زایمان را می توان مرحله ی آخر روند تولید مثل دانست. به دنیا آوردن نوزادی سالم و پرورش آن باعث ادامه ی چرخه ی حیات می گردد. پس از هر جهت این مرحله ی پایانی تولید مثل باید مهم تلقی شده و برخورد صحیحی با آن شود.
مادیان ها ی غیر آبستن و آبستن معمولا باید جدا نگهداری شوند. چون مادیان های آبستن آرام هستند در حالی که غیر آبستن ها سریع می دوند، لگد می زنند و جست و خیز بیشتری دارند.

اگر مادیان جهت سواری یا کار استفاده شود تا ماه آخر آبستنی می تواند به کار خود ادامه دهد. اگر مادیان کاری انجام نمی دهد بهتر است آن را در چراگاه رها کنیم. حتی در زمستان یک سایبان ساده جهت آن کافی است. تزریق واکسن کزاز در ماه های آخر آبستنی می تواند نتایج سودمندی هم برای مادر و هم برای کره داشته باشد.

بیشتر رشد جنین در یک سوم آخر دوره ی آبستنی است. بنابراین احتیاج غذایی در این دوره به حداکثر می رسد و همچنین لازم است ذخیره ی بدن طوری تأمین شود تا احتیاجات دوره ی شیرآوری را برآورده سازد. ولی این به معنای چاق کردن مادیان نیست. اگر مادیان آبستن به کار گرفته می شود، تنظیم تغذیه و وضعیت بدنی آن خیلی آسانتر از مادیانی است که در اصطبل نگاه داشته می شود. مایان باید بلافاصله بعد و قبل از زایمان تغذیه شود و آب در اختیارش قرار گیرد. در 24 ساعت اول بعد از زایمان تغذیه شود و آب در اختیارش قرار گیرد. در 24 ساعت اول بعد از زایمان مادیان کمی علوفه و مقدار کمی آب سرد می خورد.
اولین غذا می تواند مقداری سبوس با آرد خیسانده باشد و سپس در وعده های بعد جو یا مخلوط جو و سبوس داده می شوند. از روز دوم به بعد علوفه با کیفیت خوب در اختیار مادیان قرار می گیرد. اگر مادیان در اصطبل نگهداری می شود، جیره در ده روز اول باید مقدار محدودی دانه به همراه علوفه باشد. تغذیه دانه بیش از اندازه، سبب ناراحتی گوارشی در مادیان می شود. مادیان هایی که در مرتع هستند احتیاجات خود را به خوبی رفع می کنند.

در مقایسه با مادیان های غیر آبستن و اسب های اخته، غذای مادیان های آبستن و شیردار تفاوت های زیر را داراست:

1ـ حدود 20 تا 50 درصد بیشتر باید بخورند و بیشترین احتیاجات در طی شیردهی است.
2ـ همچون سایر مادیان ها و اسب ها، علوفه ی خاک آلود و کپک زده نباید تعلیف شود.
3ـ پروتئین بیشتری احتیاج است همینطور ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بایستی تأمین شود.
4ـ حرکت دستگاه گوارش باید از طریق ورزش مرتب و تغذیه موادی مثل سبوس، تخم کتان و یونجه تنظیم شود.
5ـ چند روز قبل و بعد از زایمان، جیره باید کاهش یابد و سبوس گندم بیشتر به کار رود.

مادیان آبستن حتما باید ورزش کند. اگر چراگاه موجود می باشد، کافی است که مادیان ها را با هم در آنجا رها کنیم. در غیر این صورت روزی یک ساعت از آن ها می توان سواری گرفت. اگر فشار به مادیان وارد نشود حتی تا چند روز قبل از زایمان نیز می توان آنها را ورزش داد.


دکتر فرامرز قرا قوزلو
منبع پایگاه اطلاع رسانی صنعت اسب ایران