ویژگی های این دوره :
در این دوره مردم اهمیت بسیاری به طبیعت داده و بطور کلی می توان گفت که طبیعت را پرستیده و طبیعت برای آنها مقدس بوده.
به علت مقدس بودن طبیعت برای آنها ، آنها از طبیعت در زندگی خود الهام گرفته . در این دوره زمین را به عنوان منبع بقا و عنصر طبیعی بر شمرده و به همین دلیل زمین نیز برای آنها مقدس بوده . آب را عامل تولید ، بقا ، رویش گیاهان وخنک کردن هوا دانسته و به همین علت آب نیز یک ارزش معنوی برای آنها داشته.
معماری بین النهرین بر می گردد به 3500 تا 300 سال قبل از میلاد که جزو زمان باستان بوده .
دوره بین النهرین شامل تمدن سومر ، بابل ، آشور و ایلامی بوده که تمامی آنها بین 2 رود دجله و فرات بوده که مهمترین آن سومر بوده که دارای اختراع خط میخی بوده ، دارای معابدی بودند که آنها را به عنوان ( زیگورات ) می شناسیم و این معابد حالت هرمی شکل داشته از کوهها که تبعیت کرده و جنس آنها از خشت خام بوده و از 3 طرف دارای پلکان بوده (در حدود 100 پله ) و با یک نوع قیر مخصوص نیز عایق کاری می شده و مجموعا فرم یک هرم را داشته . (زیگورات چغارزنبیل .بزرگترین بنای خشتی جهان)
فرم شهر سازی سومری ها حالت غیر هندسی (ارگانیک) داشته.
تمدن آشوری ها دارای اهمیت کمتری بوده زیرا بیشتر زندگی آنها نظامی بوده و شهر های آنها نیز دارای فرم نظامی بوده .
تمدن بابلی ها نیز معابدشان (ایشتار) را به فرم های طبیعی می ساختند .
ایلامی ها همانند سومری ها دارای زیگورات بوده.
باغ معروف این دوره عبارت است از :
(hanging garden of Babylon باغهای معلق بابل)
برای مشاهده این عکس در ابعاد واقعی اینجا را کلیک کنید
این باغها دارای محوری با 2 ردیف درخت بودند که از بین 2 ردیف جوی آبی حرکت کرده و شکل این باغ به صورت هرمی شکل بوده و دارای ارتفاعی تا 40 m بوده . این هرم به صورت تراس بندی (طبقه بندی) بوده که طبقات مختلف توسط پلکانهای عظیمی به هم متصل شده و در طبقات مختلف پوشش گیاهی وجود داشته .اهمیت باغ هم به واشطه زیبایی و هم به واسطه پیچیدگی طراحی باغ و به خصوص نحوه آبیاری آن بوده. گیاهان مورد استفاده در باغ را می توان انجیر ، بادام ، انواع بوته های گل سرخ و همچنین نیلوفر آبی را نیز مثال زد. باغهای معلق یکی از عجایب هفتگانه بوده که اکنون اثری از آن باقی نمانده . این هرم حدود 400 مترمربع اندازه داشته و می توان آن را جزو تاریخ معماری آن زمان به حساب آورد.
دوران باستانی مصر (3500 سال قبل از میلاد)
جلگهی حاصلخیز مصر در کنار رود نیل همزمان با تمدن بینالنهرین با کشاورزی تکامل یافته رابطهی انسان مبتنی بر الهام از طبیعت و آمیختگی معماری با طبیعت.
1- طبیعت پایه الهام معماری بنای معابد مصری ـ اهرام تقلیدی از کوه ـ ستوان از نخل و سرستون تقلیدی از گل نیلوفر یا پاپیروس.
2- سیستم
باغسازی به صورت باغهای کشاورزی.
3- باغها در قطعات مستطیل شکل، گیاهان با فرم منظم و دیوار بلند آن را احاطه می کرد.
4- به صورت نهرهایی که 2 طرف آن نخل بود، شطرنجی میشدند.
5- باغ مصری دوران باستان، الگوی مشخصی برای
باغسازی غرب بوده است.
6- دوران باستان یونان از قرن پنجم پیش از میلاد تا چهارم.
7- در این برای یونانیان طبیعت مکان مقدس بود و نظم هندسی معماری در نظم طبیعت اقدام میشد. ویژگی ارتباطی انسان با عناصر طبیعت به شرح زیر است:
8- در ادبیات که آثار هومر (ایلیاد و اودیسه) شاخص آن است، طبیعت مکان مقدس توصیف شده است.
