سرتیپ دوم پاسدار مجید خراسانی "رییس سازمان بسیج سازندگی در اظهاراتی عنوان کرده است که با آموزش مردم برای پرورش مرغ، مشکل کمبود این ماده پروتئینی حل خواهد شد.
چندی است که مقامات سیاسی کشور، تولید در بخش کشاورزی را به حدی ساده فرض می‌کنند که گویی با تحویل دام‌های سبک و سنگین و یا مرغ به روستاییان، می‌توان تمامی نیازهای کشور به مواد پروتئینی را حل کرد. درحالی که تولید در دنیا برپایه دامداری و مرغداری‌های صنعتی و عرضه تولیدات پاستوریزه و بهداشتی می‌چرخد؛ رییس جمهور بارها در سخنرانی‌های خود به این نکته اشاره کرده که با ارایه چند راس گاو به هر خانوار روستایی و در نظر گرفتن تدبیری برای جمع‌آوری شیر حاصل از این گاوها، می‌توانیم به خودکفایی در تولید گوشت و شیر دست یابیم. معاون اول وی نیز در سخنرانی‌های مختلف به این نکته اشاره داشته که با ارایه وام پنج میلیون تومانی می‌توان زمینه خرید گله گوسفند را برای مردم روستاها فراهم کرد و با این روش بخش عمده نیازهای کشور را در داخل تولید کرد.
در آخرین اظهارات مقامات دولتی درباره فعال کردن روستاییان در بخش تولید کشاورزی، سرتیپ دوم پاسدار مجید خراسانی رییس سازمان بسیج سازندگی در مراسم امضای یادداشت تفاهم بین سازمان‌های بسیج سازندگی و آموزش فنی و حرفه‌ای، با تاکید بر مردمی کردن آموزش‌ها گفته بود که می‌توان به روستاییان آموزش داد تا تولید مرغ مردمی شود و مشکلی که امروز در بازار کشور ایجاد شده را حل کرد.
وی ادامه داده بود که اگر به مردم آموزش دهیم تا تولید دام و طیور در خانه‌ها مردمی شود، بسیاری از مشکلات حاکم بر بازار مرغ از بین خواهد رفت.
عشایر هم شیرو پنیر پاستوریزه می‌خورند
معلوم نیست براساس کدام مطالعه کارشناسی و کار علمی، این سخنان از زبان بالاترین مقامات کشوری به گوش می‌رسد، اما باید گفت که تولید در بخش کشاورزی به سادگی آنچه در سخنرانی‌ها مطرح می‌شود، نیست. امروز زندگی مردم و حتی روستاییان نیز تغییر کرده و سبد غذایی مردم رنگ و بوی سابق را ندارد. امروز حتی عشایر استان تهران هم شیر و پنیر پاستوریزه می‌خورند و نسل جدید طعم سرشیر و کشک محلی را از یاد برده است. ضمن آنکه دام‌ها و طیوری که در واحدهای صنعتی با جیره غذایی خاص و برنامه‌های منظمی، راندمان بالایی دارند، به هیچ وجه در روستاها قادر به زندگی کردن و تولید شیر و گوشت نیستند. از سوی دیگر مراتع و جنگل‌های ایران به هیچ وجه ظرفیت پذیرش دام اضافی را ندارد که با تکیه بر پتانسیل‌های آن، دام‌های روستایی را رها کرده و از آن‌ها انتظار تولید گوشت و شیر داشته باشیم.
تغییر ساختار زندگی مردم و عدم تمایل به تولید به شکل سنتی در روستاهای کشور نکته‌ای است که محمد یوسفی مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی نیز به آن اذعان دارد.
وی در پاسخ به اینکه آیا مردم روستا توان تولید نیازهای کشور یا حتی جامعه کوچک خود را دارند یا خیر، می‌گوید: امروز روستاییان به شهرها آمده و نان بربری می‌خرند، پس چگونه می‌توان از آن‌ها انتظار داشت که نیازهای خود را تامین کنند.
یوسفی ادامه می‌دهد: اگر بخواهند مرغ در روستا نگه دارند، باید نظر دامپزشکی را جویا شوند. امروز مثل گذشته نیست، شکل بیماری‌ها تغییر کرده و مرغ باید واکسن‌های مختلف دریافت کند.
آیا در صورت بروز بیماری طیور، زیرساخت‌های لازم برای پرداخت خسارت از طریق بیمه در کشور وجود خواهد داشت
وی بیان می‌دارد: 3-2 سال قبل که آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به ایران وارد شد، دامپزشکی تمامی مرغ‌های روستاییان را معدوم کرد، پس باید اول نظر این سازمان پرسیده شود. اصلا درصورت معدوم کردن طیور باید سیستم بیمه و پرداخت خسارت برای هر خانواده تعریف شود که این کار عملی نیست.
دکتر تهرانی، مدیر کل دفتر طیور سازمان دامپزشکی نیز درباره اظهارات مقامات دولتی و اجرای طرح تولید گوشت مرغ در روستاها، اذعان می‌دارد: اگر هر خانوار روستایی 5-4 مرغ برای تامین نیازهای خود داشته باشد، با توجه به ساختار روستا و جمعیت کم طیور مشکلی پیش نمی‌آید و از آن استقبال می‌کنیم.
