خودروسازان خارجی به ایران می آیند؟
درخواست جدید نعمت زاده از خودروسازان، که در جلسه اخیر شورای سیاستگذاری خودرو مطرح شده، واجد یک واقعیت، و دو بعد تحلیلی است. آیا صنعت خودروی کشور به سه دهه قبل عقب گرد خواهد کرد، و یا در نهایت چیزی شبیه واردات آزاد خودرو در کشور صورت خواهد گرفت؟
به گزارش تابناک، طی هفته گذشته سخن از یک پلتفرم جدید برای طراحی خودرو در داخل کشور به میان آمد. پلتفرمی که در ابتدا عنوان شد یک پلت فرم چینی خواهد بود، اما بعد از مدتی سخنان کاملا متفاوت شد و این پلتفرم ساخته دست و طراحی دو خودروساز بزرگ کشور معرفی شد، البته با همکاری یک شرکت خارجی که هیچ نامی از آن برده نشده!
اما هنوز سر و صدای این پلتفرم نخوابیده است که امروز خبر از پیشنهادات جدید نعمت زاده وزیر صنعت و معدن و تجارت به خودرو سازان میرسد، پیشنهاداتی که از دو بعد متفاوت میتوان به آنها نگاه کرد.
بر این اساس که یک خبرگزاری امروز گزارش داده است که در آخرین جلسه شورای سیاستگذاری خودرو که با حضور نعمت زاده، خودروسازان، قطعه سازان و مقاماتی از وزارت اقتصاد و ایمیدرو تشکیل شده است، وزیر صنعت و معدن و تجارت از خودروسازان خواسته تا از شرکای اروپایی، کره‌ای و ژاپنی خود برای بازگشت به ایران دعوت کنند تا با توجه به شرایط جدید و فضای شکل گرفته، برای تولید محصولات جدید به ایران بازگشته و سهم خود از بازار ایران را مجددا کسب کنند.
هنوز خاطره حدود یک دهه کذشته که ایران خودرو و سایپا به عنوان دو خودروساز بزرگ داخلی کشور با همکاری با خودروسازهای بزرگ دنیا اقدام به مونتاژ خودروهای روز میکردند در ذهن بسیاری هست. روندی که البته بعد از مدت زمانی متوقف شد و بحث «بومی» سازی خودروها به پیش کشیده شد که نتایج آن بعد از بیش از یک دهه بر کسی پوشیده نیست!
حال نعمت زاده مجددا پیشنهاد بازگشت خودروسازان خارجی به کشور را میدهد که گویا نشان از یک استراتژی با دو بعد متفاوت و همچنین در بر دارنده یک واقعیت اساسی در باب خودروسازی کشور است.
بگذارید ابتدا با واقعیتی شروع کنیم که در بطن درخواست نعمت زاده جود دارد. این واقعیت همان چیزی است که مدتها است در بین افکار عمومی وجود دارد اما خودروسازان از قبول آن امتناع میکردند. این واقعیت همان است که هنوز بعد از گذشت مدتها از شروع مونتاژ و ایجاد خطوط تولید خودرو، نیازمند حضور خودروسازان بزرگ دنیا در کشور هستیم تا به قول نعمت زاده بتوانیم محصولات جدید و به روز را تولید کنیم!
این نکته بیانگر آن است که خودروسازی کشور طی بیش از یک دهه گذشته تماما درجا زده است و اگر نگوییم که در بسیاری از موارد پسرفتی شدید را تجربه کرده. مسلما بیان این نکته از زبان وزیر صنعت، دیگر جایی را برای فرار خودروسازان از قبول آن باقی نخواهد گذاشت.
اما بازگردیم به درخواست نعمت زاده. آنچه نعمت زاده در خصوص دعوت از شرکای خارجی ایران برای تولید خودرو و در دست گرفتن بازار ایران گرفته است، واجد دو جنبه میباشد که احتمالا طی روزهای آینده بیشتر مشخص خواهد شد که کدام یک بیشتر مد نظر وی بوده است.
حضور خودروسازان بزرگ در کشور در دو راستا میتواند رخ دهد: صنعت مونتاژ خودرو، یا بستن قراردادهای جوینت ونچر.
اگر مراد نعمت زاده از دعوت از خودروسازان بزرگ برای آمدن به ایران، ایجاد خطوط مونتاژ تولید خودروهای روز باشد، باید گفت این کار دقیقا برگشتی به سیاستهای سه دهه گذشته در خودروسازی ایران و در واقع عقب گردی اساسی در صنعت خودروی کشور است. راه اندازی خطوط مونتاژ تولید در کشور به شیوه ای که در آن تکنولوژی و فناوری به هیچ وجه به خودروسازان داخلی انتقال نیابد، جز سرپا نگه داشتن پوسته ای از خودروسازی با باطنی به کل تهی، هیچ معنی دیگری نخواهد داشت.
اگر چنانچه مراد نعمت زاده راه اندازی مونتاژ خودرو در حجمی وسیع در کشور باشد (با توجه به اشاره وی به شرکای اروپایی، کره ای و ژاپنی، یعنی تقریبا 90 درصد خودروسازان بزرگ دنیا) این امر را میتوان دراین راستا نیز تفسیر کرد که نعمت زاده بدون شک به عدم توان خودروسازان برای رقابت با شرکای خارجی پی برده و در نتیجه تنها برای عدم تعطیلی کارخانجات خودروسازی و بیکاری شاغلان در آنها اقدام به راه اندازی خطوط مونتاژ خودرو در کشور میکند!
اما چنانچه مراد وی از حضور شرکای خارجی، بستن قراردادهای جوینت ونچر (همانند قرارداد میان سیتروئن فرانسه و سایپا که در سال 79 بسته شد) باشد، باید گفت، نعمت زاده استراتژی را انتخاب کرده است که ضمن هل دادن خودروسازی به جلو، نیمی از مسیر واردات خودرو را البته از یک راه فرعی طی کند.
بستن یک چنین قراردادهایی میان خودروسازان داخلی با خودروسازان بزرگ دنیا، هرچند هنوز به شکل کامل منجر به انتقال فناوری به داخل کشور نخواهد شد، اما دو فایده همزمان برای خودروسازان و مصرف کنندگان دارد: خودروسازان را با دنیای خودروسازی آشنا میکند (!) و به فکر رقابت می اندازد، و از سویی قدرت انتخاب مصرف کنندگان را برای خرید خودروهای روز دنیا افزایش میدهد، بدون آنکه دروازه واردات خودرو را باز گذارد.
البته همانگونه که گفته شد، هنوز مشخص نیست که نعمت زاده در چه راستایی از خودروسازان برای دعوت شرکای خارجی درخواست کرده است، و باز هم مشخص نیست که خودروسازان به این درخواست لبیک میگویند و یا چگونه آن را اجابت خواهند کرد.