صفحه نخست » جزییات-خبر » هنری

محمد جواد محمدي زاده كه تاكنون بارها در بين خبرنگاران و در برخي سفرهاي استاني خود با هيئت دولت، ادعاي نجات نسل درناي سيبري از خطر انقراض را مطرح كرده بار ديگر در مراسم امضاي سند فاز دوم پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايي كه با حضور نمانيده مقيم سازمان ملل متحد در تهران و نيز معاون اجرايي برنامه عمران ملل متحد برگزار شد، ادعا كرد كه برخي سازمان هاي بين المللي از ايران به دليل جلوگيري از انقراض نسل يوزپلنگ و درناي سيبري رسما تجليل كرده اند. اما اين اظهارات وي كه براي چندمين بار در هفته هاي اخير تكرار مي شد با واكنش برخي خبرنگاران مواجه شد. در اين زمان او خطاب به يكي از خبرنگاران گفت: متاسفم كه برخي رسانه ها به دليل فقر اطلاعات و عدم ارتباط با مجامع بين المللي برخي اطلاعاتي را مي دهند كه اشتباه است.
ادعاي جلوگيري از انقراض نسل درناي سيبري در كشور در حالي مطرح مي شود كه با گذشت بيش از شش سال از اجراي پروژه حفاظت از درناي سيبري در ايران كه با حمايت سازمان هاي بين المللي انجام شد،‌ اين پروژه سرانجام سال گذشته به پايان رسيد. زماني كه اين پروژه آغاز به كار كرد چهار درنا هر ساله به ايران مي امدند اما وقتي اين پروژه به پايان رسيد ديگر درنايي در ايران وجود نداشت چرا كه در واپسين روزهاي سال 1387 تنها درناي باقيمانده كه مجهز به ردياب هاي روسي بود و از طريق ماهواره كنترل مي شد در هنگام بازگشت به سيبري در آسمان استان گيلان هدف اصابت گلوله شكارچيان قرار گرفت و از بين رفت . با اين حال بعد از گذشت يك سال از اين رخداد باز هم درناي ديگري به ايران نيامد و پرونده درناهاي سيبري در ايران بسته شد . اما در نهايت شگفتي رييس سازمان محيط زيست همچنان مدعي است سازمان متبوع وي نسل درناي سيبري را از انقراض نجات داده است ! محمدي زاده بدون اينكه پاسخ دهد درناهاي نجات يافته در كجا و در كدام محل وجود دارند تنها سخنان خود را تكرار مي كند و اينكه در مجامع مختلف بين المللي از ايران رسما هم تقدير شده است . حال آنكه تاكنون تقدير و تشكر رسمي و اهداي لوح و جايزه اي كه به يك رويداد رسميت مي بخشد به ايران داده نشده است.
هوا بد بود درنا نيامد!
همچنين از آمادگي ايران براي راهبري پروژه هاي حفاظت از گونه هاي در خطر انقراض در ديگر كشورها خبر داد و اينكه كارشناسان سازمان متبوع وي آمادگي و دانش اين امر را دارند . محمدي زاده همچنين تاكنون دوبار در هفته‌هاي گذشته توضيحاتي راجع به اين پروژه داده كه باز هم پاسخ به سئوالات خبرنگاران نبوده است . به عنوان مثال او مي گويد : «درنای سیبری پروژه‌ای است که میان چهار کشور ایران، روسیه، قزاقستان و یونان به صورت مشترک در حال اجرا است و در نشستی که در اندونزی برگزار شد برنامه عمران سازمان ملل تصمیم گرفت از ایران به دلیل مدیریت صحیح پروژه تجلیل کند.» اين در حاليست كه تاكنون يونان نقشي در اين پروژه نداشته است! رييس سازمان محيط زيست روز شنبه نهايتا در پاسخ به پرسش هاي مكرر مبني بر اينكه چرا وقتي ديگر درنايي نيست چنين ادعايي مي كنيد گفت :« درنا متعلق به سیبری است و اگر به سمت ایران حرکت کند باید مورد حمایت قرار گیرد. در حال حاضر اگر هم نیامده به دلیل تغییرات آب و هواست. مجری پروژه درنای سیبری اعلام کرد اگر همکاری محیط زیست ایران در فریدون‌کنار و اطلاعات ماهواره‌ای نصب شده از سوی ایران نبود درنای سیبری از بین رفته بود.»
از بود و نبود درناي سيبري
درناي سيبري يكي از صدها گونه در حال انقراض در جهان است كه از سال ۱۳۵۶ در طبقه بندي IUCN در رده «به شدت در معرض خطر» قرار گرفت. از جمعيت محدود اين گونه در روسيه و چين و قزاقستان تنها تعداد محدودي هر ساله به ايران مهاجرت مي كردند اما در چند سال گذشته ناگهان تعداد اين پرندگان در ايران كاهش يافت به طوريكه از ۱۱ قطعه به 4 قطعه و نهايتا به صفر رسيدند. البته از سال ۸۰ توجهات بين المللي به اين گونه باعث ارايه طرح حفاظت از درناي سيبري شد كه با همين توجهات و حمايت ها يك سال بعد كارش را آغاز كرد.
