هرچند كه بیمار شدن ربطی به روز، ماه و فصل خاصی ندارد، اما برخی بیماری‌ها در فصل‌های خاصی از سال شیوع بیشتری دارند.
پاییز هم از این موضوع مستثنی نیست و این فصل زیبا هم بیماری‌های خاص خودش را دارد.
سرماخوردگی، سینوزیت، آنفلوآنزا و عفونتهای ویروسی از بیماری‌های شایع در فصل پاییز هستند. در همین رابطه پزشكان با اشاره به شیوع بیماری‌های ویروسی در فصل پاییز هشدار می‌دهند كه این بیماری‌ها بشدت واگیردار بوده و بیشتر در میان دانش‌آموزان كه نكات بهداشتی را رعایت نمی‌كنند، دیده می‌شود.
علائم این بیماری ویروسی به 2 صورت تنفسی و گوارشی بروز می‌كند و گاهی اوقات هم سیستم تنفسی و هم گوارشی را با هم درگیر می‌كند.
دل‌درد، اسهال و استفراغ از علائم گوارشی و سرفه، تنگی نفس و تب و لرز از علائم تنفسی این بیماری ویروسی است.
جالب است بدانید این بیماری بشدت واگیردار است و از طریق هوا، آب و غذا به فرد دیگری منتقل می‌شود، بر همین اساس این بیماری در مدارس بیشتر شیوع دارد كه علت آن رعایت نكردن اصول بهداشتی از سوی دانش‌آموزان است.
البته جای نگرانی نیست چراكه این بیماری ویروسی خطرناك نیست و با استراحت كافی در منزل و خوردن غذاهای گرم مانند انواع سوپ‌های مقوی بهبود می‌یابد، البته در مواردی كه شدت بیماری زیاد باشد نیاز به معاینه پزشك و درمان دارویی است.
آنفلوآنزا نیز نوع دیگری از عفونتهای تنفسی است كه با تب و دردهای عضلانی شدید همراه است و به آن سرماخوردگی حاد عفونی هم گفته می‌شود.
آنفلوآنزا با تب و لرز شدید همراه است و از یك سرماخوردگی ساده به سرماخوردگی شدید تبدیل می‌شود. معمولا در ماه‌های آبان و آذر احتمال ابتلای فرد به آنفلوآنزا بسیار زیاد است. البته اگر فكر می‌كنید كه هوای سرد باعث می‌شود بیشتر در معرض سرماخوردگی با آنفلوآنزا قرار بگیرید در اشتباه هستید.
به گزارش ایسنا و براساس تحقیقات انجام شده واقعیت این است كه گرچه سرماخوردگی و آنفلوآنزا در فصل زمستان شیوع بیشتری دارد، اما این امر بیشتر ناشی از محبوس‌شدن در فضاهای بسته است. ویروس‌ها در هوای خشك، گرم و محیط‌های بسته كه هوا به خوبی در آن جریان ندارد، بیشتر پخش می‌شوند و احتمال تماس مستقیم با میكروب‌ها بیشتر است. به علاوه سیستم‌های گرمایش مركزی، مخاط را كه دفاع طبیعی بدن در مقابل ویروس‌هاست، خشك می‌كند.
باور غلط دیگر درباره سرماخوردگی این است كه بوسیدن، سبب شیوع سرماخوردگی و آنفلوآنزا می‌شود. اما واقعیت این است كه سرایت سرماخوردگی از طریق تماس دست خیلی بیشتر از سرایت آن از طریق تماس دهانی است.
برخی نیز به اشتباه معتقدند كه موی خیس و قرار گرفتن در معرض هوای سرد بعد از حمام سبب بروز سرماخوردگی می‌شود، اما واقعیت این است كه هر چند چاییدن در صورتی كه احساس ضعف هم می‌كنید، ممكن است مقاومت بدن شما را كم كند، اما فقط در صورتی مبتلا به این بیماری می‌شوید كه با ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا تماس پیدا كنید. در حقیقت اگر بیمار هستید كمی هوای تازه می‌تواند شما را سر حال بیاورد.
باور اشتباه دیگری نیز این است كه تب خفیف را باید با آسپیرین یا استامینوفن درمان كرد. تب خفیف، روش بدن برای مقابله با ویروس‌هاست. به علاوه تب خفیف به گردش پادتن‌ها در سراسر بدن كمك می‌كند.
به گفته پژوهشگران،
عامل سرماخوردگی یا آنفلوآنزا به سیستم ایمنی بدن حمله می‌كند و به این ترتیب برای برخورداری از دستگاه ایمنی قوی‌تر بویژه در فصل زمستان باید روزانه آنتی‌اكسیدان‌های حاوی ویتامین‌هایe،c،a مصرف شود.
به این ترتیب اگر می‌خواهید عملكرد سیستم ایمنی خود را بهبود بخشید و بیمار نشوید به 2 هدف باید دست یابید: اول این كه با تغییر درست، شیوه زندگی خود از تمام بار قرار گرفته روی بدنتان بكاهید و دوم پیروی از یك رژیم غذایی سالم و متنوع و حاوی مواد غذایی كامل و تازه، خواب كافی فراگیری كنترل موثر تنش و انجام دادن برخی حركات ورزشی است كه دستگاه گردش خون و غدد لنفاوی را تحریك می‌كند.
آلرژی پاییزی
آلرژی افراد نسبت به گیاهان گرده‌افشان در فصل پاییز تشدید می‌شود، اما بروز بیماری‌های آسم و آلرژی در این فصل نگران‌كننده نیست و در اكثر موارد با اتمام فصل، كاملا بهبود پیدا می‌كند.
آب‌ریزش و خارش بینی، عطسه و در حالت شدید این بیماری تنگی نفس از مهم‌ترین علایم بروز آلرژی در این فصل است.
