عوامل اصلی در پیدایش بیماری
تمام بیماری های پرنده ها ناشی از باکتری و میکروب نیست، هر چند اصلی ترین آنها به علت ویروسهای تا حدی خطرناک ، ایجاد می شود ولی اگر بخواهیم مهمترین عوامل ایجاد بیماری در پرنده ها را طبقه بندی کنیم ، شاید ویروس عامل دوم باشد ، اما اولین آن بهداشت و تغذیه نامناسب است .متاسفانه اکثر افراد تصور می کنند که دادن سبزیجات و میوه به پرنده کافیست ولی عملا این طور نمی باشد
عوامل اصلی در پیدایش بیماری
تمام بیماری های پرنده ها ناشی از باکتری و میکروب نیست، هر چند اصلی ترین آنها به علت ویروسهای تا حدی خطرناک ، ایجاد می شود ولی اگر بخواهیم مهمترین عوامل ایجاد بیماری در پرنده ها را طبقه بندی کنیم ، شاید ویروس عامل دوم باشد ، اما اولین آن بهداشت و تغذیه نامناسب است .متاسفانه اکثر افراد تصور می کنند که دادن سبزیجات و میوه به پرنده کافیست ولی عملا این طور نمی باشد . می توان گفت لازم اما کافی نیست ، علاوه بر ارزن و سبزیجاتی مثل شوید و جعفری و هویج و انواع میوه جات ، پرنده شما به مولتی ویتامین و کلسیم دارویی هم نیازمند است (دو بار در هفته، هر بار 12 قطره شربت مولتی ویتامین و 10 قطره شربت کلسیم در ظرف آب استاندارد) اگر این نوع تغذیه رعایت شود ، بدن پرنده آنقدر قوی خواهد شد که بیماری ها سریع نتوانند بر او اثر کنند و حتی اگر به بیماری مبتلا گردد خیلی زود بهبود خواهد یافت. نکته دیگر رعایت بهداشت است ؛ برای این منظور توصیه می شود هر هفته قفس را در یک محیط باز و بدون اینکه پرنده ها و لانه تخم خیس شود، با آب (بدون مواد شوینده) و با برسی مثل مسواک ، خوب بشویید و بگذارید کاملا خشک شود.
کف قفس را ترجیحا با کاغذهای غیر چاپی مثل کاغذهای خاص الگوی خیاطی که کاهی و بدون مواد چاپی هستند فرش کنید. روزنامه های رنگی به دلیل داشتن مواد چاپی در دراز مدت برای پرنده کنجکاو و علاقمند به جویدن ، می تواند سمی باشد حال اگر تمام این موارد را رعایت کنید و نگذارید پرنده در معرض آفتاب مستقیم و طولانی، هوای سرد و باد قرار گیرد، و البته استرس هم به هیچ عنوان به او وارد نشود ، احتمال مریضی بسیار کم خواهد شد.
روش معاینه و تشخیص بیماری
معاینه :
تا جایی که امکان دارد از گرفتن پرنده خودداری کنید چون حالت ترسی که در پرنده در اثر گرفتن ایجاد میشود ممکن است موجب عدم شناخت صحیح بیماری شود.
در معاینه موارد زیر را مد نظر داشته باشید :
_پرنده شاداب است و یا خود را پف کرده و خواب آلود می باشد ؟
_با چشمان بسته روی میله نشسته و یا سرش رو درون پرها فرو برده ؟
_با دقت به بدن پرنده نگاه کنید ؛ آیا تغییری در رفتار و یا حالت بدن و آناتومی پرنده دیده می شود ؟
_تنفس پرنده چگونه است ؟ معمولیست ؟ با سختی نفس می کشد ؟ تنفسی صدادار دارد ؟ پرنده با نوک باز نفس می کشد ؟
_پرنده هنگام دفع مدفوع به خودش فشار می آورد ؟
_دم پرنده تکان (ریتمیک) می خورد ؟
_حالت مدفوع پرنده چگونه است ؟
تشخیص سریع
منقار :
بیماری انگلی باعث سوراخ شدن نوک می شود.
