صفحه نخست » بخش تخصصی » مقالات تخصصی » تاریخی

انسانها از زمان آغاز جنگها در تاریخ از حیوانات مختلفی برای کمک در مبارزه استفاده کرده اند و امروز ارتشهای مختلف از دامنه گسترده تری از موجودات زنده برای فعالیتهای مختلفی از ردیابی بمبها گرفته تا گشت زنی ساحلی استفاده می‌کنند.
این موضوع با در نظر گرفتن اینکه حیواناتی مانند اسبها، سگها و دیگر جانداران با هدف حضور در مبارزات انسانی تکامل نیافته اند، جالب توجه است.

خفاشهای بمب افکن: این پستانداران شب زنده دار پرنده، طی جنگ جهانی دوم در آزمایش عجیبی به کار گرفته شدند. یک دندانپزشک جراح خشمگین از حمله ژاپنی‌ها به بندر پرل، طرح اتصال بمبهای کوچک و آتشزایی را به خفاشها ارائه کرد. برنامه این بود که این پرندگان کوچک مانند هزاران شعله آتش در سرتاسر شهرهای ژاپن پرواز کرده و همه جا را به آتش بکشند. اما این ایده پس از دریافت مجوز از روزولت با مشکل مواجه شد زیرا بسیاری از 6 هزار خفاشی که ارتش آمریکا از آنها استفاده کرده بود، مانند سنگ از آسمان سقوط کردند و یا متواری شدند. نیروی دریایی آمریکا قبل از پذیرفتن شکست خود، بیش از دو میلیون دلار صرف غلبه بر مشکلات به وجود آمده کرد. در واقع خفاشهای بمب افکن تنها توانستند از پس بمباران روستای شبیه سازی شده ژاپنی، یک آشیانه هواپیمای آمریکایی‌ها و خودروی یک ژنرال ارتش بر آید.

سوار نظام شترها: شترها در ارتشهای مدرن نقش چندان جدی به عهده ندارند اما زمانی بود که سواره نظامهایی از شترها در مناطق خاصی از جهان به وجود آمده و مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در زمانهای قدیم شترها بیشتر در صحراهای آفریقای شمالی و خاورمیانه استفاده می‌شدند زیرا این حیوانات به توانایی بالا در دوام آوردن در شرایط خشک و بی آب شهرت دارند. همچنین گفته می‌شود که بوی شترها، حتی اگر خود دشمن را نمی‌ترساند، موجب وحشت اسبهای سواره نظامهای دشمن می‌شده است. پارتها و ساسانیان گاه به صورتی زیرکانه شترهای خود را با استفاده از زره های قدیمی‌پوشش می‌داده‌اند و جنگجویان عرب نیز هنگام تاخت و تاز و حمله به قبیله های دیگر و یا هنگام فتح خاورمیانه یا شمال آفریقا توسط مسلمانان بر شترها سوار بوده اند. نقش شترها در کارزارها با توسعه سلاح های گرم در دهه 1700 و 1800 کم رنگ تر شد اما تا زمان جنگ جهانی اول نیز نشانه هایی از حضور این جانداران در میدانهای جنگ دیده شده است.

زنبورهای خشمگین: زنبورهای نیش دار در صورت تحریک و خشمگین شدن می‌توانند سلاحهای تاثیرگذار و آزاردهنده ای به شمار روند. یونانیان باستان، رومی‌ها و دیگر تمدنها گاه از حشراتی مانند زنبور به عنوان سلاحی جنگی استفاده می‌کردند تا نفرات دشمن را بترسانند. گاه محاصره کنندگان کندوهایی مملو از زنبور را با کمک منجنیق به سوی دیوارهای شهرهای تحت محاصره پرتاب می‌کردند و مدافعان یونانی نیز با استفاده از همین کندوها مهاجمان را به رگبار می‌بستند. حتی گاهی ساکنان منطقه ترابوزان در ترکیه سربازان رومی‌تحت فرمان پومپی را به وسیله انبوهی از زنبورهای سمی‌مورد هجوم قرار می‌دادند و منجر به عقب نشینی سربازان مسموم و از خود بی خود رومی‌می‌شدند. از اخیر ترین موارد استفاده از زنبورهای خشمگین در جنگها می‌توان به به فتح قلعه ها در قرون وسطی، جنگ جهانی اول و جنگ ویتنام اشاره کرد.

شیرهای دریایی نگهبان: شیرهای دریایی کالیفرنیا که در کنار دلفینها و والهای خاویار در خدمت نیروی دریایی آمریکا قرار دارند، با حضور در برنامه پستانداران دریایی به شهرت عجیبی رسیده اند. پستانداران دریایی از دید در تاریکی و شنوایی زیر آبی خارق العاده ای برخوردارند و می‌توانند با سرعت 40 کیلومتر بر ساعت شنا کرده و یا به صورت متوالی در اعماق بالا شیرجه بزنند. نیروی دریایی آمریکا بر اساس همین توانایی ها شیرهای دریایی را به عنوان نیروهای مین جمع کن آموزش داده است که می‌توانند مینهای دریایی را شناسایی و نشانه گذاری کنند. این جاندارن حتی قادرند به قواصان یا مضنونین پابندهای مخصوصی بزنند تا افراد نیروی دریایی بتوانند این مضنونین را به سطح آب بکشانند. نیروهای ویژه شیرهای دریایی به دوربینهای پیشرفته ای مجهزند که تصاویر زنده را از زیر دریا در اختیار انسانها قرار می‌دهند. تنها یکی از این شیرهای دریایی، دو مربی و یک قایق لاستیکی می‌تواند جایگزین یک ناو کوچک، سرنشینان و قواصانی شود که در بستر اقیانوس در جستجوی جسمی‌خاص هستند.

