشاره شده است.در ایران خسارت این آفت از دیرباز مورد توجه بوده که در مواقع هجوم سبب قحطی و ویرانی شده است.به هنگام طغیان و مهاجرت از تمام گیاهان حتی پوست درختان می خورد.در بین درختان سنجد را ترجیع داده و در حالت طغیانی هر نوع سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در مسیر از جمله گیاهان زراعی شامل انواع علوفه ، غلات ، صیفی و سبزیجات ، گیاهان مرتعی و انواع درختان مثمر و غیر مثمر را کاملا از بین می برد. شکل و رفتار مهاجر با انفرادی کاملا متفاوت می باشد.این پدیده سبب شد اواروف فرضیه خود را تحت عنوان فرضیه حالت ها ارائه نماید.بر این اساس وی ثابت کرد که دو فرم مذکور دو گونه نبوده بلکه یک گونه می باشند که فرم انفرادی می تواند در شرایط خاصی رفتار خود را تغییر داده و تبدیل به فرم مهاجر با رفتار دیگر بشود. تئوری فاز اواروف تغییرات مورفولوژیک یک گونه که توام با تغییر در عادات و رفتار می باشد در اثر تغییر شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی صورت میگیرد و در نتیجه طغیان آنها را سبب می شود.اواروف به هنگام مطالعه بیولوژی و رفتار شناسی فرم بومی ملخ آسیایی متوجه شد که این ملخ در صورت پرورش یافتن در شرایط خوب منطقه ای از نظر غذا می تواند به فرم مهاجر تبدیل شود.به طوری که در رنگ ، اندازه ف عادت و رفتار فرم مهاجر تغییرات محسوسی بروز می نماید.بر اساس این نتیجه گیری فرضیه ای به نام فرضیه حالت ها به وجود امد.

Click this bar to view the full image.

مناطق دائمی نشو ونمای این ملخ در نواحی شرق آفریقا و نقاطی از آسیا است.این آفت ایران را آخرین بار در سال 1340 مورد حمله قرار داد. شکل شناسی پوره های فرم مهاجر که حرکت آنها دسته جمعی صورت می گیرد ، ابتدا سیاه رنگ بوده و سپس به رنگ زرد روشن با لکه های سیاه در می آیند.ملخ های بالغ بالدار مهاجر برای بلوغ جنسی نیاز به پرواز طولانی و دسته جمعی دارند تا چربی های بدن را مصرف کنند.تغییرات فصلی در رنگ نیز بسیار موثر می باشند ، به طوری که ملخ های پاییزه معمولا قرمز متمایل به قهوه ای هستند و به هنگام بلوغ به رنگ زرد لیمویی در می آیند.در مقابل پوره های فرم انفرادی عموما سبز و افراد بالغ بالدار خاکستری هستندو بدون انجام پرواز طولانی و تغییر رنگ به بلوغ جنسی می رسند.در افراد بالدار مهاجر ف طول بالها در جنس نر 55 و در ماده 70 میلی متر ، طول ران در افراد نر 25-24 میلی متر و در ماده ها 30-25 میلیمتر است.طول بدن در نر ها 45-55 میلی متر و در ماده ها به 57 میلی متر می رسد.خط وسط پشت سینه اول در ملخ انفرادی برجسته ولی در فرم مهاجر پهنو صاف و بدون لکه است.ساق پاها مجهز به خار های بلند است که نوک انها سیاه می باشد.
دسته تخم کپسول تخم ملخ دریایی نسبتا خمیده است که تخم ها در قسمت پائین آن قرار داشته و در واع قسمت بالای آن از ماده کف مانندی پر شده است.پوره های ماده دارای 5 سن پورگی هستند ولی پوره های نر 4 سن پورگی دارند.



