صفحه نخست » بخش تخصصی » مقالات تخصصی » گیاهی

فَرَنجمُشک (scutellaria lateriflora) گیاهی پایا از تیره نعناعیان و یکی از گیاهان دارویی است. به آن فرنجمسک، فرنجموشک، افرنجمشک، ریحان قرنفلی، پلنگمشک، برنجمشک نیز گفته‌اند.
فرنجمشک مسکن و ضد اگزمای پوستی ناشی از استرس می‌باشد. از فرنجمشک برای تسکین و رفع درد و ناراحتی ناشی از گوارش شامل گاز و باد معده نیز بهره می‌گیرند.
مشخصات
این گیاه دارای شاخه‌های پرپشت و متعدد است و به حالت خودرو در اکثر نواحی معتدل آسیا و اروپا (از جمله ایران) می‌روید. برگ‌های این گیاه متقابل بیضوی و قلبی‌شکل و دندانه‌دارند. ریشه این گیاه کوچک و استوانه‌ای شکل و سخت و منشعب است. گل‌هایش سفید یا گلی رنگند که به تعداد ۶ تا ۱۲ در کناره برگ‌ها مجتمع گردیده‌اند. میوه‌اش فندقه و قهوه‌ای رنگ می‌باشد. این گیاه در طب به عنوان بادشکن و ضد تشنج و مقوی معده و معرق و زیادکننده ترشحات صفرا تجویز می‌شود. به علاوه در رفع سرگیجه، رفع حالت قی زنان باردار و بی خوابی و ضعف مصرف آن توصیه شده‌است.
*بادروج ، گیاهی است که ظاهراً تخمش همان تخم شربتی است که از شیراز می آورند و با شربت قند می خورند. طبیعت گرم دارد.
باذروج سبزی خوراکی بسیار سودمندی شمرده می شده است ، در آن هفت فایده است : به گوارش خوراک کمک می کند، آروغ را خوشبو می سازد، بوی دهان را خوش می کند، اشتهاآور است ، بیماری را بتدریج دفع می کند، از خوره مصون می دارد و چون در درون آدمی جایگیر شود همة آن بیماری را از میان می برد).
، زیاده روی در خوردن آن سبب تاریکی چشمان و لینت شکم و تولید بادها و ادرار پیشاب و شیر می شود؛ ضماد آن بتنهایی برای نیش کژدم و با آرد و روغن گُل سرخ و سرکه برای آماسهای گرم سودمند است ؛ آب آن چشم را جلا می دهد و رطوبتهایی را که به چشم جاری می شود می خشکاند؛ خوردن تخمِ آن برای پیشگیری سودا و صرع و درمان نفخ و عسر البول سودمند است .
*بالنگ نوعی میوه است که از آن مربا درست می کنند.مربای آن بسیار خوشمزه میباشد.
بالنگ (بالنگو، بالنجو)
خواص : رفع خونریزی لثه، تقویت کبد، خنک کننده و آرام بخش، رفع یبوست معده
همراه با گلاب برای اسهال خونی و نیز اسهال های روده ای سودمند است.
این درختچه دارای میوه های زشتی است كه گاهی به وزن یك كیلو گرم نیز می رسد. نوع دیگری از بالنگ را به فارسی «بادرنگ» می نامند و رد ركتب طب سنتی با نامهای بادرنج، باذرنج و اترج صغیر آمده است.
بالنگ درختچه ای است به شكل غیر منظم، برگ آن با كمی اختلاف شبیه سایر مركبات ولی میوه آن به كلی متفاوت و نوع كبیر آن در ابعاد یك خربزه كوچك است. شكل آن دراز از یك طرف متصل به شاخه كمی پهن و از طرف دیگر به نوك باركی ختم می شود.
پوست آن به رنگ زرد طلایی خیلی ضخیم، موج دار و دارای برآمدگی هایی مانند تاول درشت است. قسمت عمده میوه را با پوست زرد و گوشت سفید داخل پوست را گرفته و تقریباً جای برای پولپ ترش غیر خوراكی وسط آن باقی نگذارده است. گل آن سفید می باشد.
بالنگ در كتب طب سنتی با نام«اترج كبیر» آمده است. میوه آنرا به فارسی بالنگ گویند و از نظر گیاه شناسی واریته از بادرنگ است.