کبوترهای نامه بر: در بخش بزرگی از تاریخ نبردهای انسانی، کبوترهای پیغام رسان با توجه به توانایی لانه یابی و مسیریابی قوی که به آنها این قدرت را می‌دهد پس از طی کردن صدها کیلومتر به راحتی به خانه بازگردند، پیامهایی مهم و تاریخی را از مقامات و ژنرالهای ارتشهای مختلف حمل کرده اند. اما این پرندگان زیبا در طول جنگ جهانی اول، زمانی که نیروهای متفقین از بیش از 200 هزار کبوتر استفاده کردند، به شهرتی باورنکردنی رسیدند. حتی یکی از این کبوترها به نام Cher Ami)دوست عزیز) به دلیل حمل 12 پیام به استحکامات وردن در فرانسه  مدال افتخار "کروکس دی گوئر" (عبور از جنگ) فرانسه را دریافت کرد.Cher Ami آخرین پیام خود را با وجود جراحت شدید گلوله به مقصد رساند و عنوان ناجی گردان گمشده هفتاد و هفتمین لشگر پیاده نظام آمریکا که توسط نیروهای آلمان از هم گسیخته شده بود را دریافت کرد. پیشرفت در تکنولوژی ارتباطات نیاز به این پرندگان را که در جهان سمبلی برای صلح به شمار می‌روند، در میدانهای جنگ از بین برده است.

فیلهای جنگی: عظیم ترین پستاندار زنده روی زمین با توانایی بالای تخریب صفوف و استحکامات دشمن، ردپای پررنگی را از خود در کارزارهای تاریخی به جا گذاشته است. فیلها از پاها، عاجها و حتی خرطوم خود در از هم پاشیدن لشگرها استفاده می‌کردند. گاه بر تن این جانداران زره های مخصوص و زوبین انداز پوشانده می‌شده است. شاید فرمانروایان باستانی هند اولین افرادی بوده اند که فیلها را به عنوان ماشینهای زنده اهلی کرده اند اما پس از آنها ایرانیها نیز در خاورمیانه از فیلها استفاده کردند. اسکندر در نبردهای تاریخی خود با فیلهای زیادی از سپاه مقابل برخورد کرد و به تدریج یونانی‌ها و رومی‌ها در زمانهای خاصی از فیلهای جنگی استفاده کردند. اسبها از بو و شکل فیلها هراسان بوده و نیروهای انسانی نیز باید در هنگام مقابله با چنین عظمتی پیآمدهای آن را در نظر می‌گرفتند. به تدریج استفاده از توپها به عنوان سلاح مخرب نقش جنگجویانه فیلها را در تاریخ جنگهای بیهوده و خونین انسانها به پایان رساند.

قاطرهای ارتشی: قاطرها در طول تاریخ جنگهای انسانی نقشی کم سرو صدا اما حیاتی به عهده داشته اند زیرا وظیفه حمل و نقل سلاح، غذا و دیگر مایحتاج نیروهای نظامی‌را به عهده آنها می‌گذاشته اند. این جاندارن برای حمل بار به اسبها برتری دارند زیرا از توان بدنی بالاتری برخوردارند. همچنین این جانداران نسبت به اسبها از هوش و بی میلی بیشتری برای نافرمانی برخوردارند. لژیونهای رومی در ازای هر 10 نیرو یک قاطر به همراه داشتند و ناپلئون بناپارت نیز برای عبور از کوهستان آلپ بر یک قاطر سوار شده بود. ارتش آمریکا در طول جنگ جهانی اول به تنهایی از 571 هزار اسب و قاطر استفاده کرده بود که در حدود 68 هزار راس از این جانداران در نبردها از بین رفته بودند. امروزه نیز بخشهای مختلفی از نیروهای نظامی‌آمریکا برای حمل و نقل تجهیزات از میان کوهستانها از این جانداران استفاده می‌کنند.

سگهای جنگ: از هزاران سال پیش تا کنون نسلهای بزرگی از سگهای جنگی در میدانهای جنگ به عنوان نگهبانان مدافع برای ملیتهای مختلف از مصری‌ها گرفته تا بومیان آمریکا خدمت کرده اند. رومی‌ها سگهای جنگی خود را به نوعی قلاده میخدار و زره مجهز می‌کردند و جنگجویان اسپانیایی نیز در حین حمله و تهاجم آمریکای جنوبی در دهه 1500 از سگهای جنگی زرهپوش استفاده می‌کرده اند. بسیاری از قومهای اروپایی نیز در مبارزات خود در طول قرون وسطی از سگهای جنگی استفاده می‌کردند، اما گسترش جنگ افزارهای متعدد نقشهای متعدد این جانداران را کاهش داد و اکنون سگها بیشتر به عنوان ماموران ردیاب بمب و مواد منفجره به کار گرفته می‌شوند.