صفحه-نخست » روانشناسی

فقر و ثروت، هر دو به منزله بدبختي يا خوشبختي محض نيستند و در واقع هر دو دراين عرصه شكست خورده اند.
ما در قرن حاضر كه به انفجار اطلاعات مشهور است با مشكلات جدي مواجه بوده ايم؛ افزايش آمار طلاق درجوامع شهري، كاهش آمار ازدواج، كاهش امنيت خاطر و بهداشت رواني جوانان و افزايش روز افزون پرخاشگري و خشونت در بين آنها كاملا مشهود است.

همه اين مشكلات از يك مساله بنيادين سرچشمه مي گيرد و آن هم نگاهي مادي به هستي و به تعبيري نگرش مادي گرايي به زندگي است.
ما دائم به فكر «داشتن هاي بيشتر» هستيم و با مقايسه با گذشته نه چندان دورمان از نظر مالي وضع بسيار بهتري هم داريم، اما تناقض درهمين جاست.با آن كه در برخي از جنبه هاي زندگي، اوضاع بسياربهتري پيدا كرده ايم، اما از نظر بهداشت رواني، آرامش خاطر و احساس خوشبختي، با يك بحران جدي روبه رو هستيم.

درجست وجوي ثروت
آيا پول مي تواند ما را به خوشبختي برساند؟ بسياري از جوانان به اين سوال پاسخ مثبت مي دهند.
بگذاريد اين سؤال را به شكل ديگري طرح كنم. آيا اگر پول ما كمي بيشتر شود، ما هم كمي خوشبخت تر مي شويم؟ باز هم بسياري از جوانان جواب مثبت مي دهند، اما برخي از ما ترديد هم داريم. به هر حال اغلب ما عادت كرده ايم بين پول و خوشبختي و رفاه و آرامش خاطر، رابطه اي مستقيم برقراركنيم.

تحقيقي در دانشگاه ايلي نويز در اين زمينه از ميان جوانان و گروه هاي مختلف اجتماعي آمريكا مشخص شد كه اغلب مردم، با هر ميزان درآمد و ثروت، از «بي پولي» گله دارند و از آنچه دارند، راضي نيستند. وقتي از آنها پرسيده شد:«فكر مي كنيد چه عاملي، كيفيت زندگي شما را بهتر مي كند؟» اكثرشان پاسخ دادند: ثروت بيشتر.

در اين زمينه آماري ارائه داده شد که نشان می دهد از هر 2زن يكي، از هر سه مرد، دو نفر و از هرپنج فردي كه درسال بيش از 75 هزار دلار درآمد دارند یک نفر، معتقدند براي خوشبخت بودن بايد پولدار بود.

دردهه 1980 اغلب آمريكايي ها معتقد بودند اگر درسال، 50هزار دلار درآمد داشته باشند، كاملا خوشبختند. در دهه 1990 اين رقم به 100 هزار دلار درسال رسيد. به نظر مي رسد رؤياي آمريكايي هاي امروز، منحصر شده است به خريدن همه چيز، از جمله خوشبختي حتي كوتاه مدت.

اما واقعيت چيز ديگري است. اين واقعيت تلخ چيزي نيست جز اين كه در فاصله دهه هاي گذشته به دليل مادي گرايي فزاينده دچار نوعي حرص يا بهتر بگويم گرسنگي سيري ناپـذير شديم.

تا جايي كه براساس يكي از تحقيقات سالانه وزارت آموزش عالي ايتاليايي نزديك به سه چهارم دانشجويان، به اين دليل ادامه تحصيل مي دهند كه بتوانند «پول بيشتري به دست بياورند» و اين براي كشوري كه قصد دارد تحقيقات و پيشرفت هاي علمي خود را براساس توانايي هاي فارغ التحصيلان دانشگاهي خود برنامه ريزي كند، يك فاجعه ملي است.

ارزش هاي از بين رفته
چه بر سر ارزش هاي ما آمده كه پولدار شدن در رديف اول عوامل ايجاد خوشبختي قرارگرفته است؟ روزگاري سرآمد بودن درحرفه، كمك به كساني كه دچار مشكل شده اند، داشتن خانواده و اداره آن، مفيد بودن و امثالهم، دلايل خوشبختي محسوب مي شد.

گري كتبري جامعه شناس دانشگاه ايلي نويز گويد: امروز «پولدارشدن» به هر شيوه و وسيله اي، عامل خوشبختي قلمداد مي شود.
بچه ها مي خواهند دكتر، مهندس،وكيل، هنرپيشه يا قهرمان ورزش شوند.مدت هاست كه ديگر از نوجواني نشنيده ام كه دوست داشته باشد پليس يا مامور آتش نشاني باشد. همه مي خواهند شغلي داشته باشند كه يك شبه به پول واعتبار اجتماعي برسند. براي جوانان، پول يعني همه چيز.

اما چرا برخي دانشجويان ديگر به مسائلي چون خانواده، اخلاق و مسئوليت اجتماعي اهميتي نمي دهند؟
مؤسسه آموزشي تحقيقاتي فراشمن تحقيق جامعي را در چندين كشور انجام داد كه نتايج آن حيرت انگيز بود؛ از جمله اين كه ايرلندي هاي فقير، 4 برابر مردم ثروتمند آلمان احساس خوشبختي مي كردند و از زندگي خود راضي بودند و بلژيكي ها بسيار خوشبخت تر از همسايه هاي فرانسوي خود بودند. وضع چيني ها هم بهتر از ژاپني ها بود درحالي كه قدرت خريد ژاپني ها، 8 برابر قدرت خريد چيني ها بود. گروه هايي كه احساس خوشبختي بيشتري مي كنند معتقدند رفاه عمومي، بالا رفتن آمار با سوادها و افزايش عدالت اجتماعي و مشاركت مردم در سرنوشت جامعه، بيشتر از پولدار بودن به آنها احساس خوشبختي مي دهد.

واقعيت اين است كه خانواده هاي فوق العاده كم درآمد درتمام كشورها، احساس بدبختي مي كنند، اما هنگامي كه سطح معقول و مناسبي از رفاه تامين مي شود، افزايش درآمد براحساس خوشبختي نمي افزايد، بلكه اغلب به دليل مخدوش شدن ارزش هايي كه آرامش خاطر و احساس خوشبختي، حول محور آنها شكل مي گيرد، نوعي نگراني و اضطراب ناشي از حرص و زياده خواهي، بهداشت رواني افراد را تهديد مي كند.

واقعيت اين است كه ما درجريان حرص زدن براي پولدارتر شدن، جوانان خود را قرباني كرده و آنها را درمعرض لجام گسيختگي اخلاقي و خشونت قرار داده ايم. ما براي به دست آوردن پول «هر كاري» را مجاز دانستيم، اخلاق را ناديده گرفتيم. به فردگرايي دامن زديم و سرنوشت ديگران را بي اهميت جلوه داديم.

به یاد داشته باشیم ، پول همه چیز نیست ، ما در صورتی خوشبختیم که بتوانیم برای خوشبختی دیگران تلاش کنیم و برای کمک کردن به اطرافیان گام برداریم.