مهر: چشمه خورزن، رودباران و امان آباد سه ضلع مثلث پیشنهادی مکان دفع زباله های اراک از سال 77 است که تا کنون تعیین تکلیف نشده و هربار با نشان دادن یک فیلم، اسلاید یا پاورپونیت بحث آنها آغاز و با جدل و مناقشه به بعد و مطالعه دیگر موکول می‌شود.
رودباران و چشمه خورزن با مشکلاتی درگیر است چراکه مردم منطقه رودباران مخالف دفع پسماند در این مکان هستند و این موضوع را با امضای طوماری به شورای اسلامی شهر اراک اعلام کرده اند.
منطقه 4600 هکتاری خورزن هم به علت مسافت 55 کیلومتری اراک به لحاظ هزینه روزانه حمل نزدیک به 300 تن زباله مناسب نیست. انتخاب چشمه خورزن به عنوان مکان دفع زباله‌ها و نزدیک بودن این مکان به شهرک جدید امیرکبیر در آینده ادامه فعالیت در این منطقه را دچار مشکل می کند.
هم اینک زباله های شهر اراک در منطقه 15 هکتاری امان آباد در نزدیکی چاههای آب آشامیدنی دفع می شود که هنوز معلوم نیست تا چه حد شیرابه های زباله ها در این آبها نفوذ پیدا کرده و این آبها را آلوده کرده است.
در مطالعه اولیه ای هم که بر روی آن انجام شده نتوانسته شدت این مسئله را پیش بینی کند و تنها در بررسی میکروبی خاک امان‌آباد وجود روی و سیانور بالاتر از حد مجاز توسط متخصصین فن تایید شده است.
کارگروه مربوطه هنوز نتوانسته کار جدی و اصولی انجام دهد
مدیرکل دفتر امور شهری استانداری مرکزی که در این حین دستور مطالعه جامع تری را برای دادن جواب قطعی این مکان داده است، می گوید: مطالعات اولیه نتوانسته قطعیت نفوذ شیرابه ها و آلوده شدن این آبها را مشخص کند. چندین بار هم کارگروه پسماند که مرجع تصمیم گیری برای محل دفع زباله هاست جابجایی محل زباله ها را پیشنهاد داد اما تا به حال کار جدی و اصولی که باید انجام بدهد نداده است.
سعید فرخ با تاکید بر اینکه باید اظهار نظر را به نظر کارشناس موکول کرد و کوتاهی در این زمینه هیچ توجیهی ندارد خاطرنشان کرد: باید در کارگروه ضرب الاجل برای این مسئله مشخص شود و با نظر محیط زیست وضعیت این مکانها و مطالعات نهایی شود تا بتوان نظر قطعی را ارائه داد و یا معلوم شود می توان با اقدام اصلاحی جلوی آن را گرفت.
فرخ ادامه داد: درحال حاضر امکان جابجایی محل دفع پسماند وجود ندارد و تا مشخص شدن مطالعات تکمیلی زباله ها در محل دفع فعلی دفع می شود اما کارخانه های بازیافت می توانند در محل دفع فعلی کارخانه های خود را احداث کنند.
فرخ با اشاره به اینکه طرح جامع پسماند شهرستانها باید تمام شود خاطرنشان کرد: کار مطالعات طرح مدیریت پسماند شهرستان اراک باید تا بهمن ماه سال جاری به پایان برسد و بر اساس این طرح محل دفع زباله های شهری این شهرستان قطعی شود و وضعیت و نحوه مدیریت پسماند این استان باید ساماندهی شده و برنامه های عملیاتی در این خصوص تدوین شود.
اصولی و غیر اصولی بودن دفع زباله ها مشخص نیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با بیان اینکه وضعیت دفع پسماند در سطح پایین توجه مسئولین قرار گرفته است گفت: وضعیت 200 نقطه دفع پسماند در استان مرکزی نامشخص است و اصولی و غیراصولی بودن دفع زباله ها هم در این مکانها مشخص نیست.
امیر انصاری ادامه داد: ساماندهی و پاکسازی این مکانها باید در اولویت قرار بگیرد تا وضعیت این مکانها مشخص شود و یا حداقل روی پسماندهای این نقاط پوشیده شود تا از آلوده کردن محیط جلوگیری شود.
انصاری با بیان اینکه بخشی از این مکانها در حوزه آبخوان و آبهای زیرزمینی قرار دارد، اظهارداشت: شهرداریها نمی دانند با کوتاهی در این زمینه به چه عواقبی دچار خواهند شد.