چشم :
بیماری انگلی باعث ایجاد لایه های اسفنجی در اطراف چشم می شود؛
مایعات مترشحه از چشم و چرک علامت بیماری شدید چشمیست.
چینه دان :
چینه دان بسیار سخت و یا حاوی مایع کف مانند ، نشانه بیماریست (توجه کنید که با ورم غدد لنفاوی اشتباه گرفته نشود).
پرها :
پرهای برجسته در نواحی نوک احتمالا به دلیل بیماری انگلیست؛
شکستگی و یا تیرگی قسمن انتهایی پر به دلیل وجود پارازیتها و یا بیماری پرهاست؛
کثیفی پرهای ناحیه مخرج نشان دهنده اسهال می باشد؛
کثیفی پرهای قسمت سر و سینه نشانه استفراغ است؛
پرهایی با کیفیت بد در قسمت زیرین بالها نشانه وجود میلبه می باشد.
تکان خوردن(به شدت) دم :
نشانه یبوست و در مرغ عشق ماده ممکن است به دلیل گرفتگی مجرای تخم باشد.
استخوان سینه :
درصورتی که کاملا بیرون زده و به راحتی قابل لمس باشد نشانه بدی تغذیه پرنده است.
پاها :
برجستگی های غیر طبیعی نشانه بیماری قارچی می باشد.
بیماریهای مهم و درمان آنها
سرماخوردگی
برای اینکه مرغ عشق شما سرما بخورد لازم نیست حتما هوای سرد باشد یکی از عواملی که باعث سرماخوردگی مرغ عشق می شود ، جریان تند هواست. پس باید سعی کنید چه در تابستان و چه در زمستان پرنده را در دمای متوسط و جایی قرار بدهید که جریان هوا شدید نباشد.
نکته : سعی کنید از همان اول که پرنده را خریداری می کنید ، قفسش را در یک محل ثابت بگذارید و جابجا نکنید. پس جایی را در نظر بگیرید که شرایط فوق را داشته باشد.
درمان سرما خوردگی :وقتی پرنده سرما خورد در کمتر مواقعی بهبود می یابد بنابراین پیشگیری بهتر ازدرمان است .
ولی اگر سرما خورد :
1- پرنده مریض را سریعا از قفس بیرون آورده و در یک قفس دیگر قرار دهید (تنها).
2- قفس را به یک جای گرم ببرید. این مکان نباید شلوغ و پر سر و صدا باشد.
3- در این زمان به هیچ عنوان سبزی و میوه به پرنده ندهید.
4- در ظرف آب پرنده بیمار، روزی نصف قرص جوشان مولتی ویتامین ( یا 12 قطره ) و یک چهارم قرص هم کلسیم جوشان (یا 10 قطره) بریزید.
5- آنتی بیوتیک ضروریست؛ از داروخانه های دامپزشکی شربت آنتی بیوتیک مثل سولفادیمیدین سدیم تهیه کنید اگر امکانش نبود از شربتهای خوراکی آنتی بیوتیک انسانی ، 10 - 12 قطره در ظرف آب بریزید. ولی هر روز این کار را تجدید کنید. در صورت نبود شربت ، قرص اریترومایسین را کوبیده و با آب ولرم مخلوط کنید ( برای هر روز نصف قرص کافی می باشد ) ، وقتی خوب رقیق شد ، با قطره چکان ، 4 - 5 قطره در دهان پرنده مریض بچکانید.
زخم و عفونت آن
1- قفس پرنده زخمی را حتما عوض کنید.
2- از داروخانه یک شربت آموکسی سیلین یا یک شربت آنتی بیوتیک دیگر تهیه کنید و در ظرف آب بریزید و هر روز آب درون ظرف را عوض کنید.
3- ویتامین را فراموش نکنید؛ سبزی (جعفری و شوید و هویج) و میوه (سیب) را حتما درون قفس بگذارید.