وی اضافه می‌کند: اما اگر بخواهند با این نام تعداد بیشتری مرغ در منازل نگهداری کرده و به سمت شرایطی پیش بروند که تراکم ایجاد شود، چنین روشی توصیه نمی‌شود.
تهرانی با اشاره به اینکه نمی‌توان چنین طرح‌هایی را صد در صد رد کرد، می‌گوید: در واحدهای روستایی به دلیل تراکم کم طیور در صورت بروز بیماری شاهد تلفات گسترده مشابه آنچه در واحدهای صنعتی رخ می‌دهد، نخواهیم بود.
وی ادامه می‌دهد: اگر به روستاییان شیوه‌های ضدعفونی، شستشو، واکسن زدن را آموزش دهیم و آن‌ها یاد بگیرند که به محض مشاهده بیماری به دامپزشک مراجعه کنند، مشکلی پیش نخواهد آمد اما باید چنین طرح‌هایی با برنامه‌ریزی دقیق انجام شود.
هر خانوار باید 44 مرغ داشته باشد
مدیرکل دفتر طیور سازمان دامپزشکی تولید گوشت مرغ در روستا را اقتصادی ندانسته و تصریح می‌کند: در روستاها مرغ تا حدی آزاد بوده و غذای خود را از محیط تامین می کند، این چرای آزاد سبب می شود تولید آن در مقایسه با اشکال صنعتی کمتر باشد.
در حالی که هر مرغ بومی کمتر از دو کیلوگرم گوشت تولید می‌کند، مسوولان دولتی از ارایه طرح‌هایی برای خودکفایی کشور با استفاده از توان مردم روستا خبر می‌دهند. براساس آمار ارایه شده، سرانه مصرف مرغ در ایران 22 کیلوگرم است. اگر فرض کنیم هر مرغ بومی دو کیلوگرم گوشت تولید کند، هر فرد روستایی برای تامین نیازهای خود در طول یکسال باید 11 مرغ در منزل نگهداری کند. یک خانوار چهار نفره هم باید 44 مرغ داشته باشند تا نیازهای خود را در طول یکسال تامین کنند. حال اگر چنین روستایی فقط 40 خانوار داشته باشد، 1760 مرغ در یک روستای کوچک باید گرد هم جمع شوند تا نیاز اعضای این روستا تامین شود. البته بدون در نظر گرفتن گاو و گوسفندانی که برای تامین نیازهای آنان به گوشت قرمز، شیر و سایر مواد پروتئینی نیاز است. از آنجایی که بسیاری از روستاهای ایران به‌ویژه در مناطق شمال کشور در اطراف رودخانه‌ها و به شکل متراکم و با فاصله کمتر از چند کیلومتر ساخته می‌شوند، با اجرای چنین طرحی گله‌های نزدیک به دو هزارتایی مرغ را خواهیم داشت که اگرچه در محیطی با مساحت بیشتر نسبت به مرغداری‌های صنعتی پرورش می‌یابند، اما در ارتباط نزدیک با یکدیگر خواهند بود.
آنفلوآنزای پرندگان را چگونه می توان کنترل کرد
زمانی که آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان وارد ایران شد، فعالان صنعت طیور اعلام کردند که براساس پروتکل‌های دامپزشکی، تمامی واحدهای پرورشی که به فاصله 30 کیلومتری از کانون آلودگی وجود داشته‌اند، امحا شده و در آن سال به دلیل امحای گله‌های مرغ تخم‌گذار در بسیاری از قطب‌های تولید تخم مرغ کشور، بهای تخم مرغ به بالاترین حد خود رسید. حال اگر یکبار دیگر چنین حادثه‌ای تکرار شود، مرغ‌های چندین روستا باید معدوم شوند که حتی برای معدوم‌سازی و کنترل این بیماری، سازمان دامپزشکی پرسنل کافی در اختیار ندارد. ضمن اینکه روستاییان به طور حتم برخوردی مشابه با تولیدکنندگان بخش صنعتی نداشته و در مقابل امحای گله‌های خود مقاومت خواهند کرد. به فرض که با داشتن امکانات و آموزش‌های لازم و وعده پرداخت غرامت به روستاییان؛ آن‌ها در مقابل حذف گله‌ها مقاومت نکنند، آیا در چنین شرایطی زیرساخت‌های لازم برای پرداخت خسارت از طریق بیمه در کشور وجود خواهد داشت؟ در مجموع طرح‌های ارایه شده بوسیله برخی مسوولان در زمینه تولید مواد پروتئینی به حدی ساده انگارانه است که بحث بیشتر درباره آن چندان منطقی به نظر نمی‌رسد اما موضوع وقتی پیچیده‌تر می‌شود که خبرهایی از وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تلاش برای اجرایی شدن این طرح ها به گوش می رسد. امیدواریم تمامی خبرهای منتشر شده کذب باشد و سخنان مقامات دولتی فقط در حد حرف باقی مانده و اجرایی نشود. وزارتخانه متولی تولید نیز فقط همان طرح‌های اصلاح نژادی که در گذشته برای بهبود راندمان دام روستایی انجام می‌شد را پیگیری کند، در غیر این صورت فاجعه‌ای بزرگ در انتظار سلامت ایرانیان خواهد بود.
منبع: هفته نامه دنیای سبز