تشخیص حالات سه گانه ملخ دریایی تشخیص حالتهای مختلف ملخ دریایی از طریق اندازه گیری برخی از اندام ها یا آنالیز مرفومتریک آنها انجام می گیرد.در این اندازه گیری ها نسبت طول قسمت های مختلف بدن به یکدیگر را می سنجند.اگر طول ران عقبی را با F و طول بال جلوئی را با T نشان دهیم ، رابطه در حالت های سه گانه به شرح زیر خواهد بود : نسبت طول بال روئی به طول ران پای عقبی در ملخ های انفرادی کوچک تر از 2/05 ، در حالی که در ملخ های مهاجر همیشه بزرگتر از 2/15 بوده. مناطق انتشار با این که ملخ دریایی بومی ایران نیست ، ولی در برخی از نقاط کشور به ویژه مناطق سیستان و بلوچستان نظیر نوار ساحلی شهرستان چاه بهار ، ایرانشهر ، زابل و سراوان وجود دارد.



این آفت دارای مراکز زندگی دائمی مانند سودان ، اطراف دریاچه چاد در آفریقا و ایالت راجیوتانا در هندوستان ، مراکز حمله موقتی مانند ایران ، عراق ، سوریه ، ترکیه و شمال آفریقا می باشد. ورود ملخ دریایی به ایران زمان ورود این آفت به میزان بارندگی کشور های همسایه بستگی دارد که ممکن است اط پاییز تا بهار صورت بگیرد. جفتگیری حشرات نر و ماده در نیمه اول بهمن تا اوایل اسفند ماه در کانون های اصلی جفتگیری میکنند.تعداد دفعات جفت گیری متغیر است ، به طزوری که نر ها می توانند 50-60 مرتبه جفتگیری نمایند.افراد ماده قبل از عر نوبت تخم ریزی ، چند بار جفت گیری میکنند.افراد ماده قبل از تخمریزی ابتدا با انتهای شکم خود مکان مناسبی برای تخم ریزی انتخاب کرده و سپس با استفاده از تخم ریز حفره ای در خاک ایجاد می نمایند.طول شکم در موقع ایجاد حفره تا 2 برابر افزایش می یابد.حشرات ماده برای تخمریزی ، زمین های شنی مرطوب ، دامنه تپه ها در سایه ، زیر تخته سنگ ها و بندرت درون مزرعه را انتخاب می کنند.

Click this bar to view the full image.

نشو و نمای جنینی دوره نشو و نمای جنینی در شرایط مناسب به طور متوسط 15 تا 25 روز و در شرایط نا مناسب 40 تا 50 روز است.دوره پورگی در آفریقا 37 تا 49 روز به شرح زیر گزارش شده است : سن یک 4 تا 5 روز ، سن دو 5 تا 6 روز ، سن سه 6 تا 8 روز ، سن چهار 10 تا 12 روز ، سن پنج 12 تا 18 روز. تغذیه پوره ها صبح ها پس از گرم شدن هوا تغذیه پوره ها آغاز می شود و وقتی هوا خیلی گرم شد ،تغذیه آنها کاهش یافته و دوباره نزدیک غروب آفتاب که هوا خنک می شود مجددا افزایش می یابد. میزان تغذیه در سن یک پورگی کم و در سن 5 به حداکثر می رسد.ملخ دریایی نسبت به درخت سنجد ترجیع غذایی دارد. فعالیت پوره ها میزان فعالیت آفت از سن دو به بعد افزایش می یابد.پوره ها در سنین 4 و 5 حداکثر یک کیلومتر در ساعت و جمعا 4 تا 8 کیلومتر در روز مهاجرت می کنند.پوره ها معمولا شب ها روی بوته ها و گیاهان بسر می برند و روز ها مجددا به روی زمین بر میگردند. اثر نور و رنگ محیط روی پوره ها رنگ محیط روی رنگ پوره ها کم و بیش موثر است ، مثلا اگر تخم ریزی در مزارع انجام گیرد پوره ها سبز متمایل به زرد می شوند و اگر در کوهو دشت خشک نشو نما نمایند ابتدا به رنگ سیاه و سپس زرد می شوند. عوامل موثر بر تغییر رفتار دسته جمعی ملخ ها باد : بادهای تند مانع شروع پرواز های سطحی شده و سبب فرود امدن دسته های ماخ در حال پرواز در یک منطقه می شود.در باد های ملایم ملخ ها در جهت مخالف باد حرکت می کنند ولی به هنگام پرواز های شدید در جهت موافق باد پرواز و مهاجرت می کنند. اثر دمای هوا و حرارت بدن ملخ : پوره های ملخ دریایی از حرارت 22 درجه سانتیگراد شروع به فعالیت میکنند و در ساعات گرم وسط روز که حرارت افزایش می یابد از حرکت باز مانده و به نقاط سایه دار پناه می برند.آنها برای شروع حرکت به دمای 17 تا 23 درجه سانتی گراد نیاز دارند.هر گونه افزایش حرارت پوره ها را از حرکت باز می دارد. اثر رطوبت : دسته های ملخ دریایی پرواز های خود را با جهت باد تنطیم می کنند. اگر باد مزطوب باشد در جهت مخالف آن به پرواز در می آیند و اگر خشک باشد پشت به باد حرکت میکنند.



