صفحه نخست » بخش تخصصی » مقالات تخصصی » جذاب

هموطن سلام:ناو كیهانی «سایوز تی.ام.آ – 21» به سرنشینی آندری باریسنكو و الکساندر ساماكوتایف از روسیه و رونالد گاران از آمریكا سكوی پرتاب شماره 1 پایگاه پرتاب های فضایی بایكونور را در ساعت 2218 روز 4 آوریل ( به وقت جهانی گرینویچ) به مقصد مدار زمین ترك كرد، اما تا رسیدن به مدار زمین، فضانوردان، كاركنان بایكونور و ناو كیهانی مراحلی را طی كردند كه نگاهی به آنها خالی از لطف نیست.
پنج ساعت و 30 دقیقه قبل از پرتاب، کمیسیون ویژه، اجازه شروع عملیات را می دهد. قبل از خروج از هتل، فضانورد در محلی که دیگران مزاحمش نمی‌شوند، دقایقی تنها می ماند تا در سکوت و تنهایی تمرکز فکری پیدا کند.
در زمان خروج از هتل، کیهان نوردان در اتاق خود را باید امضا کنند.
گاگارین بعد از خروج از اتاق استراحتگاه خود در بایكونور در اتاق خود را امضا كرد اما متاسفانه نظافتچی آنجا به تصور این كه كسی در را « كثیف» كرده، این امضای تاریخی را پاك كرد!! اما بعدا این رسم، رعایت می شود و درها را بعد از چند امضا به موزه هدیه می كنند و در جدیدی جای آن را می گیرد.
در زمانی که کیهان نوردان هتل را برای رفتن به سالن آماده سازی قبل از پرتاب ترک می‌کنند، رسم است آهنگ زیبای «چمنزارهای سرسبز» برای آنها پخش می شود و آنان با این آهنگ بدرقه می شوند.
در آخرین مرحله خروج از هتل، یک کشیش کلیسای ارتدوکس روسیه با خواندن دعا و پاشیدن آب مقدس، آنها را متبرک می کند. البته این رسم در دوران شوروی وجود نداشت و می توان گفت مبتکر آن الکساندر ویکتورنکو، فرمانده ناو کیهانی سایوز- 20 بود که در اکتبر 1994، قبل از حرکت، تقاضا کرد کشیشی را برای انجام چنین مراسمی را در هتل حاضر کنند. بعد از او، این کار به عنوان یک سنت وارد بایکونور شد و حتی موشک هم قبل از حرکت به طرف سکوی پرتاب توسط یک کشیش باید تبرک شود.
در همین دقایق است كه پركردن مخزن های موشك بالابرنده با اکسیژن مایع شروع می شود.
چهار ساعت و 20 دقیقه قبل از پرتاب، کیهان نوردان و همراهانشان با دو اتوبوس به طرف ساختمان شماره 254 راه می افتند تا در آنجا آخرین معاینات از آنها به عمل آید و لباس فضایی را بپوشند.
در این ساختمان، آنها ضمن پوشیدن لباس مخصوص، کارشناسان آخرین آزمایش ها از لباس را به عمل می آورند که هیچ نقص و عیبی در آن نباشد؛ سپس به اتاق شیشه‌ای مصاحبه می‌روند که خبرنگاران می توانند از آنها عکس بگیرند و یا با استفاده از سامانه های صوتی، سوالی بپرسند و جوابی بگیرند.
پس از خروج از ساختمان شماره 254 و قبل از سوار شدن به اتوبوس، کیهان نوردان در میان ابراز احساسات حاضران خود را به نقطه «اعلام آمادگی» می رسانند. در اینجا سه مربع، جای ایستادن مهندس پرواز، فرمانده ناو و بالاخره کیهان نورد سوم را مشخص کرده است. سه فضانورد در حالت خبردار می ایستند و رئیس کمیسیون دولتی پرواز نیز روبروی آنها. سپس فرمانده در حال دادن احترام نظامی «آمادگی خود و افراد تحت فرمان» را برای انجام ماموریت اعلام می کند.
سه ساعت و 5 دقیقه قبل از پرتاب، فضانوردان سوار اتوبوس می شوند و به طرف سکوی پرتاب حركت می كند. در بین راه، یکی از رسم های عجیب و غریب و مضحك فضانوردان روسی انجام می‌شود.
گفته می شود در زمانی که گاگارین به طرف سکوی پرتاب برده می شد، احساس کرد به توالت احتیاج دارد.
با توجه به این که معلوم نبود برای مراحل قبل از پرتاب چقدر باید منتظر بماند، برای جلوگیری از پر شدن کیسه ای که برای ادرار در لباس فضاییش پیش بینی شده بود، تصمیم گرفت در بین راه خود را آسوده کند! به همین دلیل اتوبوس را در بین راه نگه داشتند و او پیاده شد و در کنار اتوبوس قضای حاجت كرد! این کار به عنوان یک رسم باقی ماند و در هر نوبت، اتوبوس در بین راه می ایستد و همه مردان فضانورد پیاده می شوند و این كار را انجام می دهند!!! خوشبختانه کیهان نوردان زن از این قانون معاف هستند.