درناي سيبري پرنده بومي ايران نيست و تنها چند ماه آن هم در فصل سرد زمستان در مناطق محدودي از شمال ايران ميهمان ماست؛ اما حفاظت از گونه ها و تنوع زيستي يك وظيفه جهاني است. در سال ۱۳۷۰ در كنوانسيون حفاظت از گونه هاي مهاجر (كنوانسيون بن) يادداشت تفاهمي بين ۹ كشور به امضا رسيد،ولي با توجه به كاهش چشمگير جمعيت جهاني اين پرنده،سازمان حفاظت محيط زيست ملل متحد، يك پروژه اختصاصي را براي كشورهاي روسيه، قزاقستان، ايران و چين ترتيب داد كه قرار شد طي يك برنامه شش ساله انجام شود و زيستگاه هايي كه اين پرندگان از آنها استفاده مي كنند مورد حفاظت جدي قرار گيرد. اين پروژه در ايران در تالاب فريدون‌كنار در استان مازندران كه تنها زيستگاه درناها بود اجرا شد .
يكي از اقدامات اساسي پروژه حفاظت از درناي سيبري،كنترل مسيرهاي پروازي اين پرنده طي مهاجرت بود. هنگامي كه درنا از ايران خارج مي شود از كشورهاي آذربايجان، قزاقستان و روسيه عبور مي كند و طي مسير مهاجرت چند هزار كيلومتري خود با مشكلات و مخاطرات بسياري مواجه است. البته هريك از اين كشورها در سطح ملي نيز برنامه هايي را براي حفاظت هرچه بهتر از اين گونه تدوين كرده اند و تالاب ها و مناطق زمستان گذراني و عوامل تهديد را مورد شناسايي قرار داده اند.
از ديگراهداف اصلي اين پروژه افزايش اطلاع رساني و ارتقا دانش عمومي در مورد اين پرنده در جهت ارتقا مشاركت مردمي براي حفظ اين گونه باارزش بود تا جوامع مختلف حفاظت از اين پرنده را جز وظايف ملي خود بدانند و براي نائل آمدن به اين هدف سايت پروژه حفاظت از درناي سيبري براي جلب مشاركت مردمي و اطلاع رساني عمومي ايجاد شد اما تنها يك صفحه داشت و اطلاعات مختصري راجع به درنا دراين صفحه گذاشته شد .
به هر حال صر ف‌نظر از اينكه دستاورد اين پروژه مثبت بوده يا منفي قطعا ارزياباني هستند كه منصفانه قضاوت كنند اما آنچه مسلم است اين است كه ديگر درنايي در ايران وجود ندارد و درناي سيبري در ايران لااقل در شرايط فعلي منقرض شده است . در اين مدت نيز كمتر خبرنگاري از رسانه هاي جمعي سازمان محيط زيست را مورد نقد قرار دادند كه چرا چنين شد اما ادعاي نجات نسل درناي سيبري از انقراض و تقدير و تشكر جهانيان از ايران موضوع جديدي است كه تنها رييس سازمان محيط زيست آن را مطرح مي‌كند و بس . در چنين شرايطي است كه سيل انتقادات متوجه رياست اين سازمان مي شود .
درنای سیبری پرنده ای منحصربه فرد و جذاب است که با خواندن آواز و انجام حرکات موزون، چشم هر بیننده ای را خیره می سازد. این پرنده زیبا دارای 1.5 متر قد، نوک و پاهای قرمز، ‌سر سفید و نقاب قرمز رنگی است که از ناحیه بالای چشم تا نوک را می پوشاند. در ارتفاع بالا و به صورت v شکل یا بصورت یک خط ممتد پرواز ومهاجرت می کند، پرواز آن به صورت بال زدن آهسته است و گردن و پاها نیز در یک امتداد قرار می گیرد.
زمینهای کشت شده و تالابی و همچنین دریاچه های دارای پوشش خوب گیاهی و مناطق وسیع کم عمق آب شیرین با میدان دید خوب از زیستگاههای مناسب این پرنده محسوب می شود. آشیانه سازی را معمولا در لجن زار، باتلاق و دیگر انواع تالابها انجام می دهند. درناهای سیبری در مناطق باز و مرتفع خشک و تالابی، معمولاً از ریشه های گیاهی، قورباغه ها، حلزونها، کرمها، دانه ها و میوه های کوچک تغذیه می کنند. اين پرنده دارای یکی از زیباترین صداها در بین سایرگونه های دیگر این پرنده است.
درناها پرندگانی تک همسری هستند و تا پایان عمر با یک نر یا ماده زندگی می کنند، درنای سیبری معمولا دو عدد تخم می گذارد و معمولاً تنها یک جوجه بزرگ شده و به مرحله پر و بال در آوردن می رسد.
جمعیت شرقی اين پرنده در دریاچه پویانگ در جنوب چین زمستان را می گذرانند، جمعیت مرکزی که در پارک ملی کئولادو در شمال غربی هند زمستان گذرانی می کردند، اکنون منقرض شده اند و جمعیت غربی مسیری در حدود سه هزار و 700 مایل را برای رسیدن به منطقه زمستان گذرانی در تالاب فریدون‌کنار در شمال ایران را طی می کنند.طی این مسیر درتالابهای نارزوم در قزاقستان و ذخیره گاه طبیعی آستراخان روسیه در دهانه رودخانه ولگا استراحت می کند.

ترانه جمالی ، هفته نامه دنیای سبز .