بیولوژیک معمولا تخم ریزی در داخل خاک است بخصوص خاک های ماسه ای و شنی. معمولا هنگام تخم ریزی شکم خود را داخل خاک می کند و یک حفره ای ایجاد می کند و تخم ها را داخل آن می گذارد و یک مایع ای از جنس کیتین روی آن ترشح می کند که این مایع در مجاورت هوا سخت می شود که به این کیسه ، کپسول تخم می گویند.درون هر کپسول 80 تا 100 تخم وجود دارد.هر ملخ ماده حدود 10 کپسول تخم ایجاد می کند. در صورت مناسب شدن شرایط (وجود رطوبت) تخم ها تفریخ می شوند که این دوره در شرایط مناسب 20 تا 30 روز طول می کشد.مدت زمان طی دوره پورگی 30 تا 45 روز به طول می انجامد. وجود تراکم بالای پوره ها در واحد سطح ( 800 تا 1000 پوره در 1 متر مربع) و کمبود مواد غذایی در واحد سطح و تماس جلدی پوره ها باعث ترشح هورمون در بدن پوره ها می شود که باعث تغییرات فیزیولوژیک در سپس تغییرات مورفولوژیک در پوره ها می شود.اینها عواملی هستند که باعث تبدیل ملخ از فاز انفرادی به فاز مهاجر می شوند. در مرحله قبل از تخم ریزی ملخ در فاز مهاجر است.آنگاه شروع به پرواز و مهاجرت می کند به سمت کانون های موقت ، و شورع به تخم ریزی می کند در هر خاکی و تبدیل به پوره و طی سنین پورگی و ایجاد 1 تا 2 نسل می کند.در مجموع ملخ دریایی 3 نسل دارد. روش های پیشگیری و مبارزه مهمترین روش پیشگیری ، روش Monitoring یا دیده بانی است. کنترل شیمیایی الف ) روش طعمه پاشی : - گامکسان تجاری 500 گرم - سبوس گندم 15-20 کیلوگرم - آب 5-10 لیتر برای یک هکتار طعمه ها را موقع طلوع آفتاب یا غروب پخش شوند.در موقع روز طعمه ها خشک می شوند. ب ) روش سم پاشی : سم پاشی هوایی با هواپیما : سم فنی تروتیون 50 % EC ( 1 لیتر در هکتار) استفاده از ماشین های اگزوست : سم فنی تروتیون 96 % ULV ( 0/4 تا 0/5 لیتر در هکتار) سسم مالاتیون 57 % EC ( 0/7 تا 1/5 لیتر در هکتار)