منبعvahsh.ir





گاو دریایی (دوگانگ)
نام انگلیسی:dugong
نام علمی: dugong dugon

گاوهای دریایی پستانداران آبزی بزرگی هستند که شباهت زیادی به فک ها دارند.این خانواده در ایران یک گونه دارد و از حیوانات نادر و کمیاب در دنیا می باشد. البته در دنیا هم ۲ گونه داشته که یک گونه آن منقرض شده است.جثه اى استوانه اى شکل دارند.دارای پوستی ضخیم و کلفت هستند و سطح بدن آنها بدون مو و صیقلی است، فقط موهاى نازک و کوتاهى در پهلوها و دم ها و موهاى کلفت و کوتاهى در دو طرف لب بالا دیده مى شود. لب بالایى در این حیوان شکاف دار است و لب پائینی و قسمتهای انتهایی کام دهان دارای لایه های شاخی شکل است که در هنگام خوردن گیاهان دریایی به کمک لب بالایی می آید.در بالغین ۱۰-۱۴ دندان وجود دارد که دندانهای آسیاب فاقد ریشه و بدون مینا و گرد هستند.گاوهای نر دارای ۲ دندان نیش بزرگ هستند که از دندانهای نیش جلویی شکل گرفته و چون زیر لبهای گوشتی حیوان قرار دارد به سختی دیده می شود. گاوهای دریایی بالغ برای حرکت از دم لنگر شکل خود استفاده می کنند و از دستهای جلویی برای هدایت بدن استفاده می کنند.
این حیوان زیبا بسیار کم رو و منزویست و بیشتر اوقاتش را در کف آب دراز می کشد و برای تنفس به سطح آب می آید.مجاری تنفسی در بالای پوزه قرار گرفته و به حیوان این امکان را می دهد که در حالی که تقریبا زیر آب رفته تنفس کند.
طول بدن ۲/۵-۴/۱ متر و وزن آن از ۲۳۰ تا ۹۰۰ کیلوگرم است. روزها در آبهاى نسبتا عمیق وشب ها در مناطق کم عمق به چرا مى پردازد که بیشتر در زمان جزر ومد دریاست. گیاهخوار است و در مناطق شنى گیاهان و علفهای دریایی را با پوزه اش از ریشه مى کند و پس از تکان دادن و دور کردن شن ها و رسوبها، آن را مى خورد.گاهی اوقات نیز از بی مهرگان دریایی تغذیه می کند.گاو دریایی دارای سیستم گوارشی ساده ایست. یک گاو دریایی بالغ در روز ۳۰ کیلوگرم غذا می خورد.
طول عمر گاوهای دریایی ۷۰ سال می باشد.تولید مثل در سراسر سال و در تمام فصول انجام می شود.حیواناتی تک زا هستند و به دنیا آمدن دو بچه بسیار نادر میباشد و در هنگام زایمان صدایی شبیه صدای گریه از خود تولید می کنند. مدت آبستنى حدود ۱۱ ماه است .بلوغ جنسی در گاوهای دریایی بین ۹-۱۰ سال می باشد اما ماده ها در سنین ۱۵-۱۷ سال قادر به باروری هستند.نوزاد تازه متولد شده در لحظه تولد قادر به شنا کردن می باشد و سریعا به کمک مادر برای تنفس به سطح آب می آید.نوزادان به رنگ کرم می باشند که به مرور زمان به رنگ خاکستری در می آیند،۱-۲/۱ متر طول دارند و ۲۰-۳۵ کیلوگرم وزن دارند.نوزادان به پشت مادر می چسبند و سواری می کنند و به حالت برعکس از مادر شیر میخورند. دوران شیر دهی ۱۸ ماه می باشد اما بچه ها از ۳ ماهگی قادر به خوردن علفهای دریایی می باشند.فاصله بین بارداریها ۳-۴ سال می باشد مشروط بر اینکه وضعیت غذا و بقیه شرایط محیطی در شرایط مطلوبی باشد.این کندی تولید مثل حاکی از حساسیت بالای این حیوان نادر به محیط می باشد.بعد از به دنیا آمدن نوزاد پدر و مادر مشترکا از آن مواظبت مى کنند.
گاوهای دریایی گاهی مهاجرت می کنند و دلایل مهاجرت های طولانی انها ناشناخته است اما بعضی دلایل می تواند جزرو مد،درجه حرارت آب و بدست آوردن غذای بیشتر باشد.متوسط سرعت شنای گاوهای دریایی ۱۰ کیلومتر در ساعت است اما گاهی اوقات می تواند دو برابر شود که فاصله هر شیرجه ۱-۳ دقیقه می باشد.
کاهش منابع غذایی(بوسیله آلودگی آبها توسط فاضلاب،مواد شوینده،ایجاد تاسیسات نمک زدایی گیاهان و دیگر عوامل آلوده کننده آب) ، آلودگی بی رویه آبها ، گسترش بنادر ، اسکله، جزایر مصنوعی ، تردد قایق ها و کشتیها و تصادف با آنها در هنگام حرکت و به دام افتادن در تورهای ماهیگیری نیز خطراتی هستند که گاو دریای خلیج فارس را تهدید می کنند بطوریکه امروزه این سرمایه های ملی در لیست حیوانات در حال انقراض می باشند.
این گونه در ایران در آبهای کم عمق خلیج فارس و دریاى عمان زیست مى کند.