وی اضافه کرد: محیط زیست از بزرگترین سرمایه های طبیعی است و با توجه به نامگذاری امسال به نام تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، حفاظت از این سرمایه باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
14 سال از بحث پیرامون محل دفع پسماند می گذرد اما...
معاون فرماندار اراک با اشاره به اینکه از 14 سال است که مکان جابجایی مکان دفع پسماند اراک مورد بحث است اظهارداشت: پس از گذشت این مدت قطعیت مکان دفع زباله معلوم نشده است.
حسن قربانی با اشاره به اینکه کارگروه شهرستان و استان هنوز به نتیجه نرسیده است، اظهارداشت: باید طرح جامع پسماند شهرستان اراک را مدنظر قرار بدهیم و به نتیجه قطعی برسند تا برنامه ریزی شود.
نمی دانیم ماندگار هستیم یا نه
مدیرعامل سازماند پسماند با بیان اینکه سال گذشته با وجود نداشتن اعتبار استانی 650 میلیون تومان برای ساماندهی مکان دفع زباله امان آبادهزینه شد، گفت: می توان اقدامات اصلاحی بیشتری برای امان آباد انجام داد ولی چون نمی دانیم در این مکان ماندگار هستیم یا نه نمی توان برنامه ریزی زیادی کرد.
محمود حسنی اجرای فاز دوم شامل احداث آزمایشگاه و مجتمع بازیافت را از برنامه های در دست اجرا برای امان آباد عنوان کرد و گفت: مجری طرح مطالعاتی امان آباد در سال گذشته 70 میلیون تومان برای انجام مطالعات در این مکان طلب کرده است اما در حال حاضر 120 میلیون تومان برای مطالعات می خواهد.
الزام برنامه پنجم توسعه بر بهداشتی بودن دفع پسماند
با توسعه و گسترش روزافزون شهرها ایجاد تشکیلات متشکل منسجم در امر مدیریت زباله تولیدی احساس می شود تا جاییکه در برنامه پنجم توسعه بر الزام شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت و شهرهای حاشیه تالاب‌ها برای این که تا پایان این برنامه هیچگونه پسماندی به صورت غیراصولی و غیربهداشتی در اماکن دفع پسماند این شهرها دفع نشود تاکید کرده است و برای مکان های دفع زباله ضوابطی چون فاصله داشتن از رودخانه را مدنظر قرار داده است.
از آن جا که مسئولان از ارزش بالای این طلای کثیف سالهاست مغفول مانده‌اند زباله‌گردان و بازیافت کنندگان که به طور خانوادگی محل دفع را با احداث آلونک‌هایی محقر سکونت‌گاه موقت ساخته‌اند بدون سرمایه اولیه از این منبع درآمد پرسود، گنج باد آورده را استخراج می‌کنند.
انجام کارهای بزرگ با برداشتن گامهای کوچک آغاز می شود و داشتن برنامه جامع و مشخص و اختصاص بودجه هرچند شرط لازم است اما پسماند یا همان طلای کثیف شهر اراک به دلیل بی‌برنامگی و نبود هماهنگی بین دستگاههای مرتبط و فقدان فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی قابل اجرا و سهل طرح تفکیک در مبداء و مدیریت پسماندها به یک معضل و گره کور و درهم پیچیده تبدیل شده که پس از سال‌ها جر و بحث و تشکیل جلسات هنوز نتوانسته به یک اتفاق نظر مشترک بین اعضای کارگروه برسد.
گرهی که می توان با دست باز کرد
شهر اراک جزو هشت شهر آلوده کشور است که در حال حاضر دفع پسماندها در اراک به روش سنتی بهداشتی در حال انجام است و اهمال صنایع این استان در مدیریت پسماند از تولید تا دفع، رها شدن پسماندهای عفونی و عدم همکاری مطب ها و مشاهده حجم انبوهی از پلاستیک پس از کشت صیفی جات در زمین های کشاورزی در کنار سرنوشت نامعلوم مکان دفع، وضعیت را به مراتب وخیم تر کرده است.
گرهی که می توان با دست بازش کرد اما همچنان می رویم تا این گره را با دندان باز کنیم چراکه زباله های صنعتی با وجود بدون بو بودن دارای خطرات زیست محیطی جدی هستند که باید نسبت به تفکیک آنها از زباله های خانگی اقدام کرد. بالا رفتن جمعیت و توسعه شهر نشینی به همراه رشد اقتصادی، افزایش نرخ مصرف در شهرها پیچیده و پر هزینه ساختن مدیریت پسماندها را موجب شده است و غفلت در تعیین مکان مناسب دفع زباله وضعیت را به مراتب وخیم تر می کند و اثرات جبران ناپذیر طبیعی و اجتماعی آن قابل جبران نخواهد بود.