پماد تتراسیکلین چشمی را هر 6 ساعت به آرام (خیلی آرام و با احتیاط) به محل زخم بمالید ، طوری که کاملا جذب شود.
4- نگذارید در این مدت (تا بهبودی کامل) به او استرس وارد شود.
گیر کردن تخم و راه درمان آن
محل اتصال دم به بدن پرنده از پشت برجسته شده ، زیر شکمش متورم و دم آویزان می شود ، پرنده آنقدر بی حال می شود که نخواهد توانست روی میله بنشیند و در کف قفس می نشیند.
برای کمکهای اولیه ، کمی محل بیرون آمدن تخم را با روغن مایع چرب کنید؛ کمی روغن را با انگشت به موضع بزنید و خیلی آرام و با ملایمت ماساژ دهید . پرنده را گرم نگه داشته و سریعا به دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه کنید.
نکته: کمبود کلسیم و مواد معدنی دلیل گیر کردن تخم در بدن مرغ عشق و سایر پرندگان میباشد ، چون پوسته آهکی تخم نرم می ماند و به همین سبب پرنده نمی تواند با فشار معمول زایمان، تخمگذاری کند.
پیشگیری : رژیم سرشار از کلسیم (کف دریا) و ویتامین + سبزیجات و میوه جات تازه.
اسهال
نشانه بارز سرماخوردگی یا خوردن غذای فاسد است پس توصیه می شود که :
1- پرنده های سالم را از مریض جدا کنید.
2- دادن هر گونه سبزی، میوه و گندم جوانه زده را قطع کنید.
3- مولتی ویتامین را به صورت قطره یا قرص جوشان در برنامه غذایی پرنده بگذارید.
4- اگر نشانه ای از آب ریزش بینی هم مشاهده می کنید، می توانید مطمئن باشید که سرما خورده است در این حالت یک کپسول آموکسی سیلین را باز کرده و پودرش را در نصف لیوان آب ولرم حل کنید و به همراه ویتامینها در ظرف آب پرنده خود بریزید.
عطسه
اگر علائمی مثل بی حالی ، لرزش و چشمهای بی حال و مدفوع آبکی نداشته باشد عطسه مشکل ساز نیست.
رشد بیش از حد ناخن‌ها و منقار
در صورت بروز این پدیده باید از محلی که فاقد عروق خونی هستند کوتاه شوند.
نیوکاسل
ویروس عامل بیماری از خانواده پارامیکسوویریده و جنس روبلاویروس است. در دمای 56 و 60 درجه سانتیگراد به ترتیب در عرض سه ساعت و سی دقیقه غیرفعال می شود. در pH اسیدی هم ویروس دوام نمی آورد. از میان مواد شیمیایی هم این ویروس به اتر حساس است و توسط ضدعفونی کننده های فرمالین و فنل غیرفعال می گردد. در دمای محیط و بخصوص در مدفوع مدت زمان طولانی زنده می ماند.
میزبان :
تعداد زیادی از گونه های پرندگان اهلی و وحشی.
میزان واگیری و مرگ و میر بیماری:
بسته به گونه پرنده و سویه ویروس متفاوت است . جوجه ها از حساسیت بسیار زیادی برخوردارند و اردک و غاز در میان طیور از حساسیت کمی برخور می باشند.
ناقلین :
خانواده طوطی سانان و برخی از پرندگان وحشی می توانند ناقل ویروس باشند.
راههای انتقال بیماری :
_تماس مستقیم با ترشحات بخصوص مدفوع پرنده مبتلا.
_تماس با غذا ، آب ، وسایل و ... آلوده.
منبع ویروس :
_ترشحات تنفسی و مدفوع
_تمام قسمت های لاشه
_ویروس در طی دوره کمون و برای مدت زمانی محدود و کوتاه در طی دوره نقاهت دفع می شود.
_برخی طوطی سانان بصورت منق