در كنار سكوی پرتاب، فضانوردان با ایستادن بر روی پله های سكو، برای آخرین بار به سوی خبرنگاران دست تكان می دهند و خداحافظی می كنند؛ سپس به همراه چند کارشناسی که باید آنها را در سوار شدن به سفینه، آخرین بررسی سامانه های ناو و بالاخره بستن در کمک کنند با آسانسور عازم محل ورودی به ناو می شوند.
یك ساعت و 45 دقیقه قبل از پرتاب، خدمه وارد ناو می شوند. در داخل ناو هر کدام از آنها در جای خود قرار گرفته و یا تسمه های ویژه بسته می شوند؛ در این مرحله، آزمایش سامانه های بخش فرودی و اتصال سامانه حیاتی لباس به ناو صورت می گیرد. یك ساعت و سی دقیقه قبل از پرتاب، در ناو بسته شده شده و مورد آزمایش قرار می گیرد. نیم ساعت بعد سامانه کنترل موشك و سیستم ژیروسكوپ راه اندازی می شود.
40 دقیقه قبل از پرتاب، بررسی نشتی در لباس، آزمایش بخش فرودی به پایان می رسد.
30 دقیقه قبل از پرتاب، موشك نجات اضطراری آماده كار می شود.
25 دقیقه قبل از پرتاب، خدمات مرتبط با سكوی پرتاب ( كابل های ارتباطی و غیره) بكلی قطع می شود.
15 دقیقه قبل از پرتاب، بررسی نشتی لباس فضایی تمام شده و سامانه نجات اضطراری در حالت خودكار قرار می گیرد.
هفت دقیقه قبل از پرتاب، عملیات قبل از پرتاب پایان می‌یابد.
شش دقیقه قبل از پرتاب، آمادگی سكوی پرتاب و موشك اعلام می‌شود.
پنج دقیقه قبل از پرتاب، سامانه های بخش هدایت ناو كاملا فعال می شود. در این مرحله فضانوردان باید با بستن کلاهخود لباس فضایی، كاملا از سامانه های لباس برای تنفس استفاده كنند.
سه دقیقه قبل از پرتاب، تزریق نیتروژن به محفظه احتراق انجام می‌شود.
دو دقیقه قبل از پرتاب، سوخت مخزن تحت فشار قرار می گیرد.
و بالاخره پرتاب...
در زمان به اصطلاح صفر، موشك سایوز، سكوی پرتاب را به مقصد مدار تعیین شده در اطراف زمین ترك می كند. یك دقیقه و 58 ثانیه بعد از پرتاب، چهار موشك تقویتی از بدنه اصلی جدا می شوند. پس از آن نوبت جدا شدن موشك نجات اضطراری است كه در بالای سفینه نصب است.
این موشك وظیفه دارد چنانچه تا این مرحله مشكلی برای موشك بالا برنده پیش آمد، بخش سرنشیندار را از آن جدا كرده و در نقطه مطمئنی فرود آورد.
چهار دقیقه و 58 ثانیه بعد از پرتاب، طبقه دوم موشك از طبقه سوم جدا می شوند. پنج دقیقه بعد، ناو كیهانی در مدار قرار گرفته است و به این ترتیب ماموریت طبقه سوم موشك نیز به پایان می رسد. به دنبال قرار گرفتن ناو سایوز در مدار زمین آنتن و باتری های خورشیدی سفینه باز می شوند . پس از این، اداره امور به عهده مرکز هدایت پرواز روسیه گذاشته می شود.
به طور معمول پس از قرار گرفتن ناو در مدار زمین حال کسانی که قبلا به فضا سفر نداشته‌اند چندان خوب نیست. تهوع و سردرد امری عادی به شمار می رود. برای مبارزه با این حالت که خوشبختانه یکی دو روز بیشتر ایجاد مزاحمت نمی کند، دارو های ویژه از جمله آمپول هایی در ناو وجود دارد که در صورت بروز این وضعیت استفاده می شود.
ولادیمیر سالاویف، كیهان نورد نامدار روسیه كه اینك مسئولیت مرکز هدایت پرواز را بر عهده دارد، پس از در مدار قرار گرفتن ناو سایوز، اعلام كرد همه مراحل طبق برنامه تنظیمی پیش رفته، دستگاه های ناو به خوبی كار می كند و حال فضانوردان خوب است.
بر اساس گفته وی، ناو كیهانی سایوز تی.ام.آ – 21 در روز چهارشنبه به طور خودكار به ایستگاه فضایی بین المللی متصل خواهد شد.