9- شیوه معماری و نوع استقرار معابد در بستر طبیعت به گونهای بوده که به فضا، ابعاد و مضامین نمادین (سمبلیک) میبخشیده است.
10- شهرها به عنوان ملاک زیبایی شناخته میشدند نه طبیعت و باغها.
11- بر این مبنا لذت بردن از عناصر طبیعی در یونان باستان، غیرمنطقی و غیرقابل تعریف شناخته شده بود.
12- در دوران کلاسیک به ویژه درزمان افلاطون و ارسطو، هنر
باغسازی وجود داشت. این باغها محل تجمع فلاسفه محسوب میشد که از آن جمله میتوان باغهای آکادمی افلاطون و اپیکور را نام برد.
وران باستان، روم ـ اواخر قرن چهارم قبل از میلاد تا قرن پنجم بعداز میلاد
بهرهوری از طبیعت، سازماندهی سرزمین برای تولید، ساخت «ویلا ـ باغ» و توانایی تکنیکی و صفحهآرایی، در مجموع گرایش غالب رومیان باستان در برخورد و ارتباط با طبیعت به شمار میرفت. ویژگیهای این رابطه به شرح زیر است.
1. در روم باستان طبیعتی مورد ستایش بود که حضور انسان در آن حس میشد.
2. زیبایی نیز در رابطهای مستقیم با سودمندی قرار داشت و عملکرد زیبایی منظر با ارزش درآمدزائی آن مرتبط بود.
3. نوسازی در منظر طبیعی، با کاشت متقارن درختان و جستجوی فرمهای هندسی برای المانهای طبیعت همراه بود.
4. باغهای رومی مانند تابلوی طراحی شدهای بودند که با مجسمه قهرمانان، فواره، استخر و معابد آراسته میشد.
5. در ویلا ـ باغها گیاهان به صورت متنوعی هرس میشدند و به اشکال مکعب، استوانهگر دری آمدند.
دوران باستان ایران (از قرن پنجم پیش از میلاد تا قرن هفتم)
این دوران با حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بر ایران هرماه است. طی آن مفاهیم باغ هشت و باغ شهر رابط بین طبیعت و ایرانیان باستان را تعیین میکند. این مفاهیم، نماد (سمبل) خنکی و حاصلخیزی به شمار میرفتند و منشاء هستی و آفرینش و عامل تسلط بر دنیای بیرونی محسوب میشدند،در چنین نگرشی بقایای شهریه وجود باغ بستگی داشت و شهر تا زمانی میتوانست به هستی خود ادامه دهد که د رمدخل آن، باغ مستقر باشد، چون بر مبنای این اعتقاد، آب به عنوان منشاء حیات، توسط باغ از سینه خاک گرفته میشد و در شهر بخش میگردید. در مجموع، ویژگیهای ارتباط ایرانیان با طبیعت و منظر به شرح زیر قابل توصیف است.
1. مانند تمدن بینالنهرین باغ تصویری ازجهان جاودانه بود.
2. کاشت درختان منظم، میوه در کنار گیاهان معطر، منشاء باسنن بابل و مصر.
3. نظم هندسی از تقارن پیروی میکرد که مفاهیم افسانهای و عرفانی داشت.
4. در تمدن ساسانیان، نظم هندسی باغ، ایده
جهان را تداعی میکرد و حفاظت از زمین و محیط مقدس شمرده میشد.
5. باغها د رمجموع، مکانهای سحرآمیزی به شمار میرفتند که هم شهر بودند و هم باغ بهشت این مکانها در عین حال، نهاد خنکی، حاصلخیزی و تولید محسوب میشدند.
6. باغ بهشتها نمایانگر یگانگی زمین و آسمان بودند و با ایجاد نظم در زمین، نظم خدایی را جستجو میشد.
__________________
قرن میانی از پنجم تا پانزدهم میلادی
تمایز بین فرهنگ غرب و شرق آشکار شد در غرب ترس از طبیعت و دنیای بیرونی شکل گرفت. از اینرو، معماری شهرها بهدرون حصارها در منظر طبیعی پناه برد و طبیعت ایدهآل تنها در تصویر و آفرینشهای عنصری تجلی یافت.
__________________