این درختچه دارای میوه های زشتی است كه گاهی به وزن یك كیلو گرم نیز می رسد. نوع دیگری از بالنگ را به فارسی «بادرنگ» می نامند و رد ركتب طب سنتی با نامهای بادرنج، باذرنج و اترج صغیر آمده است.
بالنگ درختچه ای است به شكل غیر منظم، برگ آن با كمی اختلاف شبیه سایر مركبات ولی میوه آن به كلی متفاوت و نوع كبیر آن در ابعاد یك خربزه كوچك است. شكل آن دراز از یك طرف متصل به شاخه كمی پهن و از طرف دیگر به نوك باركی ختم می شود.
پوست آن به رنگ زرد طلایی خیلی ضخیم، موج دار و دارای برآمدگی هایی مانند تاول درشت است. قسمت عمده میوه را با پوست زرد و گوشت سفید داخل پوست را گرفته و تقریباً جای برای پولپ ترش غیر خوراكی وسط آن باقی نگذارده است. گل آن سفید می باشد.
بالنگ دارای پوست زرد رنگ طلایی، با بوی معطر، به خصوص نوع كوچك آن كه پوستش صاف است، معطرتر است.
قسمت گوشتی سفید متصل به پوست خارجی آن ضخیم و كمی شیرین و قسمت پولپوسط ان كه در میان پرده های ضخیمطولانی واقع شده است، دارای الیاف و غلاف های پر از مایعی است كه در بعضی انواع شیرین و رد برخی ترش می باشد.
تخم های آن كه در قسمت پولپ آن واقع است كمی داراز و در غلاف سفیدی واقع و مغز، سفید و كمی تلخ است.
از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی پوست زرد آن كمی گرم و خشك است و شحم آن یا به عبارت دیگر قسمت گوشت سفید داخلی متصل به پوست زرد آن در ارقامی كه این قسمت شیرین است از نظر طبیعت سرد و تر و خشك و برگ و شكوفه آن گرم وخشك است.
از نظر خواص معتقدند كه پوست زرد آن برا ی تقویت قلب و دماغ و كبد، سرد و معده احشای داخل شكم مفید است و برای تحلیل بادها و نفخ و كمك به هضم غذا مؤثر می باشد. بخصوص مربای آن با عسل؛ البته با خوردن مربای آن اسراف نباید شود زیرا هضم آن مشكل می شود.
دم كرده پوست زرد خشك شده آن مسكن قی صفراوی و جویدن آن خوشبو كننده دهان است.
اگر پوست و گوشت سفید خشك شده آن را درلابه لای لباسها بگذارند مانع بید زدن می شوند.
روغن پوست زرد بالنگ:
پوست زرد 6 عدد بالنگ را گرفته در یك كیلو گرم روغن كنجد بیاندازند و در آفتاب گذارند و هر سه شبانه روز پوست های بالنگ را عوض كرده و پوست جدید در روغن می اندازند تا 4ـ5 بار، به این ترتیب روغن بالنگ به دست می آید.
روغن بالنگ از نظر طبعیت گرم وخشك است ومالیدن آن برای رفع بی حسی
، فلجی، لقوه، رعشه و در مفاصل، سیاتیك، امراض سرد عصبی و درد كلیه، مثانه و خوشبویی عرق نافع است. روغن شكوفه آن نیز همین اثر را دارد و روغن یرگ آن قویتر است.
خوردن قسمت گوشت سفید متصل به پوست زرد خارجی آن خیلی ثقیل است و دی رهضم می شود و مصرف آن باید به صورت مربا با شكر و یا با عسل باشد.
آب قسمت مغز ترش مزه بالنگ اگر با غذا خورده شود برای مالیخولیا حاصل سودا نافع است و چون ترشی آن برای اشخاص سوداوی مضر است باید با شكر و قند شیرین شود و سپس خورده شود.
ضماد پخته تمام میوه بالنگ در سركه برای درد مفاصل و نقرس و ورم های مختلفه نافع است .
در چین از خوشانده ریشه وپوست بالنگ به عنوان ضد سرفه، نرم كننده سینه ورفع ناراحتی لومباگو استفاده میكنند .
تخم بالنگ كرم كش وضد تب است .دم كرده سر شاخه های تازه سبز و جوان آن راشبه جزیره مالاریا به عنوان اشتها آور وضد گرما معالجه شكم درد میخورند