سد بزرگ سیمره در استان ایلام در بین منطقه کوهدشت و دره شهر این استان قرار دارد. همزمان با آغاز احداث این سد، یکی از اصلی ترین نگرانیهایی که ساخت این پروژه بزرگ عمرانی ایجاد کرد، زیر آب رفتن آثار و محوطه های تاریخی فراوان حوضه رودخانه سیمره بود که موجب نگرانی دوستداران میراث فرهنگی کشور شده است. مطالعات ساخت سد سیمره از سال 1335 آغاز شد و تا پس از انقلاب نیز ادامه داشت.
ظروف سفالی کشف شده از محوطه
از سال 72 نیز سازمان میراث فرهنگی مطالعات خود را در این منطقه شروع کرد اما در همین زمان این سازمان بی توجه به بررسی های خود، مجوز ساخت تاسیسات سد سازی را به وزارت نیرو داد.
دادن مجوز سد سازی به وزارت نیرو درحالی بود که در این منطقه آثار فرهنگی و تاریخی زیادی در حوزه سد پیدا شده بود که تخمین زده می شد 65 درصد آنها متعلق به دوره های مختلف تاریخی ( از آغاز نگارش خط تا سقوط ساسانیان) 15 درصد از اشیای پیدا شده نیز متعلق به دوران اسلامی و 25 درصد آن هم متعلق به دوران پیش از تاریخ بوده است که البته همه آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تدفین انسان داخل ظروف سفالی
اما از سال 75 به بعد اقدامات حفاران غیرمجاز در این منطقه باعث شد تا بسیاری از آثار تاریخی پنهان در این محدوده به سرقت برود.
حضور سارقان در این منطقه باعث شد تا عملیات نجات بخشی محوطه از سوی پژوهشکده میراث فرهنگی در سال 76 پیگیری و انجام شود. در این زمان باز هم برخی از سایتهای باستانی این محدوده برای انجام عملیات کاوش و نجات بخشی در نظر گرفته شد که کشف آثار پیش از تاریخ و دوران مس و سنگ، در منطقه رماوند در حوزه آبگیر سد سیمره بخشی از نتایج این کاوشها بود.
در سال 87 نیز بار دیگر کاوشهای باستان شناسی به سرپرستی دکتر عبدالرضا مهاجری نژاد، لیلی نیاکان، مرتضی حصاری و مصیب امیری آغاز شد و آثار مختلفی از دوران نوسنگی در تپه چیاسبز، دوران مس و سنگ، مفرغ، آهن و اسلامی پیدا شد که اکنون برخی از این آثار در انبار سد سیمره نگهداری می شود تا شاید روزی به سازمان میراث فرهنگی لرستان منتقل شوند.
پیکر زن ملبس که گمان می رود نقش الهه آناهیتا باشد
در فاز بعدی کاوشهای باستان شناسی سایتهای تاریخی که بیشتر مربوط به دوره اشکانی و ساسانی بوده اند بررسی شد که یکی از این محوطه های تاریخی محوطه برزقاوله به عنوان یکی از شهرکهای مهم دوره ساسانیان در منطقه رماوند سیمره با بیش از ده هکتار مساحت بود که به سرپرستی دکتر کامیار عبدی و دکتر برمکیان کاوش شد.
قطعات گچبری تزئینی با نقوش گیاهی، حیوانی و هندسی و آرایه های به دست آمده از این سایت باستانی که یکی از بزرگترین و مهمترین سایتهای باستانی ساسانی استان لرستان به حساب می آید متعلق به دوران اشکانی و ساسانیان است که روزگاری سازه های معماری محوطه برزقاوله را آراسته کرده بودند.
محوطه تاریخی برزقاوله
امیر منصوری، از کارشناسان میراث فرهنگی که مطالعات گچ بری های دوره ساسانی با محوریت محوطه برزقاوله موضوع پایان نامه اش بوده است به خبرنگار مهر گفت: مسئولان طرح سد و نیروگاه برق آبی سیمره به تازگی اعلام کرده اند که آبگیری سد به صورت آزمایشی انجام می شود بنابراین این خطر وجود دارد که آثار مدفون و کشف نشده در این منطقه از بین برود.
وی با بیان اینکه کاوشهای باستان شناسی این منطقه به مرحله نهایی نرسیده افزود: به دلیل وسعت فراوان محوطه های تاریخی این منطقه، هنوز بسیاری از آثار تاریخی پشت سد شناسایی نشده اند.
در همین رابطه کامیار عبدی، باستان شناس، با اشاره به اهمیت محوطه های تاریخی حوضه آبگیر سد سیمره به خبرنگار مهر گفته بود: با توجه به اینکه مدت زمان زیادی به آبگیری این سد نمانده است حتی اگر همه پروژه نجات بخشی آثار تاریخی این منطقه اجرا شود در نهایت تنها 10 درصد آثار تاریخی نجات می یابند.