عضو انجمن گوش، گلو و بینی ایران در همین خصوص توصیه می‌كند:
مصرف سرخود و بی‌رویه داروی آنتی‌هیستامین هنگام آلرژی پاییزه مقاومت دارویی ایجاد می‌كند.
علیرضا ملكوتی ادامه می‌دهد: آلرژی پاییز اگر منحصر به ایجاد علائم در بینی و سینوس باشد باید بیمار به متخصص گوش، گلو و بینی مراجعه كند و با توجه به معاینه پزشك درصد التهاب این عارضه مشخص شود. پزشك با علائمی كه از بیمار می‌گیرد معمولا از داروهای استنشاقی موضعی استفاده می‌كند. البته باید در نظر داشت داروهایی كه امروز به صورت استنشاقی درآمده است با داروهای قبلی متفاوت است و جذب زیادی از راه بینی در بدن ندارد لذا برخلاف داروهای قبلی عوارض ناخواسته‌ای ایجاد نمی‌كند. این متخصص گوش، گلو و بینی تصریح می‌كند: درمان آلرژی پاییز به كمك این داروهای استنشاقی كوتاه‌مدت است و حدود 3 هفته طول می‌كشد و فرد مبتلا كه علائمش كاهش یافت می‌تواند با توجه به توصیه پزشك استفاده از آن را قطع كند.
این‌كه گفته می‌شود
داروهای استنشاقی نباید به علت داشتن كورتون مصرف شود، درست است اما مصرف آن در زمان‌های كوتاه و مقطعی والبته با تجویز پزشك عارضه‌ای در پی ندارد.
در واقع آلرژی یك بیماری روشن و خاموش است یعنی گاهی اوقات علائم آن روشن می‌شود و گاهی دیگر خاموش است كه در هنگام روشن‌شدن علائم آن مصرف داروهای استنشاقی و گاهی اوقات برخی آنتی‌هیستامین‌ها به مقدار محدود می‌تواند این علائم را كاهش دهد. البته توصیه می‌شود نسل دوم و سوم آنتی‌هیستامین‌ها مصرف شود چراكه خواب‌آلودگی آن مثل نسل اول نیست و توصیه می‌شود افراد هنگام عصر آن را مصرف كنند تا اگر خواب آلودگی هم دارد در شب ظاهر شود.
افسردگی پاییزی
با آغاز فصل پاییز و با كوتاه‌ترشدن طول روزها و كم شدن نور خورشید برخی افراد غمگین و افسرده می‌شوند كه بعد از مدتی این حالت از بین می‌رود، اما افرادی كه مبتلا به اختلال تاثیر فصلی یا به اصطلاح SAD هستند حالت
افسردگی عمیق‌تری را تجربه می‌كنند. افراد مبتلا به این اختلال روحی تمایل پیدا می‌كنند كه بیشتر بخوابند، پرخوری كنند و در طول فصل‌های پاییز و زمستان دچار اضافه وزن می‌شوند. آنها ممكن است احساس خستگی مفرط داشته باشند و از طرفی هم قادر نیستند برنامه منظم خود را انجام دهند.
در واقع كاهش نور خورشید منجر به كاهش میزان ترشح هورمون ملاتونین می‌شود كه این امر نیز احساس خواب آلودگی و خستگی را در افراد مبتلا افزایش می‌دهد. وقتی فصل بهار می‌رسد این علائم به تدریج از بین می‌روند. پزشكان معتقدند این اختلال یك مشكل واقعی است و نیاز به تشخیص و اغلب نیاز به درمان دارد.
در واقع پزشكان و متخصصان معتقدند كه علت بروز اختلال SAD، برهم خوردن تعادل شیمیایی در مغز است، اما نكته مهم این است كه این به هم خوردن تعادل شیمیایی در نتیجه كمبود نور مناسب در روزهای كوتاه پاییز و زمستان و عموما تاریك‌تر شدن هوا بروز می‌كند. جالب است بدانید انجمن روانپزشكی آمریكا در گزارشی اعلام كرده است كه تقریبا 10 تا 20 درصد از آمریكایی‌ها به نوع خفیفی از این اختلال بیمارگونه مبتلا می‌شوند.
در این گزارش كه در خبرگزاری ایسنا آمده ، برخی افراد به لحاظ ژنتیكی مستعد ابتلا به این اختلال هستند كه البته در زنان به مراتب بیشتر از مردان است و به نظر می‌رسد كه از سال‌های نوجوانی آغاز می‌شود.
دكتر صادقی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره روش درمان این بیماری می‌گوید: درمان این بیماری شامل تجویز دارو برای اصلاح اختلال ترشحات مغزی و نور درمانی است، یعنی در محیط زندگی و كار بیماران باید یك منبع نور با شدت خاص قرار بگیرد كه فضای اتاق را معادل یك روز آفتابی كند. البته گاهی اوقات روان‌درمانی هم صورت می‌گیرد و اگر امكان عملی وجود داشته باشد بهتر است بیمار به مناطق گرم و آفتابی مثل جنوب كشور خودمان مهاجرت كند.
این روانپزشك در پاسخ به این سوال كه آیا نشانه‌هایی برای تشخیص
افسردگی فصلی توسط خود افراد وجود دارد یا نه، می‌گوید: بیشتر بیماران اذعان دارند كه در نیمه دوم سال و گاهی در روزهای ابری بدخلق شده و خسته و خواب‌آلود هستند، پرخوری می‌كنند و چاق می‌شوند و توانایی فعالیت آنها كم می‌شود. در حالی كه در نیمه اول سال این گونه نیست و این فرآیند هر سال برای آنها تكرار می‌شود.